Sećanje na Gotovca
Izložba “Apsolutni umetnik (sećanje i osećaj) Antonio Gotovac Lauer” predstavlja od 10. do 24. novembra u Galeriji AŽ u Zagrebu foto-dokumentaciju projekta Vlaste Delimar i Milana Božića posvećenog njihovom velikom prijatelju i uticajnom hrvatskom umetniku Gotovcu (1937-2010), kome će 13. novembra biti priređen omaž i u Klovićevim dvorima i bioskopu Tuškanac, povodom 30 godina od akcije “Zagreb, volim te!”
Izložba “Apsolutni umetnik” predstavlja foto-dokumentaciju niza akcija i performansa koje su Vlasta Delimar i Božić izveli od februara ove godine u više gradova u Hrvatskoj, kao i u Veneciji, Londonu i Parizu, u nameri da, kroz vlastito delovanje, podsete na rad Gotovca, umetnika koji je imao veliki uticaj na savremenu likovno-performersku scenu u Hrvatskoj i šire.
Cilj tog projekta je valorizovanje Gotovčevog rada kroz prizmu drugog umetnika - kroz izvođenje akcija i performansa u gradovima u kojima je delovao.
Poslednjih šest godina intenzivnog druženja Božića, Delimarove i Lauera proizašao je njihov zajednički performans u Ilici 2. septembra 2009. godine "Dva muškarca i jedna žena" (Hrvatska remek-dela). Nastalo je i niz tzv. privatnih performansa koje su Vlasta Delimar i Božić nastavili i nakon smrti Gotovca.
Prvi privatni performans koji su Delimarova i Božić izveli bio je za vreme poslednjeg ispraćaja Gotovca na groblju Mirogoj u Zagrebu.
U čast Gotovca, tačno na 30. godišnjicu njegove akcije “Zagreb, volim te!”, u Galeriji Klovićevi dvori biće otvorena izložba fotografija Borisa Turkovića, dok će u Tuškancu u 19 sati biti prikazan film Željka Radivoja “Živjeti Art 77”, najavio je Hrvatski filmski savez.
Gotovac je 13. novembra 1981. godine u podne izašao potpuno obnažen iz haustora u Ilici 8 i uputio se u smeru glavnog gradskog trga. Uzdignutih ruku uzvikivao je: "Zagreb, volim te!" Povremeno bi legao na asfalt i ljubio ga. Nešto kasnije ga je na Trgu republike zaustavio policajac, čime je akcija završena.
Iz današnje perspektive, kako je istaknuto, taj umetnički događaj smatra se jednim od temeljnih radova radikalne umetničke prakse.
Pun naslov i podnaslov akcije "Zagreb, volim te!" glasi "LEŽANJE GOL NA ASFALTU, LJUBLJENJE ASFALTA (Zagreb, volim te!). Hommage Howardu Hawksu i njegovom filmu Hatari!"
Akcija je ostala zabeležena kamerama trojice fotografa. I dok su crno-bele fotografije Ivana Posavca i Mije Vesovića često publikovane i izlagane, serija od 13 fotografija u boji filmskog snimatelja pokojnog Borisa Turkovića do sada nije javno prezentovana. Izložba će pružiti uvid u ekskluzivni vizuelni materijal, nadopunjen dokumenatima (lekarski nalaz, presude, žalbe, račun plaćene kazne) u vezi sa reakcijom službenih organa na tu provokativnu umjetničku akciju.
Izložene fotografije i dokumenti deo su privatnog Arhiva Tomislava Gotovca.
Na inicijativu umetnikove kćerke Sarah Gotovac i supruge Zore Cazi-Gotovac, zalaganjem i uz pomoć umetnikovih prijatelja i poznanika, u toku je stručna obrada ostavštine koja će omogućiti njenu dostupnost i kvalitetnu prezentaciju kroz izložbe, projekcije, publikacije i ostale projekte.
Gotovac je bio filmski režiser, glumac, scenarista, pisac; radio je kolaže, fotografije, objekte i instalacije; kolekcionar običnih ili bizarnih predmeta; izvodio je akcije i performanse; provocirao pojavom, govorom i ponašanjem; pasionirano gledao filmove i neprekidno govorio: o filmu, o životu i o svemu onome što mu se činilo važnim ispričati.
Među prvim je umetnicima na ovim prostorima koji je problematizovao odnos umetnosti i svakodnevnog života postavljajući naoko banalne životne situacije, poput zaposlenja, udisanja vazduha ili vlastitog izgleda, u do tada strogo ograničen prostor umetnosti. Idealni medij izražavanja pronašao je u vlastitom telu, u svakodnevnom životu i neposrednoj gradskoj sredini. Delovao je nenajavljeno, brzo i direktno, a prvobitni efekat iznenađenja pojačavan je kasnijim interpretacijama u medijima i nepredvidivim tokom usmenog prepričavanja.
Gotovac je preminuo 25. juna 2010. u Zagrebu u 74. godini, a počast mu je odata širom bivše Jugoslavije - izložbama, razgovorima i filmskim omažima.
Njegovi radovi predstavljeni su i na 54. Bijenalu u Veneciji, pored radova zagrebačke grupe BADco, a u izboru kustoskog kolektiva WHW (Što, kako i za koga).
Predstavljanje Gotovčevog rada obuhvata niz ključnih strukturalnih i eksperimentalnih filmova, te serije fotografija koji su nastajale od početka 60-ih do kraja 70-ih godina, a koncept izložbe određen je pitanjem: “Šta nam njegov rad u današnjem trenutku govori?”
Čuven po eksperimentalnim filmovima i provokativnim performansima, Gotovac je bio jedan od najeminentnijih umetnika u oblasti eksperimentalnog filma, fotografije i performansa na prostoru bivše Jugoslavije, a i šire.
Rođen 9. februara 1937. godine u Somboru u Srbiji, od 1941. živeo je u Zagrebu, u kojem je posle osnovne i srednje škole godinu dana studirao arhitekturu, a crtanje mu je predavao Josip Vaništa. Radio je i kao službenik u banci, a posle odsluženja JNA u Vinogradskoj bolnici.
U Zagrebu je otkrio film i sudbinski se zaljubio u njega.
U Beogradu je 1967. primljen na studije režije na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu, u klasi reditelja Aleksandra Saše Petrovića, a predavači su mu bili i Marko Babac i Dušan Stojanović. Zbog zabranjivanog filma “Plastični Isus” Lazara Stojanovića iz 1971. godine, u kojoj je igrao glavnu ulogu studenta koji dolazi u Beograd da snima film, njegove studije su, uz političke i druge progone, trajale sve do 1976. godine, kada je diplomirao filmom “Presuda”.
Gotovac je prvi film “Smrt” snimio 1962. u Kinoklubu Zagreb, čiji je bio i jedan od vodećih autora.
Paralelno sa filmom, bavio se i performansom, počev od “Pidžama+četkica za zube”, koji je izveo 1954. u Mostaru.
Izveo je bezbroj performansa tokom niza godina u Hrvatskoj, bivšoj Jugoslaviji i svetu, a kao i mnogi drugi umetnici, bio je više cenjen u inostranstvu nego kod kuće.
Gotovac je bio učesnik gotovo svih velikih grupnih izložbi savremene umetnosti istočne i jugoistočne Evrope poslednjih decenija u svetu.
(SEEcult.org)
