Proslava i pitanja Art klinike

Art klinika, nastala pre deset godina u okviru Multimedijalnog centra Led art u Novom Sadu - jednog od najznačajnijih aktera nezavisne umetničke scene u Srbiji u protekle dve decenije, suočena je s problemom opstanka i u jubilarnoj godini, zbog čega “Velikom proslavom” postavlja pitanje mesta umetnosti u današnjem društvu u Srbiji, iznoseći umetnost na pijace.

Art klinika, nastala pre deset godina u okviru Multimedijalnog centra Led art u Novom Sadu - jednog od najznačajnijih aktera nezavisne umetničke scene u Srbiji u protekle dve decenije, suočena je s problemom opstanka i u jubilarnoj godini, zbog čega “Velikom proslavom” postavlja pitanje mesta umetnosti u današnjem društvu u Srbiji, iznoseći umetnost na pijace.

Suočena s nizom spoljašnjih i unutrašnjih problema i na prekretnici, Art klinika je odlučila da “Veliku proslavu” iskoristi kao povod da postavi pitanje da li je moguće nastaviti na isti način ili je potrebna nova paradigma delovanja.

Proslava stoga započinje upravo iz zatečenog stanja, a ono je takvo da je Art klinika u 2011. godini, između ostalog, suočena s tužbom budžetske inspekcije, a moguće i tužbom Gradske uprave za kulturu Novog Sada, koje traže povraćaj 500.000 dinara, odnosno s kamatama 750.000 dinara, dobijenih na godišnjem konkursu za realizaciju programa.

Tužba se odnosi na sredstva koja je Art klinika dobila 2009. godine za realizaciju programa na osnovu redovnog konkursa za kulturu, pri čemu je iznos od 500.000 dinara bio tek jedna šestina traženih sredstava, naveo je Led art. Paralelno, kao i kod svih promena gradskih čelnika, doveden je u pitanje i boravak Art klinike u podrumu u Grčkoškolskoj 5, te tražen zakup koji uveliko nadilazi dodeljena joj sredstva. U sledećem koraku, Art klinika je oslobođena plaćanja najamnine, ali ne i za prva tri meseca 2009. (170.000 dinara). Istovremeno, ukinuta je ranije postojeća mogućnost da se taj iznos isplati umetničkim delima.

Imajući sve to na umu, kao i činjenicu da su dobijena sredstva uplaćena na račun Art klinike tek u junu - nakon isključenja struje, akcije proglašenja bankrota (Odlaska u belo) i drugih pritisaka na gradsku vlast, dodeljena sredstva su iskorišćena stoga najvećim delom na podmirivanje prispelih računa, dok je program koji se nesmetano odvijao i tokom 2009. godine realizovan “samo zahvaljujući entizujazmu i sirotinjskim navikama, kao i ‘štap i kanap’ strategijama članova Art klinike”.

“Sada se, nakon godinu i po, traži povraćaj tog novca uz još malo zarade na kamati koja je nakon godinu i po dana dostigla 50% osnovne sume.

Iracionalnost situacije u kojoj se od jedne asocijacije građana koja ne ostvaruje nikakve prihode - budući da su svi programi koji se redovno održavaju besplatni, a novac za svoje programe pribavlja (ili ne pribavlja) učešćem na konkursima Gradske uprave za kulturu, Pokrajinskog sekretarijata za kulturu i Ministarstva kulturu Republike Srbije - traži da taj isti novac vrati, izlažući se novoj tužbi za nenamensko trošenje dodeljenih sredstava, svakako je jedan od razloga za Veliku proslavu”, naveo je Led art u proglasu.

Zatečeno stanje Art klinike, kako navodi Led at, karakteriše i odsustvo interesovanja i angažmana u svim segmentima koji bi trebalo da omoguće funkcionisanje jedne umeničke, i šire kulturne produkcije.

Ta rezignacija, prema navodima Led arta, vidljiva je na više nivoa, uključujući nespremnosti mladih umetnika da se masovnije angažuju oko nezavisnih i kritičkih umetničkih projekata - na nivou produkcije, kao i slabo interesovanje publike da, osim sigurnih, priznatih i potvrđenih kulturnih i umetničkih proizvoda (najčešče su to različiti gradski festivali), prati i saučestvuje programima koji dolazi sa nezavisne umetničke scene - na nivou recepcije. Takođe, opšta rezignacija vidljiva je i na nivou medija, koji ceo taj segment umetničke proizvodnje najčešće previđaju, pa on ostaje nevidljiv.

Iako savremeni teoretičari umetnosti smatraju da umetnost ne čini samo umetničko delo, već čitav svet umetnosti, koji čine i umetnička teorija i poznavanje istorije umetnosti, ali i institucionalni ambijent, koji čine kritika, muzeji, galerije i svi koji stvaraju kontekst u kojem je umetničko delo moguće prepoznati kao takvo, manjkavost tog ambijenta, kao i nedefinisanost kulturne politike, nepostojanje tržišta, publike i medijske pažnje, doveli su Art kliniku do toga da učini radikalan korak i izađe na pijacu.

“Od 90-ih naši životi su se preselili na pijace. Ni danas se nije puno toga promenilo. Konačno, na pijaci se i danas sve može kupiti: hrana, odeća, posuđe, razni pribori, alati itd. Pa zašto ne bi mogla i umetnost?”, navodi Led art.

Ovogodišnjim programskim geslom “Publici na noge” i podtekstom “Umetnost pod noge”, Art klinika postaje piljar umetnosti, postavljajući time pitanje njenog mesta u društvu.

Izlaskom na pijačnu tezgu Art klinika ironizuje robni karakter kulture i umetnosti u današnjem svetu i, s druge strane, resemantuzuje ga u lokalnom kontekstu kao traganje za tržištem umetnosti i njenim mestom u društvu. To je ujedno nastavak dosadašnjih aktivnosti Art klinike na polju tematizovanja kulturnih politika, pitanja njihovog postojanja i delovanja i njihove kritike.

Tokom avgusta na pijačnoj tezgi su gostovali svojim radovima umetnici Đula Šanta i Aleksandar Dimitrijević, a izložena je i “Crna knjiga”, umetnički objekat/skulptura većih dimenzija (2 x 1,3 metra, teška oko 120 kilograma), u kojoj je sakupljeno više od sto crteža kredom na crnim papirima (incidentni crteži), nastali u "Rekonstrukciji zločina", umetničkim akcijama grupe Led art i kasnije Art klinike, u periodu 1994-2009. Akcije i performansi opcrtavanja izvođeni su u zemlji i inostranstvu (Beograd, Novi Sad, Zrenjanin, Niš, Priština, Češka, Hrvatska, Austrija), uz učešće više od 1.000 ljudi, među kojima su i ličnosti iz javnog, političkog i kulturnog života.

Krajem avgusta Art klinika je otvorila i izložbu “Na istom zadatku: sa istim potrebama”, sa radovima sa letnjih radionica održanih 2010. i 2011. u saradnji sa Radnim centrom ŠOSO “Milan Petrović” u Edukativnom kampu na Čeneju. Velika platna su izložena na štafelajima na sedam lokacija unutar Limanske pijace.

Tokom septembra na Limanskoj pijaci biće otvorene izložbe Milana Nešiča, Tadije Janičića i Miloša Vujanovića.

Art klinika učestvuje i na 52. Oktobarskom salonu u Beogradu, što će takođe biti deo njene “Velike proslave”, koncepcijski zasnovane na
zatečenom stanju.

“Oktobarski salon je prilika da se prošlost rezimira, proceni, to je i kraj i pocetak, simbolički čin samoukidanja i novog rođenja. Poziv na Salon razumemo kao svojevrsni oblik eutanazije koji otvara mogućnost novog života. Stoga je nastup Art klinike na Oktobarskom salonu koncipiran u dva segmenta: in statu moriendi okrenut prošlosti, kao proslava smrti, i in statu nascendi - okrenut budućnosti, proslava novog rođenja”, naveo je Led art.

Nastup Art klinike sastojaće se od dva segmenta, od kojih bi se jedan odvijao u izložbenom prostoru 52. OS, a drugi na tezgi na nekoj od beogradskih pijaca.

Izložba na Salonu bila bi pritom smeštena u tri identična prostora napravljena po uzoru na Šok galeriju Art klinike (najmanja galerija na Balkanu, svega od 2m2).

U prvom bi bio prikazan dosadašnji rad Art klinike, kao arhiva koja se sastoji od dokumentacije sabrane u desetine registratora, plakata, kataloga izložbi, pres klipinga, objavljenih knjiga (Led art - Dokumenti vremena, Petoletka, Dvogodac 2007-2008), foto i video dokumentacije i filmova, dosijea o dosadašnjim članovima i saradnicima Art klinike, kao i njenim aktivnim članovima.

U drugom prostoru, crnom, bili bi izloženi nedovršeni, još neizlagani projekti Art klinike (Tenkom na skupšinu, Prag za Srebrenicu, Iz pepela muzej, Zviždanje za Novosadski salon, Mrdni dupetom...), dok bi treća šok galerija bila bela i otvorena za budućnost, a u njoj su predviđene gostujuće izložbe članova Šok alijanse, novog regionalnog projekta Art klinike, te nekoliko članova Art klinike.

Drugi segment nastupa Art klinike na 52. Oktobarskom salonu odvijao bi se na tezgi na nekoj od beogradskih pijaca, kao deo projekta “Publici na noge - totalna rasprodaja umetnosti”.

Svi elementi izložbe koji neće biti iz tehničkih, materijalnih i drugih razloga realizovani na 52. Salonu biće izloženi tokom njegovog trajanja u Art klinici, čime će se “Velika proslava” Art klinike dopuniti Oktobarskim salonom, a Salon paralelnom izložbom u Art klinici.

Art klinika je u proteklih deset godina realizovala projekte kao što su: Šok galerija, Večernji akt, Kinoklinika, kao i višegodišnje projekte poput Perspektiva, Rekonstrukcije zločina, memorijalne akcije Bio most, Dopunski časovi crtanja... Desetogodišnje opstajanje i delovanje Art klinike obeleženo je i nizom akcija, reakcija, performasa, simulacija i zauzimanja stava prema aktuelnim događajima na lokalnoj društvenoj i političkoj sceni.

Sajt Art klinike je www.artklinika.rs

(SEEcult.org)