Pobednici 23. IDFA

Holandski film “Position Among the Stars” Leonarda Retela Helmricha osvojio je glavnu nagradu 23. Međunarodnog festivala dokumentarnog filma u Amsterdamu (IDFA), koji je i otvoren tim dugometražnim dokumentarcem koji kroz priču o jednoj porodici predstavlja živote siromašnih ljudi u Indoneziji, kao i rast islamskog fundamentalizma i slabljenje hrišćanstva.

Holandski film “Position Among the Stars” Leonarda Retela Helmricha osvojio je glavnu nagradu 23. Međunarodnog festivala dokumentarnog filma u Amsterdamu (IDFA), koji je i otvoren tim dugometražnim dokumentarcem koji kroz priču o jednoj porodici predstavlja živote siromašnih ljudi u Indoneziji, kao i rast islamskog fundamentalizma i slabljenje hrišćanstva.

Osim VPRO IDFA nagrade, vredne 12.500 evra, “Position Among the Stars” dobio je i 5.000 evra vrednu nagradu za najbolji holandski dokumentarac. Helmrich je i 2004. godine nagrađen za “The Shape of the Moon”, pa je postao prvi reditelj na IDFA koji je dva puta nagrađen za dugometražni dokumentarni film.

“Position Among the Stars”, prikazan na otvaranju IDFA 17. novembra, poslednji je deo Hemrichove trilogije o indonežanskoj hrišćansko-muslimanskoj porodici Sjamsuddin, kojom je predstavio modernu Indoneziju sa svim kontrastima između urbanog i ruralnog, bogatstva i siromaštva, religije i globalizacije.

Helmrich je posvetio 12 godina života posmatranju aktera svog filma koji je, kako je istakao žiri, primer kako majstor dokumentarista može da izvuče suštinu iz svog subjekta. Helmrichu je trebalo vreme da provede sa svojim protagonistima, postane deo njihovih života, a pritom je uspeo da zadrži sopstveni pogled, naglasio je žiri, posebno ističući čistu, kompletnu, poetičnu i duhovitu naraciju.

Specijalnu nagradu žirija dobili su reditelji Luc Coté i Patricio Henriquez za kanadski film “You Don’t Like the Truth - 4 Days Inside Guantanamo” o slučaju Omara Khadra koji je završio u zloglasnom američkom zatvoru Gvantanamo kao 16-godišnjak. Film je baziran na snimcima njegovog ispitivanja, a prema navodima žirija, efikasno korišćenje materijalnih dokaza, mišljenja i svedočenja, stvorilo je provokativnu i potresnu priču koja doseže do mračne rupe naše savesti, ostajući konzistentan vizuelni i audio rečnik koji omogućava gledaocu da razluči šta je pravda i šta je moral.

Kanađanina avganistanskog porekla Omarfa Khadra ispitivala je u februaru 2003. godine u Gvantanamu kanadska obaveštajna služba zbog navodnog ubistva američkog vojnika. Prema stavu Vašingtona, to je značilo da je ratni zločinac. Khadr je u oktobru 2010. godine priznao krivicu po svim tačkama optužnice, u okviru pogodbe koja mu omogućava osmogodišnju kaznu zatvora umesto doživotne.

Time je postao prva osoba koja je osuđena za ratni zločin od početka američke okupacije Avganistana 2001. godine. Takođe, prvi je vojnik-dete koji je osuđen za ratni zločin još od suđenja u Nirnbergu posle Drugog svetskog rata.

Nagradu 23. IDFA za najbolji srednjometražni film, vrednu 10.000 evra, dobio je holandski autor Boris Gerrets za “People I Could Have Been and Maybe Am”, snimljen u celini mobilnim telefonom.

U pokušaju da razvije zid anonimnosti u velikom gradu, Gerrets je razgovarao sa različitim ljudima na ulicama Londona, a u celoj priči iskristalisala su se glavna tri lika - brazilska lepotica Sandrine, koja je u potrazi za mužem, narkoman Steve i pevačica i pesnikinja Precious. Film pritom nema scenario, a Gerrets i sam menja ulogu u svemu - na kraju završava u krevetu sa Sandrine, postajući i sam akter filma.

Nagradu IDFA za prvi nastup, vrednu 5.000 evra, dobio je Monster Jimenez za filipinski film “Kano: An American and His Harem” o Amerikancu i veteranu rata u Vijetnamu koji je na Filipinima osnovao harem, a sada je u zatvoru zbog silovanja. Njegove žene ipak su stale uz njega, čak i one koje su na suđenju svedočile protiv njega. U zatvoru se ženio već nekoliko puta, a budući da ima iznajmljene apartmane nedaleko od zatvora, uspeva da drži žene u svojoj blizini.

Nagrada publike dodeljena je Lucy Walker za “Waste Land”, brazilsko-britanski film o brazilskom umetničkom fotografu i vizuelnom umetniku Viku Munizu, koji je napravio seriju fotografija na deponiji u Rio de Žaneiru, najvećoj na vsetu.

Nagrada za najbolji studentski dokumentarni film, vredna 2.500 evra, pripala je Evi Küpper iz Belgije za film “What’s in a Name”, čiji je glavni akter 53-godišnji njujorški performer Jon Cory. Film je sadrži i njegove eksplicitne performanse koje Cory zove “polnim terorizmom”. Da bi šokirao publiku, uradio je i plastičnu operaciju kojom je dobio ženske grudi, a njegova majka sada ne zna da li da ga zove Rose ili Jon. Dokumentarac ga prati u periodu pre i posle operacije, za vreme često bolnih priprema za performanse i tokom njihovih izvođenja.

Među nagradama IDFA je i novoustanovljena za najbolji “zeleni” dokumentarac, koju je dobio Mićael Madsen za film “Into Eternity”, egzistencijalističku poruku budućim generacijama o Onkalu, gigantskom skladištu finskog nuklearnog otpada, čija je gradnja počela u 20. veku, a biće završena u 22.

Žiri je dodelio posebno priznanje irskom filmu “The Pipe” Ristearda Ó Domhnailla o otporu grupe lokalnih aktivista na zapadnoj obali povodom izgradnje gasovoda multinacionalne kompanije Shell.

Nagradu u okviru programa DocLab za digitalne filmove dobila Katerina Cizek iz Kanade za “Highrise/ Out My Window” - portret stanova i njihovih stanovnika u 13 gradova širom sveta (Čikago, Toronto, Montreal, Havana, Sao Paolo, Amsterdam, Prag, Istanbul, Bejrut, Pnom Pen, Johanesburg...).

IDFA je predstavio ove godine oko 280 filmova, izabranih među 3.200 prijavljenih, a mnogi, kao i do sada, predstavljaju sumornu sliku današnjice, te ličnih i kolektivnih sudbina.

Osim više od 40 holanadskih filmova u različitim sekcijama, najviše ih je bilo iz SAD (oko 60), Nemačke, Francuske, Britanije, Švedske...

Na 23. IDFA učestvovala su i četiri filma i iz Srbije, uključujući “Cinema Komunisto” Mile Turajlić o jugoslovenskoj kinematografiji za vreme vladavine Josipa Broza Tita, koji je u takmičaraskom programu autora koji prvi put učestvuju.

Ostala tri prikazana su u programu “Panorama”, van konkurencije - “Selo bez žena” Srđana Šarenca i “Oženiću celo selo” Željka Mirkovića, koji tematizuju problem neženja u srpskim selima, te “Run for Life” Mladena Matičevića o trojici maratonaca iz Etiopije u Srbiji.

IDFA se završava 28. novembra, a organizatori su izračunali da su tri dana pre kraja imali već posetilaca nego što ih je ukupno bilo prošle godine (165.000). Među njima je bilo i oko 5.300 učenika osnovnih i srednjih škola.

Povećan je i broj holandskih i internacionalnih gostiju - sa 2.295 prošle na 2.477 ove godine.

Sajt IDFA je www.idfa.nl

(SEEcult.org)