Portret detinjstva u Jugoslaviji

Izložba “Plameni pozdravi: reprezentativni portret detinjstva u socijalističkoj Jugoslaviji” biće otvorena 28. februara u Muzeju istorije Jugoslavije (MIJ) u Beogradu, a predstavlja radove umetnika iz regiona koji se već godinama bave nekadašnjom zajedničkom državom i temom kolektivnog sećanja.

Na izložbi učestvuju umetnici sa prostora bivše Jugoslavije: Dušica Dražić, Dubravka Ugrešić, Dejan Kaluđerović, Saša Karalić, Irena Lagator, Mladen Miljanović, Renat Poljak, grupa Škart i Ana Adamović, koja je i autorka tog projekta Kioska - platforme za savremenu umetnost.

Izložba “Plameni pozdravi” predlaže novo promišljanje socijalističke Jugoslavije – njene strukture, karaktera i nasleđa, kroz istraživanje reprezentativne slike detinjstva. Istražujući zvanične arhive i prikazujući ih kroz intervencije savremenih umetnika poreklom iz nekadašnje Jugoslavije, kao i postavljanjem arhivskog materijala u aktivni dijalog sa umetničkim radovima koji se u širem smislu bave nekadašnjom državom, projekat preispituje i mogućnost kolektivnog sećanja na zemlju koja više ne postoji, kao i status arhiva ovakve zemlje u novonastalim nacionalnim državama.

    Srbobran 1968.

Umetnički radovi, od kojih će većina prvi put biti predstavljena, postavljaju se u aktivnu komunikaciju sa muzejskom kolekcijom, omogućavajući novo čitanje i tumačenje arhivskih materijala.

Polazište umetničkog istraživanja i samog projekta čini bogata arhiva MIJ, više od 260 fotografskih albuma koje su predsedniku Titu od 1945. godine poklanjale škole, pionirske organizacije i ostale dečje ustanove širom nekadašnje države. Taj materijal, čija je digitalizacija u toku, prikazuje kako je jugoslovenski narod želeo da se predstavi svome lideru i vođi, ali svedoči i o ugrađivanju osnovnih državotvornih principa u svakodnevicu dece i mladih – istinskih socijalističkih ljudi budućnosti, saopštili su organizatori.

Autori izložbe odlučili su da te fascinantne dokumente jednog vremena iskoriste kao polazište za ponovno promišljanje ne samo konstrukcije socijalističkog detinjstva, već i samih principa na kojima je ta država građena, ali i njene istorije i raspada.

Umetnica Dušica Dražić iz Beograda istražuje ambivalentim odnos građanina i grada, njihovu uzajamnu podršku, ali i destruktivnost. Traga za prostorima nepravilnosti, razlike i fleksibilnosti. U svojim radovima, arhivira tragove koji ukazuju da se i kako se kulturni prostor nalazi u stanju konstantnog redefinisanja i transformacije. Pored umetničke prakse, inicira i realizuje kustoske projekte i izložbe.

Dejan Kaludjerović, rođen u Beogradu, dobio je počasno državljanstvo Austrije za svoja umetnička dostignuća i trenutno je doktorant na Akademiji likovnih umetnosti u Beču. Magistrirao je u oblasti vizuelnih umetnosti na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu 2004. godine. Od početka karijere u Beogradu sredinom 90-ih, Kaludjerović istražuje dodirne tačke konzumerizma i detinjstva, analizirajući načine formiranja identiteta i stabilnost predstavljačkih formi. U radu na slikama, crtežima, objektima, video radovima i instalacijama, uglavnom koristi procese reciklaže, kopiranja i rekonstrukcije, čime kreira obrasce koji simuliraju mehaničku reprodukciju i kritikuje procese homogenizacije svojstvene popularnoj kulturi.

Saša Karalić, rođen u Ivanjskoj u BiH, studirao je jugoslovensku književnost na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, a 1992. preselio se u Amsterdam, gde je diplomirao na Gerrit Rietveld akademiji, gde danas i predaje multimedijalnu umetnost. Osnivač je i direktor programa Art in Context – integrisana umetnost i teorija. Pretežno se bavi videom i fotografijom, bazirajući rad na organizovanim javnim događajima i kolektivnim akcijama. Njegov rad bavi se pitanjima kolektivnog i efektima koje kolektivno konstruisane interpretacije imaju na socijalni kontekst i kreiranje javnog diskursa. Osim umetničkom, Karalić se bavi i kustoskim radom.

Irena Lagator Pejović, rođena na Cetinju, bavi se pitanjima odnosa socijalnog, javnog i ličnog prostora, percepcije i socijalne odgovornosti. Rekreiranjem socijalnih fenomena, umetnica razvija kritička i poetička pitanja koja se mogu svesti pod njen koncept društvaneograničene odgovornosti. Pozivajući publiku na interakciju sa delom, njene instalacije, video radovi ili fotografije tematizuju umetnost kao socijalnu strategiju, inkluzivnost kultura, percepciju i razumevanje stvarnosti, individualnu i kolektivnu odgovornost i identitet društva, usmeravajući pogled, misao i osećanja posetioca ka socijalnim pitanjima univerzalnih vrednosti.

Mladen Miljanović, rođen u Zenici, pohađao je Školu za rezervne oficire gde je stekao čin narednika, a potom je diplomirao i magistrirao na Akademiji umetnosti u Banjaluci, gde danas i predaje. Dobitnik je nagrade Zvono za najboljeg mladog umetnika u BiH 2007. godine, kao i Henkel Art.Award za 2009. godinu, na osnovu koje je 2010. izlagao u bečkom MUMOK-u. Imao je niz značajnih samostalnih izložbi u zemlji i inostranstvu i učestvovao na mnogim međunarodnim izložbama. Predstavljao je Bosnu i Hercegovinu na 55. Bijenalu u Veneciji 2013. godine projektom “Vrt uživanja”, koji je imala priliku da vidi krajem prošlog leta i beogradska publika u Likovnoj galeriji Kulturnog centra Beograda.

Renata Poljak, vizuelna umetnica iz Splita, koristi u radu različite medije, kreirajući fotografije, video radove, filmove, instalacije. Izlagala je na brojnim izložbama, bijenalima i filmskim festivalima, a nagrađena je, između ostalog, i na festivalu Black Box u Berlinu (2006) kao i nagradom T-HT@MSU koja podrazumeva otkup rada za kolekciju u Muzeju savremene umetnosti u Zagrebu (2012).

Dubravka Ugrešić, jedna od najznačajnijih jrvatskih i evropskih književnica, živi i radi u Amsterdamu od početka 90-ih. Njene knjige prevedene su na više od 20 jezika. Predavala je na brojnim američkim i evropskim univerzitetima, među kojima su i Harvard, UCLA, Slobodni univerzitet u Berlinu. Dobitnica je više značajnih književnih nagrada. Nakon završetka studija komparativne i ruske književnosti, godinama je radila na Institutu za teoriju književnosti pri zagrebačkom Filozofskom fakultetu, paralelno objavljujući književne i esejističke radove. Nakon izbijanja rata u bivšoj Jugoslaviji 1991. godine, Dubravka Ugrešić zauzela je čvrst antiratni stav, oštro kritikujući i hrvatski i srpski retrogradni nacionalizam, glupost i razbojništvo rata. Tako je i postala omiljena meta nacionalističkih novinara, političara i kolega pisaca. Izložena dugotrajnom javnom progonu i medijskom maltretiranju, 1993. godine je napustila Hrvatsku.

Grupa Škart, nastala 1990. godine u napuštenom grafičkom ateljeu Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, opstaje kao kolektiv koji uz mnogobrojne saradnike, stalnim međusobnim sukobom ispituje i ukršta obodne forme poezije, arhitekture, grafičkog dizajna, izdavaštva, performansa, muzike, pozorišta, alternativne edukacije i društvenog aktivizma. Serije predavanja, akcija, radova, koncerata i radionica Škart je izveo širom Evrope, Amerike i Azije. Škart je 2010. godine predstavljao Srbiju na Bijenalu arhitekture u Veneciji – projektom “Klackalište – poligon neravnoteže”.

Umetnica Ana Adamović iz Beograda, koja je i suosnivačica Kioska, u svojim fotografskim i video radovima bavi se temama identiteta i sećanja, kako ličnog, tako i kolektivnog. Diplomirala je svetsku književnost na Filološkom fakultetu u Beogradu, fotografiju je studirala na Institutu za umetnost u Bostonu, a trenutno je doktorant na Akademiji likovnih umetnosti u Beču.

Nakon otvaranja izložbe u MIJ, 28. februara u 14 časova biće održan razgovor sa umetnicima, dok su panel diskusije sa sagovornicima iz regiona najavljene za 12. i 24. mart u 18 časova.

Izložba će biti otvorena do 19. aprila, a realizovana je u saradnji Kioska sa MIJ, uz podršku Balkanskog fonda za demokratiju, Foruma ZFD, Ministarstva kulture i informisanja Srbije i Austrijskog kulturnog foruma.

(SEEcult.org)