Srpsko-albanski poziv na toleranciju u Zagrebu
Šekspirova tragedija “Romeo i Julija” beogradske Radionice integracije i prištinske Qendra Multimedije, u režiji Predraga Mikija Manojlovića, gostuje 13. februara prvi put u Zagrebu, a zbog velikog interesovanja, imaće dva izvođenja u Zagrebačkom kazalištu mladih (ZKM).
Tragičan zaplet o mladim ljubavnicima, čija je ljubav okončana smrću zbog zavade njihovih familija, bavi se mržnjom, ali i sposobnošću voljenja, nerazumevanjem, te nužnošću komunikacije i premošćivanja razlika. S glumcima iz Prištine, Beograda, Sombora, Tirane i Njujorka, taj srpsko-albanski projekat, kakao je istaklo ZKM u najavi, otvara osetljive teme, odražavajući i danas aktuelne duboke podele i napetosti između dva nacionalna i politička entiteta. Tumačeći Montekijeve na albanskom, a Kapuletijeve na srpskom jeziku (pojedini likovi poznaju oba jezika), predstava govori i o tome koliko je jezik premostiva ili nepremostiva prepreka, jer se ljudi mogu razumeti i ako ne govore istim jezikom, a ne razumeti se i kada govore istim.
Manojlović je rekao da njegova verzija “Romea i Julije”, koja je premijerno izvedena u aprilu 2015. u Narodnom pozorištu u Beogradu, a potom je izazvala veliko interesovanje i premijernim izvođenjem u Prištini, nije odraz političkog mišljenja, već delo ljudi koji imaju talenat, pamet i hrabrost.
“Svaki od njih voli svoju naciju i ne mrzi tuđu. Velika je stvar, da su se okupili umetnici iz Beograda i Prištine i punim srcem i snagom radili zajedno. Odvija se u današnjem vremenu, u Veroni. Nema lokalni prizvuk. Ključna nit su mržnja, ljubav i jezik kao most, zid”, naveo je Manojlović, nagrađivani srpski filmski i pozorišni glumac i osnivač Radionice integracije.
U predstavi igraju: Mensur Safciu, Nikola Rakočević, Predrag Miki Manojlović, Nebojša Glogovac, Tristan Halilaj (Romeo), Goran Jevtić, Armend Baloku, Faris Berisha, Uliks Fehmiu, Edona Reshitaj, Nataša Tapušković, Milica Janevski/Jovana Gavrilović (Julija), Anita Mančić i Arta Selimi.
Manojlović potpisuje i adaptaciju teksta, a dramaturg je Olga Dimitrijević.
Koreografkinja je Sonja Vukićević, autor muzike Vladimir Pejković, scenograf je Branko Hojnik, kostimografkinja Zora Mojsilović, oblikovanje zvuka svetla potpisuje Radomir Stamenković, a zvuka Dobrivoje Milijanović.
Predstava “Romeo i Julija”, kako je naveo Manojlović, uspela je da najbržim i najbezbolnijim načinom otvori vrata toleranciji i interkulturnom dijalogu, predstavljajući ozbiljan dokaz da je moguća komunikacija i saradnja srpskih i albanskih umetnika.
“Između srpskog i albanskog naroda i dalje postoje netrpeljivost, konflikti, nesporazumi i trvenje. Iskustvo postkonfliktnih odnosa među bivšim jugoslovenskim republikama govori da je kultura bila ta koja je uspela da nadvlada barijere - teritorijalne i u međuljudskim odnosima”, naveo je Manojlović, ističući da se taj projekat ne obraća samo intelektualcima, već i građanima, među kojima i dalje vladaju netrpeljivost i netolerancija.
“Predstava upućuje na značaj prevladavanja predrasuda, jačanje poverenja, prevladavanje nerazumevanja i nedostatka tolerancije”, istakao je Manojlović.
Pozorišna kritičarka Ana Tasić pohvalila je to što se predstava izvodi dvojezično, smatrajući da je, kako je navela u “Politici”, reč o simbolički efektnom činu koji u sebi nosi metaporuku, ideju da se “moramo razumeti i onda kada se ne razumemo, to jest da komunikacija treba da se odvija usprkos konkretnoj (jezičkoj, političkoj) barijeri”. “Finale predstave donosi jasnu misao o nezaobilaznosti pomirenja suprostavljenih strana, Kapuletijevih i Montekijevih, Srba i Albanaca, nakon tragedije, bolne za obe strane. To je uobličeno na scenski uzbudljiv način, u okolnostima skidanja maski, razbijanja kazališne iluzije…”, navela je ona, smatrajući da Manojlovićevo scensko čitanje Šeksiporove tragične romanse predstavlja politički i umetnički čin.
Saša Ilić zabeležeio je na portalu Novosti da bi koprodukcija Radionice integracije i Ćendre Jetona Neziraja bila samo još samo jedna interpretacija Šekspirove drame da se nije radilo o pozorišnom eksperimentu koji je snažno uzdrmao mrežu kulturno-istorijskih i političkih značenja, koja je, iako nevidljiva, bila razapeta oko scene.
“… Scena u obliku latiničnog slova ‘X’ funkcioniše kao interpretativna šifra samog redatelja i može označavati raskršće, podeljeni grad (Mitrovica) ili naprosto matematičku nepoznatu za kojom tragaju Manojlovićevi 'Romeo i Julija'”, naveo je Ilić.
Osim u prvobitno najavljenom terminu u 20 sati, predstava “Romeo i Julija”, na repertoaru je ZKM-a i u 17 časova - zbog velikog interesovanja publike.
*Foto: Radionica integracije (Jelena Stanković)
(SEEcult.org)
