Tajne egipatskog filma
Egipatska kinematografija, jedna od najvećih u svetu, relativno je nepoznata van granica zemlje, a tradicionalni festival u Muzeju Jugoslovenske kinoteke, koji će biti održan od 24. do 28. marta u Beogradu, baziran je na istorijskom preseku upravo i zbog oskudice informacija o filmu i kulturi Egipta u celini.
Egipatska kinematografija, jedna od najvećih u svetu, relativno je nepoznata van granica zemlje, a tradicionalni festival u Muzeju Jugoslovenske kinoteke, koji će biti održan od 24. do 28. marta u Beogradu, baziran je na istorijskom preseku upravo i zbog oskudice informacija o filmu i kulturi Egipta u celini.
Egipatska kinematografija danas je, prema navodima upravnika Muzeja Kinoteke, u procesu tranzicije između filmova orijentisanih ka lokalnoj publici i arapskom svetu i autorskih individualnosti kakva je Jusef Šahin (Youssef Chahine), jedan od vodećih svetskih autora i dobitnik svih važnijih nagrada na najznačajnijim filmskim festivalima.
Njegovim filmom “Aleksandrija… zašto” (1977) Festival egipatskog filma će i biti svečano otvoren, a publika Kinoteke videće i Šahinovu “Zemlju” (1969) i, na zatvaranju, 28. marta, film “Alžirka Džamila” (1958).
Biće prikazani i filmovi “Arapska princeza” (1963) Niazija Mustafe, “Zemlja snova” (1957) Kamala el Šeika (Sheikh), “Ljubav u senci piramida” (1965) Alija Reda (Aly), “Mumija” Čadija Abdel Salama (Chadi), “Zauvek zajedno” (1960) Hasana Ramzija (Hassan) i “Stepenice za poslugu” (1974) Atefa Salema.
Prestonica Egipta, Kairo, od samih početaka filmske industrije bila je praktično sedište sedme umetnosti za celokupno arapsko govorno područje.
Zlatnim dobom egipatske kinematografije smatra se period od 1940. pa do 50-ih godina, kada je buknula produkcija, a publika sve više tražila sreću u tami bioskopa.
Političke promene, nastale nakon svrgavanja kralja Faruka, imale su relativno male efekte na kvantitet produkcije, a u vreme predsednika Nasera, kinematografija je bila nacionalizovana, a pojedini kritičari smatraju i da je u to vreme došlo do relativnog pada kvaliteta. Dominiraju melodrame i socijalni filmovi, i neizbežno kao u indijskom filmu, prisutan je i veliki broj muzičkih scena i songova.
Situacija se stabilizovala 70-ih i 80-ih godina - sve više je bilo međunarodnih produkcija, a Egipat je dao i veliku svetsku zvezdu Omara Šarifa (Shariff), upravo zahvaljujući saradnji s Dejvidom Linom.
Iako je snimljen relativno mali broj nemih filmova, kao oficijelno prvi vodi se “Lejla” iz 1927. godine, a u zvučnoj eri formiran je izvestan broj malih studija koji su do sredine 30-ih godina 20. veka proizveli pedesetak filmova.
Već tada je Egipat bio i destinacija mnogih međunarodnih ekipa, prvenstveno zbog spektakularnih lokacija, iako je Holivud preferirao da sam gradi sopstvene replike piramida.
Egipat danas ima i dva velika festivala - u Kairu, koji pripada grupi desetak vodećih u svetu, te festival u Aleksandriji, koji ima izraženiji autorski profil.
Egipatskim tržištem dominira domaći film i u odnosu na Holivud i Bolivud, što bi, prema rečima Tucakovića, moglo da bude dobra lekcija koju bi i sineasti u Srbiji mogli da izvuku iz susreta sa egipatskom kinematografijom.
Ciklus egipatskog filma u Kinoteci deo je manifestacije “Dani kulture Egipta”, koja će biti održana od 23. do 30. marta u Beogradu, Kruševcu, Kragujevcu i Vršcu, a počeće otvaranjem izložbe skulptura Tarika Šabana u Istorijskom muzeju Srbije i nastupom folklornog ansambla “Elkavmeja” u Domu sindikata.
Taj ansambl nastupiće i 25. marta u Vršcu, a potom i u Kragujevcu i Kruševcu.
Sajt Kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org.
(SEEcult.org)
