Premijera Cinema Komunisto

Dugometražni dokumentarni film “Cinema Komunisto” Mile Turajlić, koji istražuje nastanak jugoslovenskog “Holivuda Istoka” - zlatno doba i propast Filmskog grada u Beogradu, kao i način na koji je Titova ljubav prema filmu i njegovo direktno učešće u produkciji stvaralo priču o Jugoslaviji na filmskom platnu, biće premijerno prikazan na festivalu “Sedam veličanstvenih” 29. januara u Sava centru.

“Cinema komunisto” je svetsku premijeru imao u novembru 2010. u Amsterdamu, na najprestižnijem svetskom festivalu dokumentarnog filma IDFA, a prikazan je u takmičarskoj selekciji debitanata.
 
Prema rečima rediteljke Mile Turajlić, štajući kao studentkinja po zaboravljenom Filmskom gradu, shvatila je da se tu dešavalo nešto veliko i značajno.

“Učinilo mi se kao da sam zakasnila na neki sjajni provod, baš kao što je čitava moja generacija zakasnila na život u Jugoslaviji. Trudili smo se da ponudimo novi način sagledavanja tog proteklog vremena koje je bilo i smešno i ozbiljno, i poletno i ograničavajuće, i koje je zapravo nestalo sa odlaskom glavnog režisera”, navela je rediteljka filma “Cinema Komunisto”, nastajalog četiri godine u produkciji Dribbling Pictures iz Beograda, u saradnji sa Intermedia Network.

“Avala film” u Beogradu, nekadašnji Centralni filmski studio, domaćin holivudskih zvezda i mega produkcija iz 60-ih, danas je i dalje u vlasništvu države koja već godinama neuspelo pokušava da ga proda

“Cinema Komunisto” istražuje mit o Jugoslaviji i ljude koji su kreirali njenu fikciju. Govori o tome koja je bila uloga onih kojima je bio dodeljen zadatak da prave filmsku naraciju zemlje koja je i sama mogla biti fiktivna.

Jugoslovenski posleratni film karakterišu dve specifičnosti: komunistička vlast koja filmom želi da promoviše zemlju ne samo unutar njenih granica, već i u inostranstvu i vrhovnog komandanta, “plišanog diktatora”, koji pored toga što prvi gleda svaki film koji se u zemlji proizvede, gleda i najmanje po jedan film svakoga dana tokom 32 godine. A omiljeni žanrovi su mu bili vesterni i partizanski filmovi.

Josip Broz Tito je 1945. godine osnovao Avala film u Beogradu, koji je tada bio drugi najveći filmski studio u Evropi. Ubrzo se ustanovljava žanr “partizanskog filma”, čija je uloga bila legitimisanje mita na kojem počiva nova Jugoslavija. Kroz idealizovano prikazivanje Narodno-oslobodilačke borbe i glorifikaciju Titove uloge kao vrhovnog komandanta posleratne socijalističke rekonstrukcije, ti filmovi imali su zadatak da tu idealizaciju učine stvarnom.

Steva Petrović, producent “Avala filma” predstavlja kostime za velike koprodukcije rađene 60-ih

Filmski grad u Košutnjaku osnovan je političkom direktivom, a Tito je lično imenovao prvog direktora komiteta. Namera je bila da se napravi “Holivud Istoka” koji će moći da proizvede 100 filmova godišnje u ratom opustošenoj zemlji. Neograničena podrška vojske tadašnjoj filmskoj industriji, učinila je mogućim gigantske koprodukcije (Genghis Khan, Marco Polo, The Iron Cross, Kelly’s Heroes, Quo Vadis…).

Zaboravljene petokrake i partizanske uniforme koje sakupljaju prašinu u skladištima “Avala filma”

Partizanski film se susreo sa Holivudom, a boršt vestern sa špageti vesternom na istočni način.

Domaći film “Bitka na Neretvi” nominovan je 1969. za Oskara za najbolji strani film. To je bila produkcija koja je pojam “ratni film” podigla na novi nivo.

Most na Neretvi, scena iz čuvene bitke u Drugom svetskom ratu i nečuvenog događaja sa snimanja u toku kojeg je Tito dozvolio da se sruši postojeći most da bi se verno prikazala scena iz rata

Za potrebe snimanja, srušen je pravi most preko Neretve, u reku je bačeno 20 topova, 16 tenkova i kamiona i oko 5 tona ostalog naoružanja. Oko 6.000 vojnika JNA provelo je dobar deo vojnog staža statirajući u grandioznim masovnim scenama. Fikcija je nadmašivala realnost...

Jugoslovenski filmski režiser Veljko Bulajić pokazuje poster za film “Bitka na Neretvi” koji je bio nominovan za Oskara - to jedan od samo dva filmska postera koje je u svojoj karijeri naslikao Pablo Pikaso

Dajući dozu glamura nacionalnim stremljenjima, filmske zvezde uživale su Titovo gostoprimstvo.

Maniri i način života omogućili su jugoslovenskom lideru proleterijata da na svom privatnom ostrvu, safari parku, jahti i privatnom bioskopu na otvorenom, ugošćava zvezde sa holivudske A liste - Ričard Barton je igrao Tita, Orson Vels četničkog vođu, Jul Briner partizanskog diverzanta...

“Cinema Komunisto” je priča o filmu “na komunistički način”, koja otkriva megalomaniju koja se graniči sa ludilom i koja je u isto vreme i komična i tragična.

Zalazi u prošlost koja je zaboravljena i u način pravljenja filmova u kome je država učestvovala u meri koja je danas nepojmljiva. U zemlji u kojoj slobodni izbori nisu postojali, a oni koji su previše pitali ostajali bez pasoša - u realnosti, kao i u fikciji pod patronatom države - problemima nije bilo dozvoljeno da postoje.

Velimir Bata Živojinović, zvezda jugoslovenskog filma i najpopularniji glumac u Kini, posmatra Titove lične stvari u Vojnom muzeju u Beogradu

Između ostalog, film “Cinema Komunisto” podseća i na dolazak grupe engleskih producenata sredinom 60-ih na pregovore o snimanju filma kod direktora Avala Filma, inače oficira unutrašnje bezbednosti.

Oni ga pitaju da li može da im garantuje određene tehničke uslove zasnimanje filma i dobijaju pozitivan odgovor. Zatim ga pitaju da li može da garantuje da u toku snimanja neće biti rata u Jugoslaviji. On uzima telefon, obavlja kratak razgovor, zatim poziva sekretaricu i diktira joj sledeće pismo: “Kao direktor Avala filma, garantujem da u toku snimanja ovog filma neće biti rata u Jugoslaviji”. Pismo potpisuje i predaje zaprepašćenim Englezima.

U zemlji u kojoj je komunistička vlast podržavala kinematografiju, sve je moglo da se desi - ili da se spreči.

Leka Konstantinović, Titov lični kinooperater, sa 32 godine radnog staža na tom poslu, bio je najduže član Titovog personala

“Cinema Komunisto” razvijan je na najprestižnijim evropskim programima za podršku dokumentarnim filmovima - Discovery Campus Masterschool (Nemačka), ARCHIDOC (Francuska), IDFAcademy (Holandija). Kvalitet filma prepoznali su i filmski fondovi poput Filmskog centra Srbije, Grada Beograda, Jan Vrijman Fonda, kao i evropske televizije koje su ga već otkupile za emitovanje (Slovenija, Grčka, Austrija, Finska).

Producent je Dragan Pešikan, montažerka Aleksandra Milovanović, a direktor fotografije Goran Kovačević.

Rediteljski prvenac Mile Turajlić biće premijerno prikazan na zatvaranju sedmog festivala “Sedam veličanstvenih”, koji će od 25. do 29. januara prikazati sedam evropskih dugometražnih dokumentaraca u izboru Tue Stin Milera iz Danske.

Sajt filma je www.cinemakomunisto.com, a festivala “Sedam veličanstvenih” www.magnificent7festival.org. Program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

*Foto: ©Dribbling Pictures

(SEEcult.org)