Žilnikov opus u bečkom Kunsthaleu
Izložba o filmskom delovanju reditelja Želimira Žilnika “Građani iz sene”, posvećena njegovim radikalnim filmskim praksama i ekstenzivnom opusu, otvorena je tokom proteklog vikenda u bečkom Kunsthaleu, a obuhvata i projekciju filmova nastalih u kino-klubovima u Zagrebu, Beogradu, Ljubljani i Splitu 50-ih i 60-ih godina 20. veka.
Izložbu su kurirale članice kolektiva Što, kako i za koga/WHW (Ivet Ćurlin, Ana Dević, Nataša Ilić i Sabina Sabolović) kao proširenu verziju izložbe nastale u partnerstvu s Edith-Russ-Haus for Media Art u Oldenburgu u Nemačkoj 2018. godine, koja je kasnije izložena u Galeriji Nova u Zagrebu.
Nataša Ilić, Ana Dević, Sabina Sabolović, Ivet Ćurin, Želimir Žilnik _photo © eSeL.at - Lorenz Seidler
Naziv izložbe “Građani iz sene”, čijem je otvaranju prisustvovao i Žilnik, odražava njegov celoživotni fokus na nevidljive, potisnute, te malo ili nimalo zastupljene članove društva.
Nataša Ilić, Ana Dević, Želimir Žilnik, Sabina Sabolović, Ivet Ćurin _photo © eSeL.at - Lorenz Seidler
Prema navodima kustoskog kolektiva WHW, izložba u Beču predstavlja istraživanje u čijem je središtu kontekst u kojem je Žilnik (rođen 1942, živi i radi u Novom Sadu) započeo karijeru – amaterske kino-klubove koji su postojali u mnogim jugoslovenskim gradovima. Filmove nastale u kino klubovima u Zagrebu, Beogradu, Ljubljani i Splitu kurirala je Ana Janevski, a osim toga, za bečku verziju “Građana iz sene” kustos Jurij Meden napravio je, u saradnji sa umetnikom, filmski esej “Želimir Žilnik: filmovi u mom životu”, koji istražuje njegove filmske uticaje i interese, stavljajući ga u širi kontekst filmske povesti.
Foto: Želimir Žilnik, © eSeL.at - Lorenz Seidler
Izložba “Građani iz sene” uključuje Žilnikove ikoničke kratke filmove s početka karijere, kao i igrane filmove, odlomke iz filmova i dokumentarni materijal, pokrivajući tako ceo njegov opus i njegovu kritičku i javnu recepciju tokom godina. Sadrži i retko prikazivane filmove i materijale kao što su “Javno pogubljenje” (1974), snimljen u Njemačkoj kao i TV reportažu o “Gastarbajter operi” (1977), Žilnikovoj jedinoj pozorišnoj predstavi.
Želimir Žilnik, Građani iz sjene, foto: (c) Kunsthalle Wien, 2020.
Žilnik je vrlo rano međunarodno priznat, budući da je već 1969. godine osvojio Zlatnog medveda za najbolji film na Berlinalu – za svoj prvi igrani film “Rani radovi”. Istovremeno su mu filmovi naišli na politički otpor, pa je ranih 1970-ih otišao iz Jugoslavije u Zapadnu Nemačku, gde je napravio nekoliko nezavisnih filmova, uključujući neke od najranijih radova na temu gastarbajtera. Nakon što je 1980-ih napustio Nemačku, jer su njegovi filmovi ponovo naišli na politički otpor i cenzuru, vratio se u Jugoslaviju i napravio brojne televizijske i igrane filmove u kojima predstavlja rane simptome rastućih društvenih sukoba u zemlji, nastavljajući 1990-ih i 2000-ih s filmovima koji se bave gorućim problemima postsocijalističke tranzicije i pitanjima migracije.
Želimir Žilnik, Građani iz sjene, foto: (c) Kunsthalle Wien, 2020.
U sklopu saradnje Kunsthalle Wien i filmskog festivala Viennale, koji se održava od 24. oktobra do 1. novembra, na tom bečkom festivalu biće prikazan izbor Žilnikovih filmova.
Izložbu će pratiti serija diskurzivnih i edukativnih događanja.
Žilnikov najnoviji igrani film “Najlepša zemlja na svetu” (2018) snimljen je u Beču, pa su brojni javni programi organizovani u saradnji sa zajednicama s kojima je radio na tom filmu.
Izložba “Građani iz sene”, koja će biti otvorena u Beču do 17. januara 2021, nastavlja se na dugogodišnje istraživanje o Žilniku Centra za nove medije kuda.org iz Novog Sada, koje je predstavljeno na sajtu zilnikzelimir.net, uz iscrpne informacija o njegovoj praksi.
*Naslovna fotografija: © eSeL.at - Lorenz Seidler
(SEEcult.org)
