Retrospektiva Brace Dimitrijevića
Retrospektivna izložba Brace Dimitrijevića u Muzeju savremene umetnosti u Zagrebu predstavlja najvažnije faze stvaralaštva tog umetnika, jednog od pionira konceptualne umetnosti, koji je od kraja 1960-ih do danas ostvario izuzetnu međunarodnu karijeru.
Delo Brace Dimitrijevića i njegovo osmišljavanje pojma Posthistorija 1976. godine, kako je istakao MSU, direktno su uticali na dve vodeće tendencije u savremenom umetničkom diskursu - od kritičkih praksi u javnim prostorima do intervencija u muzejskim kolekcijama. Konstantne preokupacije njegovog rada – temu relativnosti istorije i istorije umetnosti, kao i fenomen slučajnosti – Dimitrijević predstavlja ranim delima kao i novim radovima, kreiranim upravo za izložbu u MSU, kao što je slikarski ambijent “Lascaux 3000”.
Zagrebački MSU pratio je rad Dimitrijevića od njegovih početaka, pa u svojim zbirkama ima i neke od njegovih ključnih radova: Slučajni prolaznik iz 1971, Tripychos Post Historicus (sa Šumanovićem) iz 1982, kao i njegov rad na fasadi MSU-a Posthistorijski diptih, koji je donirao MSU 2009.
Zagrebačka publika može da vidi među 160 izabranih radova, između ostalog, i Slučajne prolaznike velikih formata koji su uznemiravali stanovnike Pariza i drugih svetskih metropola, kao i fascinantne Posthistorijske triptihe, kojima je Dimitrijević gostovao u svim najvećim i najvažnijim muzejima u svetu i u kojima komponuje vrhunska umetnička dela drugih autora. Ovoga puta to su slike Eduarda Manea i Diega Velaskeza sa svakodnevnim predmetima poput pijuka, vila, kišobrana ili jabuka.
Na izložbi, koja se proteže na dva sprata izložbenog prostora, uz velike instalacije izložene su i monumentalne fotografije, kao i video radovi.
Dimitrijević je međunarodni ugled stekao fotografskim portretima nepoznatih ljudi, “slučajnih prolaznika”, koje je, uvećane do divovskih razmera, postavljao u javni prostor po gradovima Evrope i Amerike, na mesta inače namenjena političkim ili reklamnim porukama. Taj koncept je nastavio podizanjem spomenika i postavljanjem memorijalnih ploča u čast nepoznatih građana, a u jednom berlinskom parku čak je podigao 10 metara visok mramorni obelisk u čast rođendana slučajno odabranog čoveka.
“Slučajni prolaznik je moj alter ego, nadopuna za moje neznanje. Svaki put kad zaustavim prolaznika na ulici nadam se da ću sresti Leonarda. Pa ako se pokaže da je to Leonardo, ne gubim nadu da ću sledeći put sresti Leonarda i Ajnštajna u istoj osobi”, izjavio je Dimitrijević.
Počev od 1976. godine, Dimitrijević za svoje instalacije koristi dela starih i modernih majstora od Rubensa do Pikasa, od Monea do Maljeviča, koje naziva Posthistorijski triptisi. Taj postupak bez presedana je u istoriji umetnosti: remek-delo sa svim svojim estetskim, povesnim, kulturološkim i tržišnim vrednostima postaje sastavni deo novonastalog umetničkog rada.
Tokom više od četiri decenije Dimitrijević je načinio je oko 500 Triptychos Post Historicus instalacija u mnogim muzejima, uključujući i Tejt galeriju u Londonu, Gugenhajm muzej u Njujorku, Luvr i Centar “Žorž Pompidu” u Parizu, Ludvig muzej u Kelnu, Muzej Moderner Kunst u Beč, Izraelski muzej u Jerusalimu, Državni ruski muzej u Sankt Peterburgu… U tim instalacijama kreativno inkorporira remek-dela kao što su Leonardova Madona, Sveta Ana i Isus, Maljevičev Crveni kvadrat, Rubensova Otmica Evrope, Davidov Smrt Marata” ili Šagalov Zeleni violinista u nove vizuelne i konceptualne celine.
Umetnikova izjava: “Luvr je moj atelje, ulica moj muzej”, naglašava jednaku važnost koju daje ovim mestima delovanja: i u javnom gradskom prostoru i u muzejskoj instituciji on s jednakim entuzijazmom ruši ustaljena pravila da bi uspostavio nove poetske strukture. U celom Dimitrijevićevom plodnom opusu uočljiv je dosledan antiautoritarni dijalektički stav koji do posmatrača dopire prvenstveno snagom umetnikovog humanizma i humora.
Rođen 1948. godine u Sarajevu, Dimitrijević je deset godina kasnije imao već i svoju prvu samostalnu izložbu. Od 1968. do 1971. pohađao je Akademiju likovnih umetnosti u Zagrebu i diplomirao na Odseku za slikarstvo. Završio je postdiplomske studije na London University of Arts na Saint Martin’s School of Art u Londonu, kao stipendista Britanskog saveta.
Dimitrijević je 1976. boravio u rezidencijalnom programu DAAD-a u Berlinu, a 1978. primio je nagradu Jean Dominique Ingres Akademije Muséologie évocatoire i glavnu nagradu Umetničkog saveta Velike Britanije. Odlikovan je i ordenom Viteza reda umetnosti i književnosti 1992. (Chevalier des Arts et des Lettres) u Parizu, dobitnik je ABO d’Oro u Rimu 2005, te ordena Reda Danice hrvatske s likom Marka Marulića 2008.
Retrospektivu Dimitrijevića prati obiman katalog na hrvatskom i engleskom jeziku sa tekstovima kustoskinje izložbe i direktorke MSU Snježane Pintarić, italijanskog kritičara i kustosa Germana Celanta, te francuskog kritičara i kustosa Michela Gauthiera, kao i Branka Franceschija i Nene Dimitrijević.
Izložba je otvorena do 21. juna.
(SEEcult.org)
