Staklo u modernizaciji društva
Muzej primenjene umetnosti u Beogradu obeležio je 72 godine postojanja otvaranjem izložbe “Na staklenom putu: Umetnost stakla i reprezentacija u Srbiji 1850-1950”, organizovane i povodom Međunarodne godine stakla, proglašene i podržane od Ujedinjenih nacija.
Izložba obuhvata period od jednog veka kroz koji se prati utemeljenje industrijalizacije stakla i uloge oblikovanog stakla kao važnog dela modernizacijskih procesa srpskog društva. Koristeći savremeni pristup u predstavljanju sadržaja, u težnji da se posetiocima približi fragilnost materijala, kao i značajan deo nasleđa, akcenat postavke je na opozitima koji dodatno uvlače posetioca u istoriju nacionalne proizvodnje stakla, prateći njegov imaginarni stakleni put. Uloga oblikovanog stakla se prati kroz različite kulturne modele kroz koje se iščitavaju nacionalne, državne i lične težnje pojedinaca.
Postavka se sastoji od 130 eksponata i pratećeg materijala MPU, Zavičajnog muzeja Jagodina, Zavičajnog muzeja Paraćin, Narodnog muzeja Kikinda, Etnografskog muzeja i drugih institucija koji ilustruju proizvodnju najznačajnijih fabrika 19. i prve polovine 20. veka sa teritorije Srbije. Prvi put su u tom formatu predstavljeni najznačajniji predmeti koji odslikavaju građansku kulturu svakodnevice, markiraju status i identitet pojedinaca i širih kulturnih krugova naših prostora od sredine 19. veka do sredine 20. veka.
Jedan od primarnih ciljeva izložbe, kako je naveo MPU, jeste da na jednom mestu predstavi sve najznačajnije sačuvane kolekcije stakla u Srbiji, a to su: dinastički i državni servisi iz fondova Istorijskog muzeja Srbije, Muzeja Jugoslavije, Muzeja grada Beograda, Muzeja u Smederevu i Zadužbine kralja Petra I na Oplencu. Kuriozitet izložbe su predmeti iz reprezentativnih objekata Srbije: Vile “Zlatni breg” u Smederevu, te Dvorskog kompleksa na Dedinju, koji su prvi put dostupni javnosti.
Servis Pit, Čehoslovačka, od 1920. Karlove Vari, Mozer (Moser), prema nacrtu Lea Mozera, Uprava za zajedničke poslove republičkih organa Vlade Republike Srbije, Vila Zlatni breg, foto: MPU
Otvarajući 7. novembra izložbu, čija je kustoskinja Biljana Crvenković, ministarka kulture Maja Gojković istakla je muzeološku i obrazovnu ulogu MPU na kulturnoj sceni Srbije.
Napominjući da MPU poseduje oko 37.000 predmeta primenjene umetnosti, među kojima su i dela velikog umetničkog i istorijskog značaja, Maja Gojković rekla je da je to svedočanstvo o važnom mestu koje MPU zauzima u kulturnom životu Srbije i Beograda, ali i velike tradicije primenjene umetnosti na ovim prostorima.
Kao posebno važno u tom kontekstu pomenula je da su u prethodne dve godine u značajnoj meri intenzivirane aktivnosti MPU i na domaćem, i na međunarodnom planu .
Maja Gojković podsetila je da je proizvodnja stakla u Srbiji označila novi stepen industrijalizacije i modernizacije čitavog društva, te da predmeti od stakla nisu imali samo upotrebnu vrednost.
Istakla je da je započeta ideja izgradnje prvog muzeja staklarstva u Paraćinu, što će, kako je ocenila, dati snažan podsticaj razvoju te oblasti.
Staklarstvo je, kako je istakla, otvorilo mogućnost i za afirmaciju nacionalnih ideja, a u nešto manjoj meri i za prikaz snage vladajuće dinastije i države. Čaše i drugi predmeti postajali su i stvar prestiža i svojevrsni simbol uspostavljanja građanske klase i približavanja evropskim umetničkim krugovima.
“Obaveza Ministarstva kulture, ustanova i pojedinaca, jeste da naše dragoceno kulturno nasleđe i sve ono vredno što su nam preci ostavili bude što dostupnije i vidljivije javnosti. U tom svetlu, Ministarstvo kulture nastaviće da pruža punu podršku MPU i svim drugim muzejima i galerijama kako bi što bolje predstavili kulturno blago Srbije na domaćoj i međunarodnoj sceni”, poručila je Maja Gojković na predotvaranju izložbe, koja će imati i svečano otvaranje 8. novembra.
Set sa svećnjacima i posudom za slatkiše, Italija, Venecija (?), oko 1900. Zbirka Dvorskog kompleksa na Dedinju, foto: MPU
Izložbu prati reprezentativan studijski katalog, kao i virtuelna prezentacija koja će biti dostupna tokom trajanja izložbe.
Prateći program počeće autorskom izložbom stakla Veljka Zejaka “Nukleus”, a obuhvata i predavačke i radioničke sadržaje. Jedan deo posvećen je gostujućim izložbama o savremenim kretanjima u umetnosti stakla, a drugi čine predavanja stranih stručnjaka, kojima se akcentuje međunarodna saradnja.
Prateći program izložbe osmišljen je sa ciljem da se u javnosti iniciraju pitanja savremene umetnosti i nasleđa stakla, uloge staklarstva u društvu, i pokušaj percipiranja budućnosti razvoja umetnosti stakla u Srbiji i regionu.
Izložba će biti otvorena do 15. januara 2023.
(SEEcult.org)
