Uzajamna prisutnost

Muzej savremene umetnosti u Zagrebu na izložbi “Uzajamna prisutnost” prvi put izlaže radove umetnika iz Zbirke marginalne umetnosti zajedno s radovima umetnika sa intelektualnim poteškoćama koji deluju u okviru inkluzivne galerije Art & CeRZe Centra za rehabilitaciju Zagreb.

Iako u Hrvatskoj, kako je naveo MSU, još nije u potpunosti društveno prihvaćeno izlagati umetnike koji nemaju formalno likovno obrazovanje, a još manje umetnike koji su korisnici Centra za rehabilitaciju, izložbom “Uzajamna prisutnost” želi da pokaže da umetnost oduvek pomiče granice, kako u percipiranju umetničkog djela, tako i u prihvatanju različitosti.

Zbirka marginalne umetnosti zagrebačkog MSU jedina je u Hrvatskoj koja još od 1990-ih sakuplja radove marginalnih umetnika – autsajdera. Već i pojam marginalno sugeriše da je reč o nečemu što ne sledi ustaljene tokove, nego skreće s puta. U slučaju marginalne umetnosti, to podrazumeva umjetnike koji, barem u lokalnoj sredini, zbog drugačijeg pristupa i većinom neformalnog likovnog obrazovanja, često nisu opšte prihvaćeni na umetničkoj sceni. Tako uvek postoje “oni” koji se po ovome ili onome razlikuju od “nas”. Ko su to “oni” a ko “mi”? Ograničenja koja su kontinuirano prisutna u društvu ne dopuštaju da razmišljamo bez predrasuda. Na izložbi “Uzajamna prisutnost” umetnost je ta koja daje odgovor. Nije bitno ko je ko, nego što stvaramo. Umetnost “marginalaca” iskrena je, nekonvencionalna, neukroćena, drugačija. Njihov izraz nastaje neopterećen zadatim okvirima, oni stvaraju isključivo radi sebe.

Arthur C. Danto u knjizi “Madona budućnosti” napisao je: “Čini mi se da autsajderska umetnost, bez obzira na to što joj naziv sugeriše stanje isključenosti, nije u skladu s političkom granicom između priznate i nepriznate umetnosti. Istinski autsajder je neko duboko izvan institucionalnih okvira umetničkog sveta”.

Zahvaljujući pak Jeanu Dubuffetu, utemeljitelju pravca art brut, koji je pre više od 80 godina počeo sakupljati radove “drugačijih umetnika, napravljen je povesni iskorak. Dubuffet je 1950-ih na poziv psihijatra Lea Navratila došao u Psihijatrijsku kliniku Maria Gugging u Klosterneuburgu, u blizini Beča, i prepoznao izuzetan umetnički talenat pojedinih pacijenata. Upravo zahvaljujući njemu neke od tih pacijenata prepoznala je struka i danas su deo pojedinih zbirki najvećih muzeja i galerija u svetu poput MUMOK-a u Beču, Filadelfija muzeja umetnosti, Setagaja muzeja u Tokiju i drugih.

Gugging danas više nije klinika za psihijatriju nego jedinstven muzej unutar kojeg od 2001. godine deluje otvoreni atelje.

“Vođeni Dubuffeovom politikom, puštamo umetnost da progovara sama radi sebe i brišemo granice”, naveo je MSU.

Izložba će biti otvorena od 19. juna do 2. avgusta.

(SEEcult.org)