Svetlani Aleksijevič Nobelova nagrada za književnost

Nobelova nagrada za književnost za 2015. godinu dodeljena je beloruskoj spisateljici Svetlani Aleksijevič, koja je i bila među favoritima.

Aleksijevičeva je dobila Nobela za književnost za “polifonično delo, spomenik patnji i hrabrosti našeg vremena”, navedeno je u obrazloženju Švedske akademije, koje je pročitano 8. oktobra u Stokholmu.

Na vest o Nobelovoj nagradi, vrednoj osam miliona švedskih kruna (oko milion dolara), Svetlana Aleksijevič je izjavila da joj predstavlja “veliku ličnu radost”.

“To nije nagrada samo za mene, već za našu kulturu, našu malu zemlju, koja je prošla kroz mlin tokom istorije”, rekla je ona na konferenciji za novinare u Minsku, preneli su svetski mediji.

Svetlana Aleksijevič je debitovala kao pisac knjigom “U vojny ne ženskoe lico” (1985; War’s Unwomanly Face, 1988), baziranom na intervjuima sa hiljadama žena koje su učestvovale u Drugom svetskom ratu.

Ta knjiga prva je u velikom ciklusu “Glasovi utopije” u kojem je život u Sovjetskom Savezu opisan iz perspektive pojedinca.

Poslednja knjiga u serijalu “Glasovi utopije” je “Время секонд хэнд” (Moskva, 2013), koja je objavljena i na švedskom, pa je to bio i povod za nova nagađanja da joj sledi Nobelova nagrada.

Knjige Svetlane Aleksijevič prevedene su na više od 30 jezika, a njeni lajtmotivi su, osim žena i dece u Drugom svetskom ratu, i Avganistan, Černobil, tragične posledice ideološke represije u totalitarnom sistemu...

Među njenim najpoznatijim delima prevedenim na engleski, osim knjige “Voices from Chernobyl” o nuklearnoj katastrofi 1986. godine, je i knjiga “Zinky Boys” o sovjetsko-avganistanskom ratu, nazvana prema kovčezima od cinka u kojima su poginuli dopremani kući. Ta knjiga je izazvala kontroverzne reakcije i osudu kada je prvi put objavljena u Rusiji.

Aleksijevičeva je oštar kritičar ruskog predsednika Vladimira Putina, ali je ponovila da voli “humani ruski svet”. Veoma je kritična i prema beloruskoj vladi, zbog čega je bila i sudski progonjena, prisluškivana, bilo joj je zabranjeno da se pojavljuje u javnosti... Provela je stoga deset godina u egzilu od 2000. godine. Živela je u to vreme u Italiji, Francuskoj, Nemačkoj i Švedskoj, a onda se vratila u Minsk.

Rođena 1948. godine u Ukrajini, u belorusko-ukrajinskoj porodici, Svetlana Aleksijevič je već nekoliko godina pominjana kao potencijalni dobitnik Nobela za književnost.

Kada je njen otac okončao vojnu službu, preselili su se u Belorusiji, gde su oba roditelja radili kao nastavnici. Nakon završetka škole, Aleksijevičeva je i sama radila kao nastavnica i novinarka, a novinarstvo je i studirala na Univerzitetu u Minsku (1967-1972).

Aleksijevičeva je prva novinarka koja je dobila Nobelovu nagradu, a kako je navela na svom sajtu, novinarstvo je izabrala zato što omogućava da ljudi pričaju sami u svoje ime.

Aleksijevičeva je ranije dobila i nagradu Švedskog PEN centra za “hrabrost i dostojanstvo” koje je pokazala kao pisac.

Bila je favorit na kladionicama, uz japanskog pisca Harukija Murakamija i kenijskog Ngugi va Tionga.

Nobelovu nagradu za književnost dobilo je od 1901. godine do sada ukupno 112 autora, a Svetlana Aleksijevič je tek 14. žena kojoj je dodeljeno to prestižno priznanje.

Prethodno je 2013. godine Nobela dobila kanadska spisateljica Alis Manro, koja se proslavila zbirkama pripovedaka.

(SEEcult.org)