Umetnošću protiv zidova i žice
Uspon desničarskih vlada širom Evrope i njihov odnos prema migrantima, ali i nedostatak empatije i humanizma u društvu uopšte, u fokusu su izložbe “Neće uspeti da se sakriju iza zidova i žice” u centru za savremenu umetnost < rotor > u Gracu, koja je otvorena u okviru festivala steirischer herbst, a okuplja internacionalnu grupu umetnika među kojima su i Vladan Jeremić i Rena Redle iz Beograda.
Izložba “Neće uspeti da se sakriju iza zidova i žice” nastavak je serijala “Gerilsko prosvetiteljstvo” koji je < rotor > pokrenuo početkom proteklog leta, istražujući aktuelne političke i društvene događaje pre svega u kontekstu oživljavanja nacionalističkih trendova u kombinaciji sa populističkim desničarskim partijama i pokretima u Austriji i drugim evropskim zemljama, kao i strukturnim rasizmom i politikom straha koja često ide ruku pod ruku sa tim fenomenima. Takvo stanje koje je primetno širom Evrope i sve češće podržano glasovima birača, autorka Olga Flor, koja je otvorila izložbu, nazvala je “antihumanizmom kao novim pragmatizmom”. U knjizi “Politik der Emotion” (Politika emocija, 2018), Olga Flor objašnjava da se neosetljivost prema ljudima koji pate deklariše danas kao politička nužnost i proklamuje kao društvena norma. Kao što je Ines Aftenberger primetila pre gotovo deset godina u svom radu Die neue Rechte und der Neorassismus (Nova desnica i neo-rasizam, 2007), nacionalne države više se ne predstavljaju kao države blagostanja, već pre kao instrumenti za “obezbeđenje lokacije” i represije koju novodesničarski diskurs koristi u mobilizaciji protiv migranata. Ljudi koji traže utočište u Evropi satanizovani su već godinama od populističke desnice. Radovi na izložbi i stavovi umetnika koji učestvuju suprotstavljaju se takvom stanju stvari.
Na izložbi ucestvuju i Babi Badalov, Petja Dimitrova, EXTRA-TERRITORIA – Róza El-Hassan / Branimir Stojanović / Milica Tomić, Petra Gerschner, e.d gfrerer, Manaf Halbouni, Oto Hudec, Maryam Mohammadi / Joachim Hainzl, Rena Rädle & Vladan Jeremić, RISOGRAD, Tim Sharp, Barbora Šimková, Hannes Zebedin i ZIP grupa, koja je privukla veliku pažnju i na otvaranju 51. izdanja festivala steirischer herbst postavljanjem ogromne instalacije sa natpisom “Smrt fažizmu – sloboda naroda” na vrh jedne od zgrada u gradskom centru.
Vladan Jeremić i Rena Redle učestvuju na izložbi radovima iz ciklusa “Lomljiva prisutnost” – objektima i banerima posvećenim migrantskoj krizi kojima je ispunjen izložbeni prostor, zamišljen inače kao “Prostor za akciju”.
Jeremić i Rena Redle 23. septembra govoriće o svom radu u kontekstu evropskog graničnog režima. To će biti prilika i za pripremu protestne akcije protiv kriminalizacije solidarnosti sa migrantima, koja je najavljena za 24. septembar na Evropa placu, glavnom tranzitnom centru Graca, na kojem je i otvoren 51. steirischer herbst.
Nova umetnička direktorka festivala steirischer herbst Ekaterina Degot, prva nedržavljanka Austrije na toj funkciji, istakla je 20. septembra na otvaranju da postoji mnogo “trgova Evrope” širom evropskog kontinenta i da su, što je čudno, često blizu železničkih stanica, kao da je Evropa stalno negde drugde, uvek bar za stanicu vožnje vozom dalje. “Nećete zapamtiti njihovo ime, Nećete ih zapamtiti kao trgove, već kao tranzitne zone, prostore migracija, trkačke staze za pridošlice, domove raseljenih i samoraseljenih ljudi, beskućnika…”, rekla je ona, podsećajući da je Evropaplac u Gracu dobio to ime 1972. godine, koja je bila godina puna optimizma sa snažnim socijalno-demokratskim trouglom na vlasti – nemačkim liderom Vilijem Brantom, švedskim premijerom Ulofom Palmeom i austrijskim kancelarom Brunom Krajskim.
Festival steirischer herbst, najstarija evropska interdisciplinarna manifestacija savremene umetnosti, održava se do 14. oktobra pod nazivom “Volksfronten” koji referiše na različite istorijske kontekste – od antifašističkih koalicija 30-ih godina 20. veka, preko ultradesničarske grupe u SAD, do ironičnog naziva za reprezentativne fasade u Istočnoj Nemačkoj… Sve te reference odnose se na vruće ideloške borbe i urušene političke dihotomije današnjice.
Centralna izložba festivala uključuje instalacije, performanse i diskurzivne programe više od 40 umetnika, a mnogi od njihovih radova naručeni su upravo za steirisćer herbst. Uz “Volksfronten”, prateći program, u okviru kojeg je otvorena i izložba u centru < rotor >, koju je moguće pogledati do 24. novembra.
Glavni program počeo je performansom legendarne njujorške grupe Bread & Puppet Theater koja je pozvala sve u šetnju kroz centar grada, istražujući urbanu topografiju i pitanja savremene politike sa lokalnim učesnicima. Veče otvaranja festivala završeno je nastupom slovenačke grupe Laibach “The Sound of Music”.
Među učesnicima glavnog programa je i Milica Tomić koja je u Forumu Stadtpark predstavila svoj istraživački projekat o bivšem radničkom kampu u Aflencu na jugoistoku Štajerske.
*Foto: Vladan Jeremić
(SEEcult.org)
