Efektna 28. FanTasia
28. Međunarodni filmski festival FanTasia, Montreal, 18. jul - 4. avgust 2024.
Piše: Dejan Nikolaj Kraljačić
Međunarodni filmski festival FanTasia u Montrealu, čije je 28. izdanje održano od 18. jula do 4. avgusta, okončano je rekordnim brojem gledalaca, a započeto je efektnim prvim danom i svetskom premijerom novozelandske porodične avanture "Knjiški moljac" (Bookworm) veterana Enta Timpsona (Ant) sa Elajdžom Vudom (Elijah Wood), ovenčane na kraju i Nagradom publike za najbolji internacionalni film. Zatim je usledio intrigantni južnokorejski uradak Đeija Songa (Jay Song) "16:00" (4 PM) slobodna adaptacija romana Stranac iz komšiluka hiperproduktivne, nagrađivane belgijske spisateljice Ameli Notomb (Amelie Nothomb).
"16:00" otpočinje preseljenjem sredovečnog profesora (ubedljivi U Daj-su / Oh Dal-soo, legendarni Stari momak, 2003) sa svojom suprugom iz grada u prirodu, kuću pored koje se ništa ne nalazi osim još jedne oronule. Profesor odlazi da pozove na čaj jedine komšije kako bi se odmah zbližili, i nenašavši nikog, ostavi poruku da svrate na upoznavanje. Sutradan u 16:00, komšija se pojavljuje na vratima, te mrzovoljan odsedi do 18:00, odbijajući komunikaciju sa domaćinima potpuno zbunjenim njegovim ponašanjem. Narednog dana tačno u 16:00, na iznenađenje bračnog para, eto opet komšije koji im nanovo priredi 2 sata tišine, sada već protkane snažnijom tenzijom i većom nelagodnošću negoli juče. Posete se nastave iz dana u dan, u isto vreme, sa identičnim raspoloženjem komšije, vodeći polako ali sigurno novopridošlice do ruba očaja,... i preko. Triler vešto građenog saspensa protkan sofisticiranim humorom apsurda.
"Samuraj u vremenu" (A Samurai in Time), čiji scenario i režiju potpisuje Junići Jasuda (Junichi Yasuda), nadahnuta je posveta džidajgeki žanru (jidaigeki, filmovi epohe, najviše vezivani za samuraje i sutuirani u Edo period - do Meiđi restauracije Japana 1868), a najdirektnije - skorije preminulom glumačkom bardu Seizi Fukumotu za koga se vezuje da je poginuo čak više od 50.000 puta u karijeri dužoj od pola veka (tumač i glavne uloge Reflektora studija Uzumase, pobednik Fantasije 2014).
Usred obračuna predstavnika klanova za i protiv šogunata Edo ere, grom pogodi samuraja Kosaku... i on se probudi u sadašnjici, gde drugde do na setu džidajgeki serije u Kjotu (prestonici žanra). Uprkos šokiranosti modernim dostignućima, ne bi li preživeo Kosaka, brzo postaje uspešan statista, oduševljavajući mnoge uverljivom "glumom" kao da je pravi. A da li je onim zaista pravim samurajima moguć opstanak u današnjici, i Kosaka jedini sa izvorno takvim problemima, inteligentno i duhovito odgovara Jasuda svojim umešnim ostvarenjem, opravdanim osvajačem Nagrade publike za najbolji azijski film.
Što se tiče programa kanadskog filma, ove godine je bio upečatljiviji nego obično, počevši od dodele priznanja za doprinos nacionalnoj kinematografiji Canadian Trailblazer Vinćencu Nataliju (Vincenzo Natali), a popraćene projekcijom zasigurno najuticajnijeg kanadskog filma od 1990-ih naovamo - 4K restauriranom Kockom (Cube, 1997). Natali je zahvalio inspirativnim govorom naglasivši kako je jedini protivnik opštoj dominaciji uniformnosti negovanje vlastite neobičnosti... koja svakako jeste glavna snaga Vinipežana Stivena Kostanskog (Steven), kao i njegovog dugogodišnjeg kreativnog tima - tvrdog jezgra Astrona 6. Ovaj krajnje inventivni indie režiser, scenarista, producent, majstor maske i specijalnih efekata (Manborg, 2011, izvrsni Psiho Goreman, 2020) predstavio se Frenkijem Frikom (Frankie Freako).
Konoru, monotonom radoholičaru toliko da svako veče odlazi iscrpljen na spavanje pre 21h, živahna supruga likovna umetnica prigovori za sterilno vođenje života uoči joj odlaska na vikend poslovni put. Istu primedbu Konor dobije i od svog šefa na poslu, što mu skupa pobudi potrebu za dokazivanjem suprotnog - pomeranje iz vlastite zone komfora. Ostavši sam u kući, on odluči da se javi na telefonski broj sa bizarne TV reklame koja obećava žurku života s dijaboličnim lutkom Frenkijem Frikom. A da reklame katkad znaju i isporučiti obećano, pokazuje ova uvrnuta niskobudžetna gonzo komedija velikim delom i topla posveta kultnoj seriji horora "Gospodar lutaka" (Puppet Master, od 1989), uz, kao uvek kod Kostanskog, koliko je značajno očuvanje porodice (bila ona i dvočlana).
"Samostalni vozač" (Self driver) debitantski je dugometražni film nagrađivanog kanadskog montažera Majkla Pijera (Michael Pierro), scenariste i režisera nekolicine kratkometražnih filmova. Inspirisan rapidno rastućim uticajem telefonskih aplikacija a motoa - tematizujuće replike filma: "Ono si čime se baviš", "Samostalni vozač" prati jednog takvog što posle postajanja tehnološkim viškom na svom kancelarijskom poslu razvozi ljude preko aplikacije. Frustriran em neprimerenim ponašanjima mušterija u vlastitom automobilu, em zaradom koja nije dovoljna ni da plati kiriju uprkos stalnom radu (zapostavljajući partnerku i novorođenče), on prihvata od čoveka koga preveze sa aerodroma ponudu koja se odbiti ne može - mogućnost zarade i do 5000 $ dnevno, pri čemu jedino mora striktno poštovati instrukcije tajne nove aplikacije, i da ne komunicira s klijentima koje transportuje. Je li vozaču zaista suđeno da postane vozilo (i kada ono nema svest o granicama morala), otkriva ovaj mikrobudžetski triler što kontinuiranom držanju pažnje umnogome duguje i glumcu, kompozitoru, snimatelju, i montažeru Natenielu Čedviku (Nathanael Chadwick), maestralnom u izuzetno zahtevnoj naslovnoj ulozi. Sve skupa, opravdano prepoznat glasovima Fantazijine publike za najbolji kanadski film.
"Dušojed" (The Soul Eater), prema romanu popularnog francuskog poker znalca, TV prezentera i krimi pisca Aleksija Lepskera (Alexis Laipsker), od afirmisanog dvojca horor žanra Žulijana Morija (Julien Maury) i Aleksandra Bastilja (Alexandre Bustillo) stiže jedan čvrsto vođeni polar film (francuska krimi fikcija, policijski roman/film).
Komandirka policije i pripadnik odeljenja žandarmerije za alarmantne nestanke dolaze u isto omaleno mesto, ali po različitom zadatku: ona da istraži brutalno ubistvo bračnog para, on seriju nestanaka dece. Najpre međusobno zategnutih odnosa, dvojac počinje zbližavati konekcija između različitih slučajeva - lokalna legenda o dušojedu, bauku što vreba decu koja se upute u okolnu šumu kako ona to ne bi činila. Da li je udruživanje snaga i dvoje vičnih istražitelja dovoljno za razotkrivanje šokantne istine put koje povedu novi bizarni zločini? Nabijen tenzijom i efektne konačnice, "Dušojed" ukršta elemente okultnog i folk horora s policijskim proceduralnim dosledno i precizno, nedozvolivši da mu naracija igde posustane.
I za kraj najveća ekstravaganca programa - "Motorne testere su pevale" (Chainsaws Were Singing) Sandera Marana, nažalost retki mjuzikl horor komedija pritom iz Estonije, koja je od snimanja davne 2013. najzad i ugledala mrak bioskopskih dvorana. A Maran svoj gotovo uradi sam dugometražni prvenac najskromnijeg mogućeg budžeta (potpisnik i scenarija, montaže, originalne muzike,...) prilično verno opisuje već na plakatu filma: "Teksaški masakr motornom testerom sreće Monti Pajtone... i Jadnike".
Pastoralu zaljubljenog para prekida ubica motornom testerom kidnapovanjem devojke, izazivajući joj momka na najveće muke dokazivanja ljubavi - spašavanje odabranice srca uprkos brutalnosti kidnapera (i njegove disfunkcionalne porodice)... Maran i doslovce pleni svežom krvi, energijom razigrane žanrovske inventivnosti (iako je film za hiperstilizovanu burlesku nepotrebno dugačak dva sata), a naročito kvalitetom muzičkih songova, najtežim u mjuziklu ukupno uzev. Uradak kojim se nastavlja kontinuitet Fantazijinih otkrivanja krajnje nekonvencionalnih ostvarenja na svim nivoima (recimo prošle godine Na stotine dabrova Majka Čezlika, ranije iz iste kuhinje Čudovišta iz Jezera Mičigen Rajlana Briksona Kola Tjusa, 2019).
