U slavu antifašizma

Dan oslobođenja Beograda od nacističkog okupatora u Drugom svetskom ratu, 20. oktobar, obeležen je ove godine prvi put memorijalnim defileom od Londona do Palate “Albanija”, uz zvuke partizanskih i revolucionarnih pesama na punktovima na kojima su rekonstruisane istorijske scene. Dan oslobođenja bio je i povod da ulice na Novom Beogradu dobiju sovjetski maršal Fjodor Tolbuhin i general Vladimir Ždanov, a program je završen svečanom akademijom u Narodnom pozorištu sa koje je poručeno da se mora očuvati tradicija antifašizma i da neće biti dozvoljena revizija istorije.

Predsednik Skupštine grada Beograda Nikola Nikodijević, domaćin proslave, i ministar unutrašnjih poslova Nebojša Stefanović, istakli su na svečanoj akademiji značaj obeležavanja oslobođenja Beograda u Drugom svetskom ratu, u prisustvu drugih gradskih i državnih zvaničnika, kao i predstavnika verskih zajednica i diplomatskog kora.

“Beogradska operacija predstavlјa u istoriji jednu od najvećih i najznačajnijih bitaka na Balkanu u Drugom svetskom ratu. Združene jedinice Narodnooslobodilačke vojske i Crvene armije, u teškim borbama od 12. do 20. oktobra 1944. godine, oslobodile su Beograd, glavni grad Jugoslavije i veliki deo Srbije. Beogradskom ofanzivom okončana je 1.287 dana duga nemačka okupacija Beograda, a u oslobađanju glavnog grada poginulo je više hilјada boraca i civila”, naveo je Nikodijević, koji je, kako je preneo Beoinfo, istakao i da je Beograd bio važna tačka u rušenju nacističke Nemačke, jer je u njemu bio nemački štab Komande Jugoistoka.

“Gubitkom Beograda i probijanjem Sremskog fronta, Nemačka je izgubila vojno uporište u Jugoistočnoj Evropi. Ti teški i krvavi, ali slavni dani borbe za slobodu našeg naroda, nisu ostali nezabeleženi od strane saveznika u Drugom svetskom ratu. Ovenčani oreolom slave, predstavnici naše zemlјe svuda su dočekivani s uvažavanjem i poštovanjem”, naglasio je Nikodijević, ocenjujući da su u godinama nakon rata, a naročito u poslednje dve decenije novije istorije, promene društvenog uređenja i političkih odnosa, dovele i do drugačijih tumačenja istorije, pa se, kako je naveo, sedam decenija posle rata otvaraju dosijei kvislinga i saradnika okupatora, s namerom da ih neko pravda, revidira njihovu ulogu, pa čak i rehabilituje.

“Tokom protekle dve decenije, deo političke javnosti nije imao dovolјno sluha da nastavi tradiciju obeležavanja važnih događaja iz Drugog svetskog rata. Dešavalo se, nažalost, da su važni datumi iz istorije antifašističke borbe ignorisani, da su imena ulica narodnih heroja i veterana promenjena, a datumi oslobođenja od fašizma i okupatora proglašeni drugorazrednim događajima. Ipak, u poslednjih nekoliko godina svedoci smo da se stvari zaista menjaju nabolјe, uređuju groblјa oslobodilaca, vodi mnogo više računa o osećanjima porodica palih boraca i poklanja pažnja dostojanstvu palih žrtava, a slavne prošlosti s ponosom se prisećamo”, rekao je Nikodijević, koji je naglasio da “procesi revizije istorije neće proći nekažnjeno”.

“Danas šalјemo jasnu poruku da nećemo dozvoliti reviziju istorije. Neke ideje fašizma i danas žive samo u drugom obliku i predstavlјaju stalnu opasnost stabilnosti društva. Protiv zla zvanog fašizam, moramo se stalno boriti nezaboravlјanjem, podsećanjem i učenjem novih generacija o vrednostima antifašističke borbe. Zato danas ponosno slavimo sopstvenu slobodu”, poručio je Nikodijević.

Ministar unutrašnjih poslova Nebojša Stefanović, koji je kao građanin podneo inicijativu za preimenovanje Ulice Goce Delčeva na Novom Beogradu u Bulevar maršala Tolbuhina, a Pohorske u Ulicu generala Ždanova, rekao je da se Beograd vekovima nalazi na raskršću puteva koji povezuju Zapad sa Istokom i da je zbog toga i trpeo mnogobrojna rušenja.

“Beograd je zahvatilo čak 115 sukoba i ratova, ali ga nikada nije bilo lako osvojiti. Kao posledica svakog pobedničkog besa Beograd je bio redovno rušen, mnogo puta skoro do temelјa, ali to naše pretke nije sprečilo da se svaki put dižu iz pepala”, rekao je Stefanović, koji je naglasio i da se na antifašizmu zasniva moderna Evropa kojoj Srbija danas teži.

Ranije tokom dana održan je memorijalni defile u kojem su učestvovali i gradski menadžer Goran Vesić, ministar za rad, zapošlјavanje, boračka i socijalna pitanja Aleksandar Vulin. Prethodno su položeni venci na Spomen-groblјe oslobodilaca Beograda, uz učešće predstavnika SUBNOR-a i ambasada Rusije, Azerbejdžana, Ukrajine, Belorusije.

Na događaje iz borbe za oslobođenje Beograda građane su podsetili glumci Omladinskog pozorišta “Dadov” koji su učestvovali na pet punktova na kojima su posebnom scenografijom predstavljene scene iz tog doba, uz zvuke partizanskih, revolucionarnih i radničkih pesama, uključujući italijansku “Bandiera Rossa”.

Ispred Starog dvora prikazan je deo završnih borbi za oslobođenje Beograda, u kojima je poginulo gotovo 3.000 boraca Narodnooslobodilačke vojske i 940 crvenoarmejaca. Osvajanjem Palate “Albanija” 20. oktobra nemačka vojska je konačno počela da se povlači iz Beograda. Partizan Miladin Petrović izneo je zastavu na vrh “Albanije” 20. oktobra 1944. i taj datum je uzet kao dan oslobođenja Beograda.

Veliku ulogu u oslobođenju Beograda imala je Crvena armija, na šta je podetio i ruski ambasador Aleksandar Čepurin prilikom otkrivanja table sa imenima ulica Tolbuhina i Ždanova.

Dan oslobođenja Beograda od okupatora i domaćih saradnika proslavljen je i protestnim koncertom koji je na Trgu republike organizovala inicijativa Ne da(vi)mo Beograd, uz poruke da se građani i danas moraju boriti za pravednije društvo i za grad slobode, jednakosti i solidarnosti.

(SEEcult.org)