Rođeni za večnost
Knjiga “Rođeni za vječnost”, zbika eseja, kratkih priča i zabeleški iz ličnog ugla autora sa prostora bivše Jugoslavije o Fudbalskom klubu Velež, jednom od omiljenih širom SFRJ, biće predstavljena 7. marta u Društvenom centru “Oktobar” u Beogradu.
Knjigu “Rođeni za vječnost”, u izdanju portala Tacno.net i Centra za kritičko mišljenje iz Mostara, predstaviće dr Roko Markovina, jedan od autora i redovni profesor na Fakultetu elektrotehnike, strojarstva i brodogradnje u Splitu, dr Dragan Markovina, takođe jedan od autora knjige, istoričar rodom iz Mostara sa trenutnim prebivalištem u Splitu, te Amer Bahtijar ispred Centra za kritičko mišljenje.
U knjizi se nalaze i tekstovi Predraga Matvejevića, Ahmeda Burića, Miljenka Jergovića, Predraga Lucića, Miše Marića, Ozrena Kebe, Jurice Pavičića, Miroslava Momčilovića, Mile Stojića, Envera Kazaza, Sergija Šotrića, Elvedina Nezirovića, Saše Ibrulja, Drage Bojića, Senke Marić-Šarić, Amera Tikveše, Adnana Žetice, Keme Mahića, Nedima Tanovića, Zvonimira Nikolića, Milana Rakovca, Mustafe Zvizdića, Mirka Šagolja i Nedžada Hadžialića.
Jedan od autora knjige, Enver Kazaz, na promociji knjige u Mostaru rekao je da je Velež u njegovom srcu zbog simboličkog kapitala ideje emancipacije, slobode, bratstva i jedinstva "koju je na ovaj prostor donela ideja prosvetiteljstva i evropska levica. To je najlepša ideja koja je Veležu dala veličanstvenu civilizacijsku dubinu."
Velež je osnovan kao Radnički sportski klub Velež 26. juna 1922. godine u vreme su kada vlasti, nakon Obznane, zabranile radničke i progresivne sindikate i organizacije. Osnivački sastanak održan je na jednoj poljani u Mostaru, gde su ranije trenirali igrači zabranjenog Radničkog sportskog kluba Omladina i neki mahalski klubovi (Carina i Brankovac).
Na popularnost Veleža kod građana Mostara, posebno radnika, ukazuje podatak da je 1936. godine imao 3.500 članova kluba, koji su ga finansirali članarinama.
U septembru 1940. godine, nakon utakmice Veleža i Crne Gore, došlo je do masovnih demonstracija protiv režima i sukoba sa žandarmerijom, te protestnog generalnog štrajka. Uzvikivane su parole: “Dole fašizam”, “Dole imperijalizam”, “Živio savez sa SSSR-om”, “Dolje tirani, živjela sloboda”, “Hoćemo hljeba i rada”.
Gradske vlasti su 2. septembra 1940. godine odlučile da zabrane rad RŠK Velež, nakon čega je policija tragala za rukovodstvom kluba, a uhapšeno je i gotovo 50 Mostaraca, od kojih su mnogi odvedeni u koncentracioni logor u Lepoglavi. Treninzi nisu dozvoljavani, ali su se igrači, zahvaljujući pomoći kluba MOŠK Jedinstvo, pripremali za utakmice. Fudbaleri Veleža su i pored zabrane nastupili sa klupskim amblemima u Tuzli i Splitu.
U Mostar je došao rat, a fašističke vlasti u Mostaru potpuno su zabranile Velež kao simbol radnika i slobode.
Radničko sportsko društvo Velež postalo je tako jedan od simbola Narodnooslobodilačke borbe, jer se veliki broj njegovih članova i fudbalera uključuje u partizanske jedinice.
Od mnogobrojnih fudbalera i aktivista Veleža, koji su se uključili u ilegalan rad i u partizanske jedinice, devetorica su za doprinos NOR-u, požrtvovanje i hrabrost u ratu proglašeni narodnim herojima. Čak 77 igrača i nekoliko desetina članova rukovodstva kluba su kao logoraši ili borci partizanskih jedinica izgubili živote u ratu.
Velež je obnovljen u aprilu 1945. godine i u njemu su, pored fudbalskog kluba, postojale i sekcije za atletiku, plivanje, vaterpolo, rukomet, košarku, stoni tenis, rvanje, džudo.
Nazadne ideologije pobeđene pola veka ranije, tokom poslednjeg rata vratile su se na istorijsku scenu i uništile sve što su generacije Mostaraca i Mostarki gradile decenijama. Sledstveno, i Veležov gradski stadion pod Bijelim brijegom prepušten je klubu čiji je rad posle Drugog svetskog rata zabranjen zbog učešća u Ligi NDH.
Velež trenutno igra na stadionu u mostarskom predgrađu Vrapčićima.
(SEEcult.org)
