Stvarnosno pozorište

Međunarodni festival malih scena (MFMS) u Rijeci počinje 3. maja dramom “Gospoda Glembajevi” beogradskog Ateljea 212, a u 18. izdanju obuhvata i predstave iz Velike Britanije, Crne Gore, Hrvatske i Mađarske, koje je selektorka Željka Turčinović opisala kao moderna i angažovana dela koja imaju jasnu, nedvosmislenu i direktnu komunikaciju sa stvarnošću.

Međunarodni festival malih scena (MFMS) u Rijeci počinje 3. maja dramom “Gospoda Glembajevi” beogradskog Ateljea 212, a u 18. izdanju obuhvata i predstave iz Velike Britanije, Crne Gore, Hrvatske i Mađarske, koje je selektorka Željka Turčinović opisala kao moderna i angažovana dela koja imaju jasnu, nedvosmislenu i direktnu komunikaciju sa stvarnošću.

Drama “Gospoda Glembajevi” Miroslava Krleže, u režiji Jagoša Markovića, gostovaće nakon Rijeke i u Kopru, a okuplja grupu glumaca iz regiona, među kojima su Boris Cavaža iz Slovenije, Nikola Ristanovski iz Makedonije, kao i Anica Dobra, Vlastimir Đuza Stojiljković, Svetozar Cvetković, Jelena Đokić, Branislav Trifunović i Tanasije Uzunović iz Srbije.

Program 18. MFMS-a obuhvata i predstavu “Odisej” londonskog teatra Infinitum, u režiji Nira Paldija, Molijerovog “Don Žuana” Crnogorskog narodnog pozorišta iz Podgorice, u režiji Ane Vukotić, te potresan komad “Generacija 91-95” Zagrebačkog kazališta mladih koji je Borut Šeparović režirao prema motivima romana “Jebo sad hiljadu dinara” novinara i pisca Borisa Dežulovića.

Najavljena je i koprodukcija HNK Ivana pl. Zajca i riječkog HKD-a “Život lude” Ryunosuke Akutagawe, u režiji Davida Doiashvilija, koji je prošle godine nagrađen za režiju.

Među hrvatskim predstavama je i “Kiklop” Scene Gorice, u režiji Ivice Buljana.

U završnici, 8. maja, biće izvedene predstave “Bacač kocke” Sputnik Shipping Company iz Budimpešte, u režiji Viktora Bodoa, te “Drama o Mirjani i ovima oko nje” mladog hrvatskog dramskog pisca Ivora Martinića, u režiji Ive Milošević i izvođenju Jugoslovenskog dramskog pozorišta iz Beograda, sa Mirjanom Karanović u glavnoj ulozi.

Prateći program obuhvata izložbu pozorišnih plakata Zdravka Mićanovića, te promocije novih teatroloških izdanja “kazalište u svom okruženju” (knjiga 1. Kazališni identiteti, izdavač Leykam International) i “Kazalište, kultura, tranzicija” (Hrvatski centar ITI).

Prema navodima Željke Turčinović, birajući predstave za 18. festival mladih scena vodila se pre svega kriterijumom kvaliteta, u pokušaju da bude na tragu tradicije visokog stepena inovativnosti festivalskih predstava, kontinuiteta predstavljanja novih reditelja i njihovih poetika, te eksperimentalnih predstava koje su zasnovane na istraživačkoj radoznalosti.

Selektorka je navela i da joj se čini da finansijska, a ona i produkcijska potentnost festivala, nikada do sada nisu bili više ugroženi, pa su izostale neke predstave koje bi osnažile međunarodnu selekciju (Hamlet Cameri teatra iz Tel Aviva i Proces minhenskog Kammerspiela).

Ovogodišnji izbor predstava, prema njenim rečima, iznedrio je političko angažovano i socijalno osetljivo pozorište, koje se može nazvati “stvarnosnim”, parafrazirajući termin za prozu. To je pozirište koje ulazi u borbu s rutinom svakodnevnice, malograđanskim tabuima i netolerancijom za drugo i različito kroz modernu fragmentarnu dramaturgiju ili dramaturgiju filmskog reza.

Takve predstave su “Kiklop”, “Generacija 91- 95”, “Bacač kocke”, te Martinićeva “Drama o Mirjani i ovima oko nje”.

Drugu grupu predstava čine one koje aktuelnu komunikaciju sa stvarnošću zasnivaju na reinterpretaciji klasika, kao što su Krležini “Glembajevi”, Molijerv “Don Žuan” i londonski “Odisej”.

“Glembajevština kao arhetip makijavelističkog bogaćenja i amoralnosti u Markovićevoj nevidljivoj režiji dobija poseban akcent u bolesnom odnosu Oca i Sina, a Don Žuan u uprizorenju Ane Vukotić postaje komad o licemerju i lažnom moralu, oda nihilizmu. Predstava ‘Kiklop’ stavlja satirsku igru u 21. vek, te je iščitava kao angažovan, politički i strastveni teatar, visoko estetizovana predstava ‘Život lude’ nudi eskapizam od teških tema naše svakidašnjice, dok monološki ‘Odisej’ predstavlja primer predstave koja antičku epopeju ispriča u sedamdeset minuta kao amalgam fizičkog teatra, storytellinga i klovnerije. Svakodnevna rutina života običnih ljudi kojoj je zajednički naziv borba s demonima savremenog života razvijene civilizacije (egzistencija, otuđenje, usamljenost…), rezultira depresijom i bezizlaznošću, kao što je slučaj u predstavi ‘O Mirjani i ovima oko nje’, ili pak pobunom i destrukcijom, kao što je slučaj u predstavi ‘Čovek - kocka’. Posleratna trauma, tako često prisutna sintagma na ovim prostorima, s naglaskom na primitivnu netoleranciju različitosti u korist nazovi nacionalnih interesa, kvintesencija je poruke predstave ‘Generacija 91-95’”, opisala je ukratko Željka Turčinović svoju selekciju, navodeći da niko ozbiljan ne misli da pozorište može da menja svet, ali se nada da će ovogodišnji festival dati sliku stvarnosti u kojoj živimo i da će nam biti lakše da u toj spoznaji nismo sami.

Reditelji zastupljeni u selekciji pripadnici su srednje i mlađe generacije, a prema njenim rečima, dovoljno su stari da racionalizuju probleme, i ujedno dovoljno mladi da imaju hrabrosti i beskompromisnosti da na njih reaguju pozorišnim jezikom.

Prošle godine, na 17. MFMS-u, trijumfovalo je gruzijsko pozorište “Vaso Abashide” iz Tbilisija - predstavom “Macbeth”, osvojivši i nagradu za najbolju predstavu u celini, i za režiju Davida Doiashivilija, kao i priznanja u još nekoliko kategorija.

MFMS je pokrenut 1994. godine kao Hrvatski festival malih scena, a pod umetničkim vođstvom osnivača, glumca Nenada Šegvića, i prvog selektora - pozorišnog kritičara Dalibora Foretića, okupljao je najbolja i najprogresivnija ostvarenja kamernog teatra, nastala u produkciji hrvatskih institucionalnih i nezavisnih pozorišta. Od 1999. godine, kada selektor postaje pozorišni kritičar i dramaturg Jasen Boko, MFMS je u glavni program uključio i strane predstave, ali je i dalje ostao veran insistiranju na savremenom izrazu, prvorazrednom glumačkom teatru i i izvedbama koje omogućuju najneposredniji dodir izvođača i publike.

Pod selektorskim vođstvom dramaturga i književnika Darka Lukića (2002. i 2003.), te pozorišnog kritičara i dramaturga Hrvoja Ivankovića (od 2004. godine), MFMS je nastavio da se širi i profiliše kao mesto dodira hrvatskog i svetskog teatra, te prožimanja različitih kultura i tradicija.

Organizator i osnivač festivala su Grad Rijeka i HKD teatar, a uz finansijsku podršku Grada Rijeke i pomoć Ministarstva kulture Hrvatske, sredstva se prikupljaju i kroz sponzorstva, prihode od ulaznica, te podršku stranih kulturnih centara u Hrvatskoj.

Sajt MFMS-a je www.theatrefestival-rijeka.hr, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)