Remek-dela Pikasa u Zagrebu
Dugo najavljivana i dosad najskuplja izložba u Hrvatskoj - "Remek dela iz Muzeja Pikaso, Pariz", koja obuhvata više od 50 slika i skulptura i četrdesetak fotografija slavnog španskog umetnika Pabla Pikasa, biće otvorena 23. marta u Galeriji Klovićevi dvori u Zagrebu, a publici će razotkriti životnu priču po mnogima najvećeg umetnika 20. veka.
Reč je o međunarodnom projektu Hrvatske i Francuske, čiju su realizaciju pokrenule Galerija Klovićevi dvori i pariski Musée National Picasso.
Izložba je bila dovedena u pitanje zbog visokih troškova, koji približno iznose devet miliona kuna, kako je rekla novinarima direktorka Klovićevih dvora Marina Viculin. Od toga Ministarstvo kulture Hrvatske izdvaja 250.000 evra, koliko i Grad Zagreb.
Postavka je osigurana na čak 670 miliona evra, kako je potvrdio predsednik Uprave Croatia osiguranja, koje je generalni sponzor izložbe, dok je glavni pokrovitelj Spitska banka - Societe General. Prvi put je, inače, dozvoljeno da Pikasova putujuća izložba ima domaću osiguravajuću kompaniju, odabranu radi smanjenja troškova.
Pablo Pikaso, Portret Dore Maar, Pariz, 1937.
Izložbu je postavila direktorka Muzeja Pikaso i autorka izložbe Anne Baldassari, a obuhvata 49 slika i 7 skulptura, te 51 fotografiju.
Među najvrednijim delima na izložbi su portreti Pikasove ljubavi Dore Mar i Marije Tereze Valter, njene suparnice u stvarnom životu.
Slike, skulpture i fotografije, nanizane u hronološkom redu, započinju slikom 14-godišnjeg Pikasa „Čovek s kapom“ (1895) na kojoj ispituje slikarsko nasleđe svojih velikih španskih slikarskih očeva. U sledećem tipičnom radu plavog perioda „Portretu muškarca“ (1902-1903) predstavlja se u sasvim drugom svetlu, kao tužni lik podložan sudbini ukletog umetnika. Izložba tako kroz najraznovrsnije oblike paralelnih izražajnih formi pokazuje bogatstvo različitosti, neiscrpne kreativnosti, nenadmašnog majstorstva u svim umetničkim fazama velikog stvaraoca modernizma: plavi i ružičasti period, protokubizam i istraživanja Afrike, amblematske radove sintetičkog kubizma, „klasični“ period, nadrealističku fazu, te kasne slike.
Pablo Pikaso, Portret muškarca, Pariz-Barselona, zima 1902/1903.
Izložba se završava autoportretom „Nedelja“, koji je Pikaso završio neposredno pred smrt 1971. godine, odajući ponovo počast Velaskezu, Rembrantu i Goji.
Budući da je Pikaso bio umetnik koji svaki delić slike učini na upadljiv način vidljivim, on i posmatrača uključuje u radnju, tera ga na interakciju, na istraživanje i upravo time stvara jedinstvo samog rada u svesti onoga koji ga posmatra, istakli su organizatori izložbe.
Pablo Pikaso, Glava bika, 1931/1932.
Bez obzira što je Pikaso bio umetnik koji se služio primarno tradicionalnim medijima, koristio ih je na nov, često duhovit način. Stoga će taj njegov segment rada biti izdvojen da bi se sam umetnikov izraz približio svim zainteresovanim kreativcima, podsticanim na korišćenje medija koji su deo njihovog svakodnevnog okruženja, kao i na otkrivanje novih načina korišćenja tradicionalnih medija.
Galerija Klovićevi dvori organizovala je stoga i likovne radionice koje će voditi mladi perspektivni umetnici koji će pokušati da približe zainteresovanima Pikasa i njegovo delo.
Organizatori izložbe očekuju između 80.000 i 100.000 posetilaca.
Pablo Pikaso, Obitelj na obali mora, 1922.
Prema navodima organizatora, izložba Pikasovih remek-dela gostuje u Zagrebu pre svega zahvaljujući spremnosti Muzeja Pikaso i francuskog Ministarstva kulture da ustupe dela jednog od najvećih umetnika svih vremena.
Taj međunarodni projekat, kako je navedeno, predstavlja i dokaz poverenja u hrvatske institucije i pre zvaničnog pristupanja Hrvatske Evropskoj uniji.
Izložba je organizovana upravo u mesecima pre ulaska Hrvatske u EU, a neposredno uoči konačnog povratka umetničkih radova Pikasa na stalnu postavku, nakon višegodišnjeg gostovanja širom sveta zbog renoviranja Muzeja Pikasa u Parizu.
Pablo Pikaso, Muškarac s brkovima, Pariz, 1914.
Remek-dela Pikasa moguće je videti u Zagrebu do 7. jula.
Pablo Picasso (25. 10. 1881. – 8. 4. 1973.)
Španski slikar, vajar, grafičar, keramičar i scenograf, jedan od najvećih i najuticajnijih umetnika 20. veka, široj publici poznat je kao suosnivač kubizma (sa Georgesom Braquom), avangardnog pokreta s početka 20. veka. Takođe, smatra se jednim od pionira asamblaža (fran. assemblage), umetničkog procesa usled kojeg nastaju dvodimenzionlani i trodimenzionalni objekti sastavljeni od pronađenih predmeta, kao i jedan od začetnika slikarske tehnike kolaža, te mnogih drugih stilova i tehnika koje je kroz dugogodišnje delovanje istraživao i razvijao.
Pikaso se smatra najzaslužnijom ličnošću za revolucionarni razvoj vizuelne umetnosti, uz Anrija Matisa (Henry Matisse) i Marsela Dišana (Marcel Duchamp), na početku 20. veka.
Pikasov otac, umetnik i profesor Don Jose Ruiz Blasco, odigrao je značajnu i važnu ulogu u njegovom životu. Podučavao ga je crtanju i slikanju od najranijeg djetinjstva, te je mladi Pikaso već u 13. godini pokazivao veće znanje i umeće u slikarstvu od oca.
Ne pokazujući interesovanje za formalno školovanje, Pikaso se, nakon preseljenja u Barselonu, sa samo 14 godina prijavio u prestižnu gradsku školu likovnih umetnosti, La Lonja. Iako nekoliko godina premlad, izuzetno nadareni Pikaso položio je prijemni ispit za napredne tečajeve na odeljenju za klasičnu umetnost i mrtvu prirodu i upisao školu. Sa 16 godina preselio se u Madrid i nastavio školovanje na Akademiji likovnih umetnosti San Fernando, ali je ubrzo postao frustriran klasičnim akademskim pristupom umetnosti i tehnikama.
Početkom 20. veka Pikaso se seli u Pariz, tada evropski kulturni centar, gde je otvorio svoj atelje.
Istoričari umetnosti i teoretičari dele razdoblja njegovog stvaralaštva prema specifičnosti izraza.
Početkom veka Pikaso pod uticajem depresije - zbog gubitka dragog prijatelja Carlosa Casagemasa, u razdoblju od nekoliko godina stvara uglavnom plave slike, tzv. plavi period (1901-1904). Godine 1904. zaljubljuje se u Fernande Olivier i smatra se da se pod uticajem novih okolnosti u privatnom životu u njegovim slikama pojavljuju crvene, bež i ružičaste boje, te započinje njegov ružičasti period koji je trajao do 1906. Gospođice iz Avignona, slika koja je uveliko obeležila kompletan razvoj umetnosti 20. veka, nastala je 1907. i smatra se pretečom i inspiracijom kubizma. Kao i na kasnijim kubističkim slikama, objekti/subjekti slike lome se na kompozitne geometrijske elemente, te se ponovno sastavljaju poput kolaža, tvoreći pri tome apstraktnu kompoziciju. Nastaju fizikalno nemogući prikazi, iz više gledišta, koji u to doba šokiraju i zaprepašćuju javnost. Njegovo rano kubističko razdoblje tzv. analitički kubizam (1909-1912) karakterišu radovi Glava muškarca (1908) i Ležeći akt (1908) nakon čega sledi faza sintetskog kubizma (1912-1919) u kojoj nastaju radovi Muškarac s brkovima (1914), Muškarac s gitarom (1913). Prva pojava kolaža u umetnosti je u periodu sintetskog kubizma, kada s još više izlomljenih fragmenta, izrezanim komadićima papira gradi celinu.
Pod uticajem Prvog svetskog rata, Pikaso postaje zaokupljen opisom realnosti i taj period njegovog stvaralaštva nazvan je klasično ili realistično razdoblje (1918-1927). To kratko razdoblje povratka u realizam simbolišu radovi Tri žene na zdencu (1921) i Dve žene koje trče na plaži (1922). Nakon 1927. godine, Pikaso biva zaokupljen novim kulturnim i filozofskim pokretom, nadrealizmom, čija je umetnička manifestacija bila logičan nastavak kubizma. Pod uticajem nadrealizma, umesto dosadašnjeg harlekina, sve češći motiv na njegovim radovima postaje minotaur, simbol koji su često koristili nadrealisti. Njegova najznačajnija slika iz tog perioda i jedno od njegovih najvažnijih radova uopšte je slika Guernica (1937), prikaz nemačkog bombardovanja Gernike za vreme španskog građanskog rata.
Nakon Drugog svetskog rata, Pikaso je već bio najpoznatiji svetski živi umetnik, te su brojne oči bile uprte u svaki njegov pokret. Sve više se javno politički aktivira kao član Komunističke partije i dobija priznanje, Internacinalnu Lenjinovu nagradu za mir 1950. godine i kasnije opet 1961. U razdoblju nakon 60-te godine Pikaso je postao još odvažniji, radeći izražajnije radove s još više boja, te je do kraja života proizveo još mnoštvo slika i grafika. Za razliku od kompleksnog sintetskog kubizma, kasniji Pikasovi radovi postaju odvažniji i jednostavniji, koristeći pritom siroviju i grublju tehniku, nalik dečjem crtežu. Izvrstan primer tog razdoblja je rad Autoportret okrenut smrti (1972), crtan olovkom i kredom u boji.
Osim društvenih, kulturnih i političkih okolnosti, važan aspekt Pikasovog umetničkog stvaralaštva je bio i njegov emotivni život. Kroz Pikasov život prošlo je mnoštvo žena, od kojih su neke snažno uticale na njegov umetnički rad.
U detinjstvu je bio strašno ozbiljno dete s prodornim crnim očima koje kao da su ga predodredile za veličinu koja će postati, te je jednom prilikom izjavio: „Majka mi je rekla 'ako postaneš vojnik, bićeš general, ako postaneš sveštenik, bićeš papa'. Umesto toga postao sam slikar i završio kao Pikaso“.
Muzej Pikaso, Pariz
Posvećen delu samo jednog umetnika, Musée national Picasso osnovan je 1985. godine kako bi okupio dela koja su 1979. godine Pikasovi naslednici donirali Francuskoj. U želji da pomognu u stvaranju reprezentativne zbirke Pikasovih dela, velikodušno su ustupili državi „pravo prvenstva“ izbora između 70.000 dela sačuvanih u raznim umetnikovim ateljeima. Tako je stvoren fundus najvažnijih umetnikovih radova koji karakteriše njegova izuzetna hronološka doslednost, te uravnoteženost prikazanih stvaralačkih faza.
Kako bi se publici predstavila ova vredna zbirka, valjalo je pronaći posebno, prestižno i originalno mesto. Izbor je pao na Hôtel Aubert de Fontenay u staroj pariskoj četvrti Marais. Ta lepa palata (građena od 1656. do 1660.), delo arhitekta Jeana Boulliera, uveliko je inspirisana Mansartovom i Le Vauovom umetnošću. Ubirač poreza na so i naručilac palate Pierre Aubert zaslužan je za naziv zgrade „Hôtel Salé“ koji je i danas krasi.
U želji da zbirku sačuvaju u njenoj celini, te da omoguće lakše proučavanje Pikasovog opusa, naslednici 1978. godine predaju i oko 200.000 predmeta iz umetnikovog „privatnog arhiva“. Ta arhivska zbirka, koju čini 20.000 rukopisa korespondencije, 11.000 isečaka iz novina i više od 15.000 fotografija, neprocenjivo je svedočanstvo o Pikasovom životu i radu, te bogat izvor za istraživanja. I na kraju, nakon smrti Jacqueline Picasso 1986. godine i nove donacije njene kćerke 1990, zbirka je posebno obogaćena Pikasovim delima iz 60-ih godina. Kao rezultat te dve donacije i 20 godina sistematskog otkupa, Muzej Pikaso danas je u posedu izuzetne zbirke koja sadrži više od 5.000 Pikasovih remek-dela. Igrajući ključnu ulogu u umetnikovom stvaranju, ona danas predstavljaju najcelovitiju ikada sakupljenu javnu zbirku Pikasovih dela.
Tokom poslednje tri godine - koliko traje rekonstrukcija barokne palate Hôtel Salé, Pikasova remek-dela proputovala su Evropu, Bliski Istok, Japan, Rusiju, SAD, Tajvan, Australiju, da bi nakon Kine i Hong Konga, stigla u Zagreb.
(SEEcult.org)
