Septembar u Kinoteci
Indijska kinematografija, evropska baština, filmovi povodom proteklih beogradskih koncerata Boba Dilana, Eltona Džona i Erika Kleptona, specijal povodom BITEF-a i retrospektiva tri godine BELDOCS-a, kao i omaž programi posvećeni Bekimu Fehmiuu, Denisu Hoperu, Ronaldu Nimiju, Tomislavu Gotovcu i Zdravku Randiću, čine septembarski program Muzeja Jugoslovenske kinoteke na početku nove sezone.
Kinoteka otvara vrata posle letnje pauze 2. septembra, kada će, povodom Dana Makedonije (8. septembar), biti prikazan makedonski film “Crno seme” (1971) Kirila Cenevskog, jugoslovenski kandidat za Oskara 1972. godine, koji govori o ljudskom stradanju i otporu.
Zasnovan na istoimenom romanu Taška Georgievskog, “Crno seme” je debitantsko ostvarenje Cenevskog, dobitnika Zlatne arene za režiju u Puli 1971. godine, kada je nagrađen i glumac Darko Damevski za najbolju mušku ulogu. Glavne uloge igraju i Pavle Vuisić, Aco Stojanovski, Voja Mirić i Risto Šiškov.
Povodom nedavnih koncerata rok legendi Boba Dilana, Eltona Džona i Erika Kleptona, 3. septembra biće prikazan program “E.C. Was Here”, odnosno čuveni “Tomi” (1975) Kena Rasela (Rušell), sa Oliverom Ridom (Reed), En Margaret (Ann) i Kleptonom (Erik Clapton), “Smrtonosno oružje” (1987) Ričarda Donera (Richard Donner) sa Melom Gibsonom i Dilanom, te “Bivši prijatelj Kid / Pet Geret i Bili Kid” (1973) Sema Pekinpoa (Sam Peckinpah), sa Dilanom, Džejmsom Koburnom (James Coburn) i Krisom Kristofersonom (Kristofferson).
U čast Denisa Hopera (Dennis Hopper, 1936-2010), koji je preminuo krajem maja, a Kinoteka je priredila omaž program od 4. do 8. septembra.
Ciklus obuhvata filmove “Čovek zvani hrabrost” (1969) Henrija Hataveja (Henry Hathaway) i “Goli u sedlu” (1969), koji je Hoper sam režirao, a igra u oba filma.
Biće prikazani i “Div” (1. i 2. deo) iz 1956. godine, u režiji Džordža Stivensa (George Stevens), sa Hoperom, Elizabet Tejlor (Elizabeth Taylor) i Rokom Hadsonom (Rock Hudson) u glavnim ulogama, “Prijatelj iz Amerike” (1977) Vima Vendersa (Wim Wenders), “Ostermanov vikend” (1983) Pekinpoa, “Plavi somot” (1986) Dejvida Linča (David Lynch), te “Baskijat” (1996) Džulijana Šnabela (Julian Schnabel) i Vendersovo “Snimanje u Palermu” (2008).
Kinoteka će odati počast i velikom hrvatskom umetniku Tomislavu Gotovcu (1937-2010), koji je preminuo u junu u Zagrebu, a bio je jedan 0najeminentnijih umetnika u oblasti eksperimentalnog filma, fotografije i performansa na prostoru bivše Jugoslavije, a i šire.
U čast Gotovca, 8. septembra biće prikazan film “Plastični Isus” (1971) Lazara Stojanovića, snimljen za vreme Gotovčevih studija na beogradskom Fakultetu dramskih umetnosti, kao i dokumentarac “Zabranjeni bez zabrane” (2007) Milana Nikodijevića i Dinka Tucakovića, u kojem je Gotovac jedan od sagovornika na temu cenzure u oblasti filmske umetnosti u vreme bivše Jugoslavje.
Kinoteka će 9. i 10. septembra i potom od 12. do 14. odati i počast jednom od najvećih glumaca na prostoru bivše Jugoslavije Bekimu Fehmiuu (1936-2010), koji je tragično preminuo u junu u Beogradu, a proteklih meseci priredili su mu omaže i gotovo svi veći festivali u regionu.
U čast Fehmiua, biće prikazani filmovi “Saša” (1962) Radenka Ostojića, “Neprijatelj” (1965) Živojina Pavlovića, “Klakson” (1965) Vojislava Kokana Rakonjca, “Roj” (1966) Miodraga Popovića, “Klopka za generala” (1971) Miomira Mikija Stamenkovića, američki “Avanturisti” (1969) Luisa Džilberta (Lewis Gilbert), u kojem igra i Šarl Aznavur (Charles Aznavour), te “Tople godine” (1966) Dragoslava Lazića, italijansko-američko-jugoslovenski “Prelaz preko Đavoljeg klanca” (1971) Nikše Fulgošija (Nksa Fulgosi) i Barta Kenedija (Burt Kennedy), “Košava” (1974) Dragoslava Lazića i kultni film Aleksandra Saše Petrovića “Skupljači perja” (1967), u kojem je Fehmiu ostvario jednu od najupečatljivijih uloge, pored Olivere Katarine.
Kinoteka 14. septembra organizuje i in memoriam posvećen filmskog reditelju Zdravku Randiću (1925-2010), jednom od pionira srpskog filma, koji je preminuo krajem jula u Beogradu u 85. godini.
Biće prikazan Randićev film “Tragovi crne devojke”, u kojem igraju legendarni glumci Pavle Vuisić iz Srbije i Boris Dvornik iz Hrvatske.
U čast reditelja Ronalda Nimija (Ronald Neame, 1911-2010), 15. septembra biće prikazani njegovi filmovi “Posejdonova avantura” (1972) sa Džinom Hekmanom (Gene Hackman), “Meteor” (1979) sa Šonom Konerijem (Sean Connery) i Natali Vud (Natalie Wood) i “Dosije Odesa” (1974) s Džonom Vojtom (John Voight) i Maksimilijanom Šelom (Maximilian Schell).
Od 16. do 19. septembra u Kinoteci će biti prikazana retrospektiva najboljih filmova na protekla tri izdanja festivala dokumentarnog filma BELDOCS - holandski “Džimi Rozenberg: otac, sin i talenat” (2006) Jeroena Berkvensa, “Japan: priča o ljubavi i mržnji” (2008) Šona MekAlistera (Sean McAllister), “Tarot Srbija” Ivana Ikića, “Zečevi na berlinski način” (2009) Bartoša Konopke (Bartosz), “Neprijatelji naroda” (2009) Roba Lemkina (Rob Lemkin) i Teta Sambata (Thet Sambath) i američki “Plesači s mačkama” (2008) Harisa Fišmana (Harris Fishman).
Povodom 44. BITEF-a, od 20. do 22. septembra, u okviru pratećeg programa, u Kinoteci će biti prikazan izbor filmova rađenih na temu Frankenštajna, među kojima je i “Meri Šeli: Frankenštajn” poznatog britanskog pozorišnog i filmskog radnika Keneta Brane (Kenneth Branagh), kojim se, kako naslov govori, vratio originalnom delu spisateljice Meri Šeli i koji je izabran da bi pratio novu, pozorišnu verziju mađarskog reditelja Konrada Mundrucoja.
Program “BITEF na filmu” obuhvata i “Teoremu” Pjera Paola Pazolinija (Pier Pasolini), zasnovan na njegovom istoimenom romanu, te sovjetski “Ujka Vanja” Andreja Končalovskog (Andrey Konchalovskiy), jedna od verzija čuvene drame Antona Pavloviča Čehova.
Među atrakcijama septembarskog programa Kinoteke je i ciklus indijskog filma koji obuhvata ostvarenja nastala poslednjih par godina, a počinje 24. septembra filmom “Džoda Akbar” (2008) Ašutoša Govarikera (Ashutosh Gowariker).
Do kraja meseca biće prikazani i filmovi “Beskonačno čekanje” (Anirudha Roy Chowdhury), “Mornar srca” (Shaji N. Karun), “U ogledalu” (Dulal Dey), “Šilja čaja” (Sumitra Bhave, Sumil Sukhtankar), “Ograda i usevi” (P. R. Ramadas Naidu) i “Kao zvezde na Zemlji” (Aamir Khann).
U Kinoteci je najavljeno i nekoliko posebnih programa, među kojima je specijalna projekcija filma “Dodeskaden” (1970) Akire Kurosave (Kurosawa), u saradnji s japanskom ambasadom u Beogradu.
Za 10. septembar najavljen je deo programa međunarodnog skupa slavista, a povodom Dana evropske baštine, čija je tema ove godine nematerijalno nasleđe i održivi razvoj, 11. septembra biće prikazano deset ostvarenja nastalih u proteklih pedesetak godina.
To su filmovi “Freske” (1957) i “Legenda o Stefanu Dečanskom” (1970) Dejana Kosanovića, “Crkve brvnare” (1962), “Moravski triptihon” (1963) i “Dolina vekova” (1969) Ratomira Ivkovića, kao i “Sent Andreja” (1978), koji je korežirao sa Miodragom Mikijem Miloševićem, kao i njihov rad “Hilandar na Atosu” (1975), te “Rugovska legenda” (1962) Rasima Crnovršanina, “Lepenski Vir” (1968) Vladana Slijepčevića i “Beograd - kulturno-istorijski spomenici” (1987) Ive Laurenčića.
Prema željama gledalaca, 23. septembra biće prikazani američki filmovi “Veličanstveni Ambersonovi” (1942) Orsona Velsa (Welles) i “Lopov koji je došao na večeru” (1973) Bada Jorkina (Bud Yorkin), sa Žaklin Bise (Jacqueline Bisset) i Rajanom O'Nilom (Ryan O'Neal) u glavnim ulogama.
Sajt Jugoslovenske kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
