Srpska književnost u I sv. ratu

Narodna biblioteka Srbije (NBS) pripremila je, povodom sto godina od početka Prvog svetskog rata, izložbu posvećenu srpskoj književnosti u tom istorijskom periodu, čiji je cilj da predstavi značajne stvaraoce i klјučna dela, ukaže na osobenosti domaće književne produkcije i istakne umetnike i pojave koji su na samom začetku osujećeni da uđu u istoriju srpske književnosti, budući da je rat iz temelјa preokrenuo njen prirodni razvoj.

Izložba “Srpska književnost u Prvom svetskom ratu” biće otvorena 28. aprila u podne u centralnom holu NBS, a povod za njeno organizovanje je i završetak projekta “Europeana zbirke 1914-1918: sećanje na Prvi svetski rat”, u okviru kojeg je i realizovana.

Uvažavajući relevantne književnoistorijske činjenice o literarnim procesima koji su obeležili period Prvog svetskog rata, izložba obuhvata umetničku i usmenu poeziju i prozu toga vremena, dnevničke zapise, književnu kritiku i esejistiku, rukopisnu građu, štampanu i rukopisnu periodiku i fotografije, saopštila je NBS.

Izložba je podelјena u sledeće segmente ili formalno-tematske celine: Bunt, U ropstvu, Na ratištima i u zbegovima, Centri u egzilu, Pesnici bola i ponosa i Povratak ratnika. Izložbu prate i dva izdvojena segmenta - Ogledalo i Prostor tišine.

Takva koncepcija, kako je navedeno, omogućava da se sagledaju i glavne poetičke specifičnosti srpske književnosti u Prvom svetskom ratu.

Ratne okolnosti bile su pogodno tle za razvoj rodolјubivih i propagandnih pesama i dokumentarno-umetničkih proznih žanrova, dnevničkih, autobiografskih i memoarskih oblika. Propagandna literatura postaje dominantna na ratnoj književnoj sceni. Gubitkom teritorije matične države, na način jedinstven u novijoj evropskoj istoriji, mapa srpske književnosti prekraja se prema ratnim zbivanjima. Pored toga, srpski književnici i stvaraoci našli su se na obe zaraćene strane, sa osećanjem tragične podelјenosti. Književni centri postaju pokretni i upravo se kroz njih srpska književnost održala i u njima nastavila da živi.
Cilj izložbe nije bio da faktografski popiše sve književne pojave koje su se odigrale u periodu od 1914. do 1918. godine, već da oslika duh jedne književne etape u surovom ratnom kontekstu i da se ukaže na to da je srpska književnost, uprkos tome što je iz korena pomerena, uspela da održi kontinuitet. Štaviše, pojedine književne pojave i procesi započeti u ratnim godinama utrli su put i izgradili most ka onome što će se u srpskoj književnosti dogoditi sa rođenjem avangarde, što će kasnije iznedriti možda ono najbolјe što je književnost u Srbiji podarila.

Autori izložbe i kataloga su dr Nada Mirkov-Bogdanović i mr Milena Đorđijević. Dizajne izložbe i kataloga uradio je Rastko Šurdić.

Koordinator projekta “Europeana 1914-1918: sećanje na Prvi svetski rat” je Nemanja Kalezić.

(SEEcult.org)