Rudnici kulture i na Kosovu
Putujuća izložba “Rudnici kulture - od industrijske do umetničke revolucije” gostuje tokom oktobra na Kosovu, u nastavku procesa širenja, razvoja i formalizacije regionalne saradničke platforme za revalorizaciju, zaštitu i revitalizaciju vredne rudarske baštine u zemljama bivše Jugoslavije.
Izložbu je moguće obići u Kinu Lumbardhi u Prizrenu (14-18. oktobar), a potom u TermoKiss u Prištini (20-24. oktobar) i Kulturnom centru Mitrovica u Kosovskoj Mitrovici (25-29. oktobar).
Na izložbi učestvuju Autopsia (Srbija/Češka) – poliptihom/metalnim objektom “Steel Book”, Metal Guru (Hrvatska) video radom “HERO XXI – Underground City”, Dario Šolman (Hrvatska) animiranim filmom i serijom 3D crteža “Starcity”, Laibach (Slovenija) triptihom “Instrumentality of the State Machine” (offset print na papiru), Vladimir Knežević (BiH) metalnom skulpturom “King and Queen”, Mladen Miljanović (BiH) dokumentarnim videom performansa “Cosa nostra”, Irena Lagator Pejović (Crna Gora) instalacijom “Equation Function” i Nikola Pijanmanov (Makedonija) slikom “Nailed Windows” (mešana tehnika na drvetu).
Poseban gost izložbe u Prištini biće kosovski umetnik Alban Muja koji će predstaviti instalaciju “HOTel”, koja će kasnije postati sastavni deo putujuće izložbe na turneji po Albaniji (2017) i Rumuniji (2018).
Tokom kosovske turneje izložbe “Rudnici kulture” biće organizovana i posebna projekcija dokumentarnog filma “Stara škola kapitalizma” reditelja Želimira Žilnika iz Srbije.
Autopsia, Čelična knjiga, postavka u Remontu 2015.
Selektor i autor koncepta izložbe je Branko Franceschi, dok je za postavku izložbi zadužen Damir Stojnić iz Labin Art Expressa XXI, organizacije koja je 2013. godine pokrenula projekat multilateralne, međunarodne i interdisciplinarne saradnje “Rudnici kulture”.
U prvoj fazi, u saradnji s partnerima iz Hrvatske (Polygon, Zagreb), Bosne i Hercegovine (Manifest, Prijedor i JP Turizam Banovići), Crne Gore (Tera nostra, Mojkovac), Srbije (Balkankult intereg, Irig) i Slovenije (Centar za idrijsko dedisčino), uspostavljena je neformalna regionalna saradnička platforma. Prva faza je dovršena tokom 2014. godine putujućom izložbom “Rudnici kulture - od industrijske do umetničke revolucije” u sedam rudarskih mesta: Trbovlje, Idrija (Slovenija), Boljevac, Aleksinac (Srbija), Prijedor, Banovići (BiH) i Mojkovac (Crna Gora).
U drugoj fazi (2015-2017), koja je u toku, glavni cilj je dalje širenje, razvoj i formalizacija te platforme u vidu međunarodnog udruženja za revalorizaciju, zaštitu i revitalizaciju vredne rudarske baštine na prostoru bivše Jugoslavije, pa je postupak registracije Udruge “Rudnici kulture” sa sedištem u Labinu upravo u toku.
Kako navode organizatori, rudarstvo je u bivšoj zajedničkoj državi bilo ne samo jedan od generatora privrednog i sveopšteg društvenog razvoja, nego i jedno od retkih područja u kojem su tradicionalna povezanost i solidarnost njegovih najvažnih aktera - rudara - nadišli kasnije nacionalne, te (novo)državne podele i sukobe.
Mladen Miljanović, Cosa nostra
Platforma “Rudnici kulture” je, inače, tokom 2015. godine proširena novim partnerima u Makedoniji (Kult-Tranzen, Strumica), Sloveniji (Delavski dom Trbovlje – DDT i Udruga Loke studio, Zagorje ob Savi), Srbiji (Remont, Beograd i Zvuk i vizije, Majdanpek), te Kosovu (Kosova ne Lëvizje, Priština), koji su obavili istraživanje i dokumentovanje nekoliko novih, napuštenih ili još uvek otvorenih rudnika u Sloveniji, Srbiji, Makedoniji i Kosovu. Turneja “Rudnika kulture” u 2015. obuhvatila je Beograd, Majdanpek i Strumicu, a 2016. započeta je u Puli (Karlo Rojc) i upravo se nastavlja na Kosovu.
U narednom periodu planirano je proširenje platforme organizacijama iz drugih zemalja Jugoistočne Europe (2017 - Albanija, 2018 – Rumunija...), a konačan cilj je uspostavljanje evropske saradničke platforme i kulturne rute “Rudnici kulture”, uz podršku iz EU fondova. Time bi se, kako navode inicijatori, ponovno uspostavile veze između bivših i postojećih rudarskih mesta i regija, posebno kulturna i drugi oblici saradnje u svrhu pokretanja i provođenja zajedničkih projekata u vezi sa eksploatacijom rudarske i industrijske baštine kao nove kulturne i kreativne industrije u Jugoistočnoj Evropi.
LAE XXI organizuje kosovsku turneju izložbe “Rudnici kulture” sa Kosova në Lëvizje, a taj projekat realizuje uz podršku Zaklade “Kultura nova”, Ministarstva kulture Hrvatske i Istarske županije.
*U prilogu: snimak vođenja kroz izložbu “Rudnici kulture – od industrijske do umetničke revolucije” u Remontu u Beogradu u avgustu 2015.
(SEEcult.org)
