Ruždi u teškom stanju

Slavni pisac Salman Ruždi, nakon operacije posle iznenadnog fizičkog napada za vreme predavanja na Šatokua institutu u SAD, stavljen je na respirator i ne može da govori, preneli su američki mediji, navodeći da još nije poznat motiv 24-godišnjeg muškarca iz Nju Džersija, koji mu je naneo ubodne rane, a nalazi se u pritvoru.

“Vesti nisu dobre”, izjavio je Ruždijev agent Endrju Vajli, navodeći da će slavni pisac indijskog porekla, koji je decenijama živeo u strahu od svojevremeno proglašene fatve, možda izgubiti jedno oko, a teško mu je oštećena i jetra.

Ruždi je podvrgnut višesatnoj operaciji 12. avgusta, nakon što ga je u prepodnevnim časovima iznenada napao nožem na bini muškarac identifikovan kao Hadi Matar. On je, prema navodima policije, skočio na binu i zadao Ruždiju najmanje po jedan ubod u vrat i stomak. Ruždi je helikopterom prebačen u lokalnu bolnicu, gde je operisan.

Prema navodima policije, koja na tom slučaju radi sa FBI, motiv napada je još nepoznat.

Prema navodima svedoka, iako je nekoliko ljudi pokušalo da odvuče napadača, on je i dalje povređivao Ruždija, koji je ležao u lokvi krvi.

Moderator programa, 73-godišnji Ralf Henri Riz, koji je takođe bio na bini, pretrpeo je povredu lica za vreme napada na Ruždija, a otpušten je iz bolnice.  Riz je naveo u saopštenju da je Ruždi “jedan od najvećih autora današnjice i jedan od najvećih branilaca slobode govora i izražavanja”.

“Činjenica da je napadnut u SAD pokazatelj je koliko su pisci izloženi pretnjama od mnogih vlada, pojedinaca i organizacija”, dodao je Riz.

Foto: Wikimedia, Andrew Lih (Fuzheado), CC BY-SA 3.0 - detalj

Napad na Ruždija šokirao je književni svet i publiku na predavanju u amfiteatru Šatokua institucije u zapadnom Njujorku.

Izvršna direktorka Američkog PEN centra Suzan Nosel izjavila je da se napad na Ruždija ne može uporediti sa bilo kojim napadom na književnoj sceni na američkom tlu.

Ruždi je praktićno živeo pod pretnjom smrću od 1989. godine, nakon objavljivanja romana “Satanski stihovi” zbog kojeg je tadašnji vrhovni lider Irana ajatolah Homeini objavio fatvu, odnosno pozvao muslimane na ubistvo Ruždija zbog navodne blasfemije. Njegova glava bila je ucenjena na nekoliko miliona dolara. Ruždi je živeo u Londonu u to vreme, a narednih deset godina bio je pod snažnom zaštitom britanske policije.

Napad na Ruždija osudile su mnoge ličnosti iz sveta književnosti, ali i političkog i javnog života.

Izvršni direktor Ruždijeve izdavačke kuće Penguin Random House Markus Dol izjavio je da su “duboko šokirani” napadom.

Britanski premijer Boris Džonson objavio je na Tviteru da je Ruždi napadnut u trenutku kada je demonstrirao pravo govora čiju zaštitu  nikada ne treba smanjivati.

Guvernerka Njujorka Keti Hokel izjavila je da je napad na Ruždija “napad na neke od najsvetijih vrednosti – slobodu mišljenja”.

I pre objavljivanja fatve, “Satanski stihovi” bili su zabranjeni u pojedinim zemljama, uključujući Bangladeš, Sudan, Šri Lanku i Ruždijevu rodnu Indiju. Posle fatve, Ruždi se izvinio - zbog ;ega se kasnije pokajao, ali je Iran i to odbio.

Protesti zbog objavljivanja njegovog romana odneli su i ljudske žrtve - 12 ljudi stradalo je u Mumbaiju u februaru 1989. godine, a šestoro u Islamabadu. Knjiga je spaljivana, a napadani su i pojedinci koji su imali veze sa njenim objavljivanjem. Prevodilac “Satanskih stihova” na japanski Hitoši Igaraši izboden je na smrt u julu 1991. godine, a italijanski prevodilac Etore Kapriolo je teško ranjen. U oktobru 1993. godine Ruždijev prevodilac na norveški Vilijam Nigard teško je ranjen u pucnjavi ispred svoje kuće u Oslu.

Fatva je zvanično bila na snazi i posle smrti Homeinija – sve do 1998. godine, kada je tadašnji iranski predsednik Mohamad Katami, koji je smatran relativno liberalnim, izjavio da Iran ne podržava ubijanje. Fatva je, međutim, nezvanično ostala uz podršku iranske verske fondacije koja je 2012. godine ponudila 2,2 miliona dinara za njeno ispunjenje.

*Naslovna fotografija: Wikimedia

(SEEcult.org)