Njujork iz ugla doseljenika
Film “Siti” (The City) beogradskog reditelja Vladana Nikolića, koji živi i radi u Njujorku, premijerno je prikazan 1. aprila na 56. Beogradskom festivalu dokumentarnog i kratkometražnog filma, a predstavlja “Veliku jabuku” iz ugla imigranata, izbeglica, egzilanata, ekscentrika, vidovnjaka, beskućnika i umetnika iz celog sveta, koji se u tom gradu osećaju kao kod kuće, oduševljeni pre svega raznovrsnošću nacija i kultura, ali svedoče i o surovoj borbi za opstanak i promenama njujorškog duha usled trke za novcem i uspehom, kao i zbog posledica 11. septembra.
Film “Siti” (The City) beogradskog reditelja Vladana Nikolića, koji živi i radi u Njujorku, premijerno je prikazan 1. aprila na 56. Beogradskom festivalu dokumentarnog i kratkometražnog filma, a predstavlja “Veliku jabuku” iz ugla imigranata, izbeglica, egzilanata, ekscentrika, vidovnjaka, beskućnika i umetnika iz celog sveta, koji se u tom gradu osećaju kao kod kuće, oduševljeni pre svega raznovrsnošću nacija i kultura, ali svedoče i o surovoj borbi za opstanak i promenama njujorškog duha usled trke za novcem i uspehom, kao i zbog posledica 11. septembra.
Poznat po nagrađivanim filmovima “Burn” i “Love”, Nikolić je u “Sitiju” pokušao da odgovori zašto ljudi iz celog sveta dolaze u taj grad, u kojem se govori oko 140 jezika, šta rade, zašto ostaju, čime su fascinirani i šta misle o njegovom duhu danas.
Kroz kolaž intervjua sa ljudima koji nisu rođeni Njujorčani, među kojima je i beogradski violinista Stefan Milenković, Nikolić ispituje u “Sitiju” čime Njujork i dalje privlači ljude, iako je preskup. Posebno za stanovanje, za koje, prema rečima nekih od protagonista, treba izdvojiti i 90 odsto plate.
Brzim kadrovima ulica Njujorka, klubova, kabarea, novog cirkusa, prodavnica i privatnih stanova, kombinovanih sa mirnoćom Central parka i nezaboravnim vizuelnim prizorima oblakodera, mostova, istorijskih zdanja i drugih prepoznatljivih simbola Njujorka, Nikolić predstavlja živote ljudi koji imaju “njujoršku priču” i izborili su se u oštroj konkurenciji pre svega da opstanu.
Iako fascinirani Njujorkom, poneki od njih povremeno ga i mrze, primećujući sve više konzervativizma, čak i u delovima Menhtetna poput Ist Vilidža.
Pojedini protagonisti ukazuju na besomučnu trku za zaradom, koja ubija nekadašnji duh Njujorka, dok drugi ponosno pričaju o svojevrsnom ostvarenju “američkog sna” i priznaju, poput taksiste iz Brazila, da je bukvalno poljubio kuću koju je kupio mukotrpno radeći i po 16 sati dnevno.
Za većinu likova u filmu Njujork je jedinstven grad u svetu, koji se drastično razlikuje od ostatka SAD, ali za pojedine ni ljubav prema njemu nije dovoljna da bi prihvatili američko državljanstvo - pre svega zbog spoljne politike.
S druge strane, tinejdžerka iz Siera Leonea, iako i sama uviđa da situacija posle 11. septembra više nije ista, zahvalna je američkoj vladi što je obezbedila dolazak u Njujork njene porodice, koja sada otplaćuje taj dug da bi i druge, slične porodice iz ratom zahvaćenih zemalja mogle da nađu tu utočište.
Muziku za Nikolićev film, praćen poezijom Rajnera Marije Rilkea, radio je Skip Širli, takođe jedan od protagonista, koji je razvio biznis sa jedinstvenim zvukom ručno prepravljenih usnih harmonika, u svom kućnom muzičkom studiju.
Nikolićev film deo je specijalnog programa 56. Festivala kratkog metra “Njujork, 6 sati ranije”, koji je počeo 31. marta premijerom filma Dragane Kanjevac “6 sati ranije” o Beograđanima koji su se od 80-ih doseljavali u Njujork, a 2. aprila biće nastavljen filmovima njujorškog avangardnog reditelja gosta Arija Golda, člana ovogodišnjeg međunarodnog žirija.
Nikolić je, inače, i jedan od protagonista filma Dragane Kanjevac o specifičnoj vezi Njujorka i Beograda.
Sajt festivala je www.kratkimetar.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.
(SEEcult.org)
