Radikalno mišljenje Grupe 143
Grupa 143, poslednji strogo konceptualno orijentisani umetnički kolektiv u bivšoj Jugoslaviji, osnovan 14. 3.1975. u Beogradu, biće predstavljena od 23. januara u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine (MSUV) u Novom Sadu izložbom “Radikalno mišljenje” - više od 30 godina nakon raspada tog kolektiva, čiji su članovi programski težili da stvore “mikrodruštvo” koje je aktivno, zasnovano na znanju i koje se koristi sredstvima teorije i analize.
Tokom petogodišnjeg postojanja Grupe 143 u njoj su delovali: Biljana Tomić (1975-1980), Miško Šuvaković (1975-1980), Neša Paripović (1978-1980), Jovan Čekić (1975-1979), Paja Stanković (1975-1980), Maja Savić (1975-1980), Mirko Diliberović (1978-1980), Vladimir Nikolić (1977-1980), Dejan Dizdar (1975-1976) i 1975. godine Nada Seferović, Bojana Burić, Stipe Dumić, Momčilo Rajin, Ivan Marošević i Slobodan Šajin.
Početni projekat Grupe 143, čije je ime izvedeno iz datuma osnivanja, bio je da se mladim umetnicima, istoričarima umetnosti i izvesnim aktivnim saučesnicima programa Studentskog kulturnog centra u Beogradu ponudi zajednička platforma za razvijanje njihovih umetničko-teorijskih kompetencija.
Neša Paripović, Miško Šuvaković, "Bez naziva – foto-performans", 1976.
Rad Grupe 143 bio ozbiljan pokušaj da se emancipuju od sveprisutne, protivrečne stvarnosti jugoslovenskog kasnog socijalizma i da stvore alternativne modele znanja i života, naveo je o tom kolektivu i njegovom kritičkom mišljenju na granicama konceptualne umetnosti Dietmar Unterkofler*, koji će sa Šuvakovićem i otvoriti izložbu u MSUV.
“Novi ‘antiumetnik’ je odbijao profesionalni kanonski trougao: akademija- galerija-muzej. Odbijao je njegovu legitimnost. ‘Svet umetnosti’, kako ga je tumačio Artur Danto, više se nije razumevao kao izolovani i autonoman svet odvojen i ograđen od društva i kulture. Naprotiv, u središte interesa postavlja se društvo i upotreba umetnosti kao društvene prakse. Parola o jedinstvu umetnosti i života, koja je formulisana u istorijskim avangardama početkom 20.veka, sa entuzijazmom se reaktuelizuje i realizuje u umetničkim pojavama posle 1968.godine”, naveo je Unterkofler.
Neša Paripović, "Poruke - Messages", poster 1979.
Saradnici Grupe 143, kako podseća MSUV, bili su zainteresovani za teorijske prakse savremene umetnosti i kulture. Oni su odbacili shvatanje o umetnosti koje se temelji na estetičkoj spekulativnosti i višeznačnosti. Imali su kritičan odnos prema neodadi i fluksusu kasnih 60-ih.
Njihova umetnička produkcija bila je epistemološki i analitički orijentisana.
Saznajno-teorijski pristupi, razvijani u Grupi 143, bili su orijentisani oko pitanja o načinu funkcionisanja sistema i istorije umetnosti, o odnosu umetnosti i nauke, kao i o strukturalno predočivim uslovima stvaranja umetnosti, odnosno teorijskih praksi unutar svetova umetnosti.
Maja Savić, "Ekser", fotografija, 1976.
Članovi Grupe 143 su individualno i kolektivno koristili različite umetničke tradicije kako bi testirali njihovu primenljivost na savremeno razmišljanje o umetnosti - pre svega “analitički smer” konstruktivizma - Kazimir Maljevič, škola Bauhaus, Paul Kle (Paul Klee), Pit Mondrijan (Piet Mondrian), Art&Language, Džozef Košut (Joseph Kosuth), grupa OHO i dr.
Radovi Grupe 143 odnose se na skelet, temeljnu strukturu “sistema umetnosti” i predstavljaju studije slučaja i metarefleksije u vezi s njim.
Mediji koje su pritom koristili bili su dijagram, strukturalistička fotografija i film, performans, knijiga kao umetničko delo, kao i edukativni lecture-performance i seminar. Cilj je bio pritom da se dostigne nulta tačka ekspresivnosti, da se umetnost i misao modernizma jednom za svagda ostave iza sebe i da se postigne promena paradigmi u umetnosti.
Izložba u MSUV, organizovana više od tri decenije nakon raspada Grupe 143, postavlja i nekoliko pitanja koja u eri post(post)moderne ponovo dospevaju u središte interesovanja: Kako se menja umetnost, ako se menjaju uslovi njene produkcije? Kakve to posledice ima po društvene odnose? Kako je moguća materijalna vrsta umetničke produkcije?
Izložba će biti otvorena do 16. februara.
*Dietmar Unterkofler, Grupa 143: Kritičko mišljenje na granicama konceptualne umetnosti 1975-1980, Službeni glasnik, 2013.
**Fotografija na vrhu: Seminar u Šempasu: Miško Šuvaković, Ana Stanković, Paja Stanković, Dubravka Đurić, Maja Savić, Biljana Tomić i Vlada Nikolić, 20. jul 1979.
(SEEcult.org)
