Omnibus: Izolacija

Izolacija kao stanje i proces tema je zajedničke izložbe Ivane Ivković, Ivane Popov i Snežane Nene Skoko u Likovnoj galeriji Kulturnog centra Beograda, koja je osmišljena kao omnibus radova tri umetnice, koji su nastali kao reakcija na period pandemije, a biće otvorena od 16. marta do 22. aprila.

Izolacija kao “prostor koji se otvara na unutra, putanja uviranja u introspekciju i samopreispitivanje. Izolacija kao otvorena oblast unutrašnjeg, ona koju treba ispuniti. Vreme provedeno u radu i u razmišljanju. Ona je premisa zajedničkog iskustva u periodu zatvaranja po izbijanju COVID-19 pandemije, stupanja na snagu regulativa i odredbi o obustavi kretanja, prestanku javnih aktivnosti. O zatvaranju granica i institucija, radnih mesta. Ovako shvaćena izolacija je nepobitno konkretna okolnost. Ona nije svojevoljna, kontemplativna praksa, već svakodnevna i egzistencijalna neminovnost. Fizički prostor ovde poseduje okvire sa kojima smo suočeni. Upućeni na prostor doma, stanovanja, onog u kome smo sami ili koji delimo. Ponekad prostor od koga smo otuđeni, koji jeste ili nije u skladu sa onim našim unutrašnjim, metaforičkim”, navela je u tekstu povodom izložbe Tijana Savatić.

Okvir izložbe na tematskoj osnovi okuplja radove tri umetnice od kojih svaka na proces izolacije reaguje umetničkim postupkom sublimacije životnih okolnosti kroz vizuelno oblikovanje doživljenog. Nit koja ih povezuje je materijalizovana, medijski artikulisana reakcija na prostore koji ih okružuju. U sprezi statičnog i dinamičnog, kako je navela Tijana Savatić, svaka na svoj način putanje i prostore intepretira kroz sliku, odnos crteža i fotografije, videa i predmeta, kombinaciju materijala i tehnika, nađenog i otkrivenog. U tenutku naglašene diskrepancije između spoljašnjeg i unutrašnjeg, momentu kada diskurs javnog biva podređen jeziku privatnog, fokus na pitanje šta nam izolacija može lično doneti određuje se na liniji unutra-spolja. Sve tri umetnice dodiruju realnost, ona je implicirana, materijalom, izborom medija, gestom, prizorom, vizualno oblikovanim izričajem. Stvarnost je likovnim jezikom upisana u senzibilnost samih radova, obeležena vizurom doživljenog, subjektivnog, na planu iskustva koje je u globalnim razmerama bilo i ostalo obeleženo kao kolektivno.

Ivana Ivković, Alone

Ivana Ivković gradi seriju diptiha, kombinujući crteže, odnosno kolaže, i fotografije, kao vid reakcije na situaciju zatečenosti i zatočenosti u okolnostima, koje ukrštaju intimno i globalno, privatno i otuđeno. Celina imenovana "Kalifornijski san" (California Dream), nastala je za vreme njenog boravka u San Dijegu i u Južnoj Kaliforniji, gde se zatekla usled zatvaranja granica i mera društvene izolacije kao odgovora na pandemiju. Kroz vid putopisnog dnevnika kalifornijskog iskustva, Ivana Ivković likovnim jezikom naglašava dihotomije proživljenog iskustva i subjektivno fokalizovane realnosti, što se formalno podržava uparivanjem crteža, kolaža, sa fotografijama načinjenim tokom petomesečnog boravka u Americi.

Koloristička vibrantnost kolaža i crteža za umetnicu je odlika prostorne specifičnosti geografskog ambijenta, kojima se odražavaju boje neba i okruženja, a koje ujedno uspostavljaju značajnu kontratežu atmosferi teskobe, nelogade, nepripadanja i zatočenosti, koje su izražene tekstualnim elementima na crtežu. Ispisi poput Panic, Ti ne ideš nigde, Govorili smo u isti glas, Wonders Panic Devastation, Feels better, ?San Diego what-the-hell? I’m not free, Run away & hide… sugestivno, kroz fragmente “progovaraju” o pozadinskoj drami ličnog, otuđenog, liminalno traumatičnog iskustva. Fotografije u okvirima pojedinačnih diptiha ujedno fiksiraju i produbljuju diskrepanciju vedro i potresno estetizovane nelagodnosti, pružajući dokumentarističko uzemljenje. Kroz opažanje konkretnog u trenutku i okruženju, one vizuelnu sintezu doživljenog dovode u stvarnost viđenog, dodatno ističući putopisni karakter na nivou celine, navela je Tijana Savatić povodom rada Ivane Ivković (1979, Beograd) prepoznatljive po iskrenom i autorefleksivnom umetničkom pristupu.

Ivana Ivković, Kofer

Nomadski način života – putovanja, česta geografska izmeštanja i izloženost različitim kulturnim okruženjima značajno su uticali na njen rad koji uključuje ličnu istoriju, stvarna i izmišljena sećanja. Identitet i rodno iskustvo glavni su elementi sadržani u njenim radovima, naročito performansima. Ivana Ivković preokreće klasičnu podelu uloga žena i muškaraca koristeći obnaženo muško telo kao performativni instrument unutar orkestriranih scena, reflektujući predrasude i uverenja određene sredine kao i slojevit odnos pojedinca i sistema.

Ivana Ivković dobitnica je renomiranih stipendija i nagrada, a njeni radovi deo su brojnih kolekcija: Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, ifa kolekcije iz Štutgarta, Oktobarskog salona u Beogradu, Wiener Städtische Art kolekcije iz Beča, Telenor kolekcije, Muzeja grada Beograda… Nedavno je predstavila svoj rad u Humbolt Forumu u Berlinu, Salonu MSUB, kao i u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine, Museums Quartier u Beču, Historijskom muzeju BiH u Sarajevu, Crnogorskoj galeriji umetnosti “Miodrag Dado Đurić”.

Ivana Ivković, Great Day 

Ivana Popov učestvuje na izložbi “Izolacija” ciklusom slika velikog formata, započetim u vreme pandemije, koji se razvijao etapno kroz složeni odnos u odabiru i obradi brojnih materijala. Raznovrsan slikarski potupak ogleda se u kombinovanju tehnika akrila u spreju, tuša, tempera, potom kroz aplikacije i intervencije različitim tipovima materijala poput vune, šminke, soli za kupanje, i postupcima nanošenja i skidanja pastela. Finalne forme tako vođenih postupaka odlikuju vizuelno oslobođene površine, koje snažnim koloritom uvlače pogled u dobinsko, meditativno posmatranje.

“Intenzitet bojenosti deluje neposredno i od slike do slike varira od distinktivnog poteza do gotovo mnogohromatskih površina, koje pozivaju na utapanje pogledom i postepeno dovode do opažanja suptilne igre tekstura i materijala. Sagledavanje kao vid procesa i ‘građenog’ odnosa sa slikom, dovodi do implicitnog poistovećenja sa specifičnim okolnostima pod kojima one nastaju. Sa trenucima kada ubrzani ritam svakodnevne, ‘spoljašnje’ dinamike života biva zamenjen sporim, više statičnim i kontemplativnim, i takvim da navodi na smireno saživljavanje sa bogstvom unutrašnjeg”, navela je Tijana Savatić.

Za Ivanu Popov ciklus “Colors, Colors just the Colors” označava povratak slikanju nakon dugogodišnje prakse kolaža i rada sa tekstilom, kao “odgovor na situaciju u kojoj smo se svi našli”, veličajući život i reflektujući proces lečenja, samolečenja, promatranja, preispitivanja, ljubavi, iskustva. Slike su razvijane postepenim i dugotrajnim procesom transformacije slikarskog materijala, od koga je gumirana blackout tkanina na kojoj su nastale, bila u prvobitnoj funkciji zavese (elementa životnog enterijera), na kojoj su bušene rupice i prorezi, koji bi propuštali dnevnu svetlost i koja je potpom skidana ušivana na blind ram. Prenamena upotrebne funkcije materijala ujedno je simbolička i asocijativna spona neposrednog životnog okruženja i imaginativnog, introspektivnog pogleda, kojim se sa slika može sagledati nebo.

Ivana Popov, Turquoise Sky, 120x155 cm, akril u spreju, predivo, rupice na platnu, 2021.

Ivana Popov (1976) diplomirala je slikarstvo 1998. na Fakultetu likovnih umetnosti (FLU) u Beogradu, na kojem je i magistrirala 2001, kao i u Školi za umetnost i dizajn u Karbondejlu u SAD (2010), na smeru za 2D-video instalaciju. Izlagala je na više samoslatnih i grupnih izlozbi u zemlji i inostranstvu. Dobitnica je nagrade FLU za inovaciju “Miloš Bajić” 1997, nagrade za mozaik Tranšped 1997, nagrade Oktobarskog salona 1998, “Mangelos” nagrade za produkciju rada 2010, DAAD istraživačkog granta 2011. Njeni radovi se nalaze u kolekciji Muzeja grada Beograda, Madlenianuma i Muzeja Cepter u Beogradu.

Snežana Skoko učestvuje na izložbi radovima “Nebo” i “Vesti” kojima je tematizovala period restriktivnih mera i zabrane kretanja tokom pandemije.

Video rad “Nebo” (46’42’’), snimljen kamerom mobilnog telefona, prikazuje plavetnilo vedrog neba prošaranog prozračnim belim oblacima. Projektovan na plafon u izdvojenom delu galerije, omogućava posmatraču da se izoluje i osami, u gledanju digitalno reprodukovanog isečka vremena i pogleda na nebo, koji je umetnica beležila sa svog prozora tokom perioda izolacije. Provođenje vremena u posmatranju neba, koje samo po sebi upućuje na kontemplativnost, “prisutnost u trenutku”, ovde se usložnjava postojanjem materijalne, vremenske, prostorne, ali i kontekstualne distance. Dovode se u spregu oprečnosti predmeta posmatranja: neba kao neobuhvatnog, svevremenog, prostornog i stalnog, i videa kao fragmentarnog, dokumentarnog, referentnog na specifičan trenutak i doživljaj, i vremenski ograničenog trajanja u svom cikličnom ponavljanju. U oba slučaja usmeren pogled nije pogled na svet (sadržaj ili događaj), već pribežište u oslobođenosti i izolovanosti na pojedinačan trenutak, navela je Tijana Savatić.

Rad “Nebo” ujedno je i vid komentara na specifičan trenutak kada je javni karakter kulturnih i umetničkih dešavanja bio ograničen na digitalni i virtuelni prostor.

Snežana Skoko, Vesti

Rad u prostoru “Vesti” nastao je oblikovnom transformacijom novinskog papira, dnevne štampe koja je izlazila tokom pandemijske panike, danas u vidu dokumenta, “otiska” medijskog mnjenja na pitanja javnog zdravlja i politike. Novinski papir savijan je u male lepeze i potom je organizovan i raspoređen u kompoziciju prostorne instalacije po podu i na zidu galerije, tako da sa njega više nije moguće iščitati sadržaj - od materijalnog dokaza i dokumenta vremena transformisan je u predmete estetske forme.

Snežana Skoko (1960) diplomirala je i magistrirala na Fakultetu primenjenih umetnosti u Beogradu, na odseku za tekstil, a profesionalno se usavršavala u Njujorku, Londonu, Poznanju i Helsinkiju.
Pored medija savremenog tekstila i tapiserije, izražava se i performansom, videom, lend-artom, ručno rađenim papirom, animacijom, instalacijama... Bavi se edukacijom, organizacijom umetničkih manifestacija, prezentacija i radionica u Srbiji i inostranstvu. Autorka je niza projekata u oblasti kulture nezavisnog umetničkog udruženja “Punkt za umetnički eksperiment”.

Izlaže samostalno i učestvuje na mnogim domaćim i inostranim grupnim izložbama i kulturnim manifestacijama. Njena dela su nagrađivana, a nalaze se i u umetničkim zbirkama Muzeja primenjene umetnosti u Beogradu, Oktobarskog salona, Kulturnog centra Beograda, Telenora, Tekstil muzeja u Anžeu u Francuskoj, Imago Mundi Luciano Benetton kolekcije srpske savremene umetnosti…

U okviru pratećeg programa izložbe “Omnibus: Izolacija”, za 24. mart najavljena je promocija knjige “Ivana Ivkovic facing Morocco”, koju su priredile autorka i urednica edicije Facing Dragana Radivojević, a objavljena je u saradnji izdavačke kuće dsbooks iz Bazela i KCB-a.

Za 31. mart najavljen je razgovor sa umetnicama i vođenje kroz izložbu.

Uporedo sa izložbom “Omnibus: Instalacija”, u Podroomu KCB-a izlaže umetnica Neli Ružić iz Hrvatske (Timescape – Vremenski pejzaž), a u Artget galeriji, čiji je umetnički direktor 2023. godine Srđan Veljović, predstavljaju se mladi umetnic Sonja Beloš i Nikola Gajić postavkom “Dokumentarno kao iluzija”.

*Naslovna fotografija: Ivana Ivković, Rat

(SEEcult.org)