Reči u ratu ili o (ne)mogućnostima svedočenja

Muzej Jugoslavije, u saradnji sa strip autorom Sašom Rakezićem alias Aleksandrom Zografom, gostovaće od 16. marta u Kulturnom centru Srbije u Parizu izložbom “Reči u ratu ili o (ne)mogućnostima svedočenja”, koja dovodi u vezu dve grupe artefakata koje sa različitih pozicija govore u iskustvima pojedinaca u Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata.

Koncept izložbe, čija je autorka i kustoskinja Simona Ognjanović, proistekao je iz zbirke Zografovih stripova “Priče iz Drugog rata”, koju je Muzej Jugoslavije publikovao u saradnji sa izdavačkom kućom Popbooks 2022.

Od ukupno 30, za potrebe izložbe izdvojeno je deset naslova koji posredno svedoče o različitim praksama pisanja, te na taj način pružaju uvid u jezičke artikulacije pomenutih iskustava, zabeleženih isključivo usred ratnih godina, saopštio je Muzej Jugoslavije.

Shodno “izvoru” na koji se Zograf oslanja, odnosno “jezičkoj formi” koju proizvode glavni akteri i koja čini okosnicu “priče”, stripovi su grupisani u tri problemske celine. Prva uključuje intimne zapise u formi pisama i ratnih dnevnika koji su noseća referenca za četiri stripa, druga celina uvodi značajne primere pisanog umetničkog stvaralaštva, dok u trećoj grupi Zograf preuzima partizanska političko-propagandna izdanja.

Neposredno se nadovezujući na te tri celine, izložba obuhvata i odabrane predmete iz zbirki Muzeja Jugoslavije.

Mapirajući prakse pisanja – kako kroz pokušaje pojedinaca da simbolizuju traumatična iskustva života u logoru ili pod okupacijom (pisma, dnevnici i pisano umetničko stvaralaštvo), tako i kroz nastojanja organizovanih grupa partizana da kroz distribuciju propagandnih članaka, govora i parola mobilišu borce i šire politički otpor (novinski listovi, leci i partizanski bukvari), izložba ima za cilj ne samo da podstakne mišljenje o funkciji i dometu jezika kao sredstva artikulacije različitih iskustava rata, već i o njegovoj perfomativnoj snazi da “odsutno učini prisutnim”, te da naknadno omogući da se ova iskustva prenesu posebno na one koji ih nisu doživeli.

Pod kojim uslovima je taj transfer moguć, u kojoj meri i u kojoj formi i, konačno, koja je uloga umetnosti i muzeja u prenosu tih iskustava? – pitanja su oko kojih je organizovana izložba.

Imajući u vidu ratne traume - ne samo u kontekstu jugoslovenskog iskustva već i aktuelnih globalnih zbivanja, od neprocenjive je važnosti razumeti kako uposliti uvide i afektivnu dimenziju sačuvanih svedočanstava, naveo je Muzej Jugoslavije.

Izložba će biti otvorena do 1. aprila.

(SEEcult.org)