Zaveštanje premijerno na Slobodnoj zoni
Dugometražni dokumentarni film “Zaveštanje” srpskog reditelja Ivana Jovića, sastavljen od svedočanstava ljudi koji su preživeli genocid u Nezavisnoj državi Hrvatskoj od 1941. do 1945. godine, biće premijerno prikazan na 12. festivalu Slobodna zona 13. novembra u Domu omladine Beograda.
Autor koji je debitovao dugometražnim igranim filmom “Isceljenje” (2014), čiji je glavni lik pravoslavni monah, a tema pomirenje i oproštaj neprijatelju posle sukoba 90-ih, ovoga puta prikazuje emotivna i katarzična svedočenja preživelih iz logora u Drugom svetskom ratu. Jović ne koristi arhivske materijale, fotografije i istorijske snimke koje su uglavnom načinili zločinci, jer je to njihova, dehumanizovana vizura stradalih. Prema tom metodu, njegov dokumentarac blizak je najznačajnijem filmu o Holokaustu “Šoa” Kloda Lancmana.
Jović je “Zaveštanje” radio više od četiri godine, a pred premijeru oseća, kako je izjavio, “mešavinu pozitivne zebnje, ali i olakšanja što je taj veliki posao jednom završen”.
“Dosadašnje reakcije ljudi koji su film gledali na kontrolnim projekcijama bile su snažne i za mene veoma podsticajne. To je težak i ujedno veoma nadahnjujući film čija snaga počiva u neposrednom svedočanstvu preživelih i on kod gledalaca izaziva ljudsko saosećanje i veliku zapitanost nad prirodom istorijskog zla. Tu reakciju očekujem i na premijeri”, izjavio je Jović.
Premijeri u Beogradu će, kako je najavljeno, pored filmske ekipe prisustvovati članovi udruženja logoraša, a reditelj će 14. novembra u podne u kafeu Muzičke kuće Metropolis biit gost programa “Kafa sa autorom”.
U planu je da taj film početkom 2017. bude prikazan i u Zagrebu.
U okviru projekta “Zaveštanje”, čiji je deo istoimeni film, od 2012. do 2015. godine u Srbiji i Republici Srpskoj zabeleženo je 450 sati materijala i čak 94 intervjua po prilagođenim metodama Fondacije Šoa, koju je osnovao reditelj Stiven Spilberg i koja je uspela da na isti način snimi veliki broj svedočanstava Jevreja koji su prošli kroz pakao Holokausta.
Reditelja Jovića pre svega interesuju intimne ispovesti preživelih, ekspresija i empatija, a manje iznošenje istorijskih činjenica o zbivanjima. U filmu nema naratora koji objektivizuje istorijske događaje, već priču isključivo iznose neposredni svedoci. Oni govore o svom životu pre, tokom i posle Drugog svetskog rata, o stradanjima kojima su bili izloženi, ljudima koji su im pomagali i članovima porodice.
Cilj autora je da, koristeći obiman materijal iz arhive projekta “Zaveštanje”, omogući da do novih generacija dopru glasovi onih koji nikada nisu imali prilike da ispričaju svoju priču. U filmu govore poslednji živi svedoci teških događaja iz Drugog svetskog rata, prenoseći utihnule glasove žrtava do našeg vremena. Kao što je jedan od svedoka rekao: “Hvala vam što ste mi omogućili da ovo ispričam, ne samo zbog sebe, već zbog svih onih koji su stradali i nikada nisu bili u mogućnosti da ispričaju svoju priču”.
Zabeležena svedočanstva ispunjena su nataloženim iskustvom i mudrošću.
Film je deo arhivsko-dokumentarnog projekta iza kojeg stoji Centar za negovanje kulture sećanja Zaveštanje, koji je počeo da radi marta 2012. godine. Osnovan je sa ciljem negovanja sećanja na žrtve genocida u NDH: stradale Srbe, Jevreje, Rome i antifašiste. Centar je na početku rada u fokus stavio projekat prikupljanja video-svedočanstava ljudi koji su preživeli genocid u NDH.
Prema istraživanjima Centra, u sistemu nekoliko udruženja logoraša u Srbiji i Republici Srpskoj postoji evidencija o preživelima s tim što je taj broj verovatno veći jer mnogi preživeli nisu nikada registrovani u sistemu ovih udruženja. Budući da se radilo o biološki staroj populaciji (najstarija svedokinja je imala 103 godine), snimanje relevantnog broja svedočanstava predstavljalo je stalnu trku sa vremenom.
Ambicija je da taj film, pored izuzetnog dokumentarnog sadržaja i snažnog utiska postane i svojevrsni video-spomenik zaboravljenim žrtvama, navode u Centru za negovanje kulture sećanja Zaveštanje.
Kultura sećanja, negovanje pamćenja jednog naroda na sopstvena stradanja i na sastradavanje sa drugim narodima, prema uverenju autora, predstavlja meru civilizovanosti jednog društva.
(SEEcult.org)
