U ruševinama deregulacije
Fondacija Saša Marčeta predstavlja u nekadašnjem bioskopu “Balkan” izložbu studenata Milice Tomić i Dubravke Sekulić sa Instituta savremene umetnosti (IZK) u Gracu, koji su istraživali efekte regulisane deregulacije na društvo i izgrađeno okruženje, koristeći “Balkan” kao polaznu i izložbenu tačku.
Studenti profesorke i šefice IZK Milice Tomić i docentkinje Dubravke Sekulić aktivno su tokom boravka u Beogradu radili u samom prostoru bioskopa “Balkan”, gde su bila održana i predavanja i radionice. Istraživanje je bilo fokusirano na pitanje: šta znači umetnički i arhitektonski intervenisati, u kontekstu tranzicije, nastanjivanjem prostora između regulacije i deregulacije? Ko i šta stvara ruševine sa kojima se sve više suočavamo u našem svakodnevnom životu? Kako zamišljamo prostor u kojem se film, kultura i javnost danas zapetljaju?
Prema navodima Milice Tomić i Dubravke Sekulić, jedna od najizraženijih odlika sadašnjeg trenutka je stalna borba između regulacije i deregulacije. Shvatajući to kao prepreku za napredak, države su pod sve većim pritiskom da regulišu odnose u društvu, pa se čini da su deregulisane. Takva regulisana deregulacija skrivena je iza mnogih procesa koji oblikuju svakodnevno postojanje, a najizraženija je u transformaciji javnosti u različite modalitete privatnog vlasništva, tj. privatizaciju i odgovarajuću promenu upotrebe.
“Bioskop 'Balkan' se smatra bioskopom - institucijom koja je posvećena projekciji medija koji se menjaju - i građevinom - javnim prostorom za kulturu – uhvačhenoj u stalnoj transformaciji odnosa vlasništva, društva i nasleđa. Razmišljajući sa bioskopom 'Balkan', koristeći metodu umetničkog istraživanja, projekat “U ruševinama deregulacije” istraživao je kako regulacije i deregulacije određuju prostorne i institucionalne programe kulture, umetnosti i arhitekture”, navele su Milica Tomić i Dubravka Sekulić.
Izložba “U ruševinama deregulacije – misliti sa bioskopom Balkan”, biće otvorena od 6. do 13. juna, a nakon Beograda seli se u Grac, gde će biti deo tamošnjeg letnjeg festivala Sommerfest - godišnje izložbe Arhitektonskog fakulteta Tehničkog univerziteta u okviru kojeg deluke IZK.
U projektu su učestvovali studenti mastera: Gustave Curtil, Milica Cvijetić, Amela Danner, Francois Decurtins, Manuel Fasch, Daniel Laggner, Emeline Louis, Tamara Novković, Jelena Obradović, Quentin Paillat, Lung Peng, Ettore Porretta, Emonda Shefiku, Juliana Straetz i Timotea Turk.
“Na primeru i iskustvima vezanim za bioskop Balkan, internacionalna grupa studenata Fakulteta arhitekture u Gracu se ovog semestra bavila procesima privatizacije i načinama kako se sprovode svuda u svetu. U ovom intenzivnom procesu učili su upravo od onih kojih se ti procesi najviše tiču - učili su u razgovorima sa radnicima, aktivistima, teoretičarima, umetnicima, filmskim radnicima, filozofima... Oni su (takođe) zajedno sa studentima diskutovali o zalasku institucije filma, kao i kako misliti bioskop danas. Pogled na Beograd omogućio je studentima da bolje sagledaju i razumeju transformaciju njihovih neposrednih sredina (Belgije, Tajvana, Francuske, Švajcarske, Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Italije, Austrije...). Privilegija je da možemo u okviru dve paralelne izložbe zajedno sa publikom u Beogradu i u Gracu da razmatramo i diskutujemo ove transformacije”, istakle su Milica Tomić i Dubravka Sekulić.
Direktorka Fondacije Saša Marčeta Verica Sujić rekla je tim povodom da je cilj te organizacije da “podrži mlade ljude u procesu kulturnog, umetničkog i naučnog izražavanja, pružajući im mogućnost da javnosti predstave svoj kreativni, akademski i društveni potencijal”.
Rad na izložbi pomogli su, kako je navedeno, velikodušni ljudi sa kojima su studenti sarađivali tokom istraživačke radionice u Beogradu u aprilu i za vreme letnjeg semestra u Gracu, a to su: Saša Marčeta, Dijana Adžemović-Anđelković, Vladimir Anđelković, Iva Čukić, Branislav Dimitrijević, Ksenija Dunjić, Bojana Ibrajter Gazibara, Stefan Ivančić, Anousheh Kehar, Bernard Konig, Milanka Janošević, Dragana Jovović, Pavle Levi, Iva Marčetić, Sarita Matijević, Simon Oberhofer, Anto Petrušić, Christoph Platz, Barbara Rauch, Ksenija Samardžija, Philip Satter, Marko Stavrić, Branimir Stojanović, Verica Sujić, Aleksandra Šević, Jovana Timotijević, Stanislav Tomić, Stevan Vuković, Dragan Zdravković i Želimir Žilnik.
Fondacija Saša Marčeta počela je krajem 2018. godine da organizuje programe u bioskopu “Balkan”, koji je zatvoren 2010. godine posle trogodišnjeg pokušaja reditelja Darka Bajića da ga oživi.
Biznismen Saša Marčeta najavio je rekonstrukciju tog prostora i otvaranje na jesen 2020. Suština novog koncepta “Balkana” je osavremenjavanje tog objekta koji će dobiti multifunkcionalnu bioskopsku salu, predviđenu ne samo za filmske projekcije, već i za muzičke nastupe, izložbe, modne revije, pa i predstave.
U bioskopu “Balkan”, inače, 1899. godine održana je jedna od prvih filmskih projekcija u Beogradu, a 1912. godine postao je prvi stalni beogradski bioskop (Grand). Promenivši vlasnike, početkom 1928. godine, bioskop je dobio naziv “Balkan”, koji je nosio do zatvaranja 2010. godine.
Bioskop “Balkan” je 1984. godine proglašen spomenikom kulture, a bio je deo lanca “Beograd filma”, koji je privatizovan 2007. godine, kada je većinski vlasnik petnaestak bioskopskih dvorana postao Nikola Đivanović.
(SEEcult.org)
