Renovirana Manakova kuća
Manakova kuća, jedan od najstarijih objekata starobalkanske arhitekture u Srbiji iz prve polovine 19. veka, svečano je otvorena 10. maja posle kompletnog renoviranja, čime je zvanično počela manifestacija “Muzeji Srbije – od 10 do 10” u kojoj narednih deset dana učestvuje 80 muzejskih i srodnih institucija u 55 gradova i opština širom zemlje.
Renovirana Manakova kuća, koju je otvorio ministar kulture i informisanja Ivan Tasovac, posluje u sklopu Etnografskog muzeja od otvaranja 1968. godine, a u njoj je smeštena najveća etnografska spomen zbirka u Srbiji – zbirka Hristofora Crnilovića, koja je konzervirana.
Obnovljena je posle punih pet decenija od poslednjeg konzervatorkog tretmana, a prema navodima Etnografskog muzeja, sada su otklonjeni svi nedostaci zbog kojih korišćenje tog objekta nije bilo bezbedno.
Spomen-zbirku Hristifora Crnilovića čini 2.600 predmeta velike kulturne vrednosti, uz 1.617 negativ-ploča objekata snimlјenih na terenu i iz zbirke, kao i više od 22.000 listova rukopisne građe zabeležene na terenu i iz literature, te priručna biblioteka sa više od 700 knjiga i časopisa. Crnilovićev cilj svojevremeno nije bio samo da sakuplјa i čuva raznovrsne tvorevine narodne kulture, već i da sagleda i otkrije njihovo poreklo, značenje, ulogu i razvoj sa etnološkog stanovišta. To se, pre svega, odnosi na seoske i gradske nošnje i nakit, a u manjoj meri i na druge kolekcije (pokućstvo, delovi drvorezbarenih enterijera, ćilimi, alati pojedinih zanata, pribori za pušenje, pisanje, češlјanje, predenje, bojenje, tkanje, zatim oružje, konjska oprema, predmeti uz običaje, muzički instrumenti, crkveni predmeti i dr.).
Izuzev numizmatike, arheološkog materijala, staroslovenskog oružja i srednjovekovnog nakita, većina materijala poreklom je iz 19. i 20. veka, a potiče iz Srbije i Makedonije, i u manjem broju iz drugih balkanskih krajeva i Grčke.
Manakova kuća ima i obnovljenu i konzerviranu stalnu izložbenu postavku “Narodne nošnje i nakit centralnobalkanskog područja iz 19. i prvih decenija 20. veka”, autorke Jasne Bjeladinović Jergić. Služba konzervacije Etnografskog muzeja obradila je više od 500 stotina pojedinačnih predmeta.
Povodom otvaranja obnovljene Manakove kuće, priređena je i prateća izložba koja je posvećena rukopisnoj zaostavšini Crnilovića koja spada u red najvrednijih dijalektoloških zapisa o jeziku i kulturi u Srbiji, ali i na širem prostoru Balkana s početka 20. veka.
Nedovolјno istražen korpus rukopisnih zapisa Crnilovića sa više od 22.000 listića bio je povod da stručni tim Etnografskog muzeja stavi u fokus interesovanja šire publike i jezik kao zapis kulture. Izložba obuhvata deo originalne rukopisne zaostavštine, ali i odevni predmet s prostora jugoistočne i istočne Srbije na koji je Crnilović posebno ukazao – manovil. To je vrsta neprosečene halјine bez rukava, a kroz multimedijalnu prezentaciju ukazuje na važnost jezičkih zapisa, širenje termina kroz prostor, promene u odevnom predmetu koje ti zapisi registruju i da kroz dijalektološke areale možemo zapravo posmatrati i istraživati kulturne kontaktne areale. Jezik se tako očitava kao zapis kulture.
Drugi deo izložbenog prostora u prizemlјu iskorišćen je za još jedno vizuelno predstavlјanje kulture, a to je prezentacija filma o Crniloviću “Pustood” autora Nebojše Ilića Ilketa, koji je osvojio brojna priznanja na domaćim i međunarodnim festivalima kratkog i dokumentarnog filma.
Rekonstrukcija Manakove kuće podrazumevala je, inače, zamenu instalacija jake i slabe struje, uvođenje savremenog sistema zaštite od požara, videoa nadzora, sistema javnog razglasa, kao i nove rasveta. Takođe, postavlјena je nova hidrantska mreža i zamenjen dotrajali razvod sanitarne mreže sa svim ugradnim elementima.
Realizovani su i arhitektonsko-građevinski radovi u enterijeru, a u eksterijeru je izvršena kompletna sanacija fasade objekta i potpornih zidova u dvorištu, restaurisana fasadna stolarija i prozorske rešetke, zamenjena stakla na spolјašnjim krilima vrata i prozora, stavljeni novi drveni kapci po uzoru na postojeće, postavlјeno spolјašnje osvetlјenje…
Glavni ulaz u Manakovu kuću proširen je za više od dva metra, urađena je nova podloga, a prednji deo kuće i tri parking-mesta ispred sada su jedan deo ambijentalnog zelenog uređenja, koji se pruža i duž ograde u postojećem dvorištu.
Prizemlјe Manakove kuće (bez izložbenog prostora i prostora prodavnice) postalo je moderno opremlјena kuhinja/radionica, koja je pogodna za promocije i prezentacije. Celom dužinom zida je izveden i mali priručni depo u kojem se skladišti ono što je potrebno za radionice koje će se i dalјe održavati. Osnovna ideja je bila da se maksimalno oslobode sve komunikacione linije, u meri u kojoj se to može i sme, a što do sada nije bio slučaj.
Otvaranje renovirane Manakove kuće deo je programa manifesctacije “Muzeji Srbije – od 10 do 10” koja je pokrenuta 2015. godine, a organizovana je pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture i informisanja. Centralna tema “Moj muzej, moj grad” bavi se mestom i ulogom muzeja u lokalnoj zajednici, ali i ukupnim odnosom muzeja, grada i kulturnog pejzaža. Reč je o temama koje su ove godine u fokusu Međunarodnog dana muzeja, kao i akcije Ministarstva kulture i informisanja “Gradovi u fokusu”.
Sajt manifestacije je muzejisrbije.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org, odnosno u PRILOGU
(SEEcult.org)
