Promocija monografije Destila Markovića - od 80-ih do danas
Reprezentativna monografija “Milovan Destil Marković - Radovi 1980-2020”, koja obuhvata četiri dinamične stvaralačke decenije tog umetnika, jednog od najznačajnijih protagonista beogradske umetničke scene 80-ih godina, biće predstavljena 20. novembra u Likovnoj galeriji Kulturnog centra Beograda (KCB), u okviru izložbe “Barkodirana slika”.
Bogato ilustrovana monografija na srpskom i engleskom jeziku, koju su objavili Muzej savremene umetnosti Republike Srpske (MSURS) iz Banjaluke, KCB i Udruženje građana SEEcult.org, sadrži tekstove istoričara i teoretičara umetnosti Bojane Pejić “Rad na licu”, Danijele Purešević “Od Euharistije do Inkvizicije”, Benedikta Štegmajera (Benedikt Stegmayer) “Barkodirane slike (Seksualni život Katrin M)” i “Realnost šminke: Markovićevi Transfigurativni radovi”, Borisa Budena “Šta je političko u umetnosti Milovana Destila Markovića?” i Miroljuba Mime Marjanovića “Žestoki prostori duhovnosti”, koji su posvećeni stvaralaštvu Destila Markovića od ranih 80-ih godina do danas.
Messenger/Glasnik, zlatni listić, MDM vezivo i pigmenti na platnu, 250 x 390 cm, 2019.
Uz Destila Markovića, koji će se od 12. decembra predstaviti i retrospektivnom izložbom u MSURS, na promociji monografije (19 sati) govoriće i direktorka MSURS Sarita Vujković, dizajner Nemanja Mićević, reditelj i pisac Boris Miljković i istoričari umetnosti Biljana Tomić i Miroljub Mima Marjanović, kao i Danijela Purešević, kustoskinja izložbe “Barkodirana slika”, koja će moderirati diskusiju.
Monografija povodom izložbe u Likovnoj galeriji KCB-a i predstojeće retrospektive u MSURS, koje su organizovane u saradnji KCB-a, MSURS-a i SEEcult.org, obuhvata period od početka 80-ih godina, kada je Destil Marković bio jedan od ključnih aktera beogradske umetničke scene okupljene oko Studentskog kulturnog centra, a kao član grupe Žestoki (s Vlastimirom Mikićem) inicirao je i otvaranje kultnog kluba Akademija. Nakon što je postao dotad najmlađi dobitnik “Politikine” nagrade – za izložbu “Euharistija” u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, te izlagao na Venecijanskom bijenalu, 1986. godine preselio se u Berlin, gde je počeo da gradi međunarodno uspešnu karijeru.
Prema navodima Danijele Purešević u tekstu u monografiji, kao što je izložbu “Euharistija” u Salonu MSUB 1985. godine - ključnu na razvojnom putu Destila Markovića - odlikovalo ujedinjenje matrica vizantijske duhovnosti i ikonografije sa buntovništvom, žestinom i nabojem rokenrola, tako i u slojevima njegovih novijih slika, predstavljenih na izložbi “Barkodirana slika” u KCB-u, nanovo prepoznajemo vizantijski kôd udružen sa snažnim nabojem revolta i društvenog kriticizma.
Inkvizicija, zlatni listić, MDM vezivo i pigmenti na platnu, 250 x 450 cm, 2019.
Šarene pruge na Barkodiranim slikama Destila Markovića, iako izgledaju kao jarke apstrakcije, označavaju pisane reči zasnovane na sistemu barkoda kao rezultata sistemskog procesa kodifikacije koji omogućava međunarodnom, racionalizovanom sistemu kontrole proizvoda krajnje merljivu korist – da kraće čekamo u redu u supermarketu. Prenoseći te digitalne strukture na platno, kako navodi Benedikt Štegmajer, Destil Marković dovodi sistem do apsurda. “Njegove zahtevne i elaborirane slike (pigment na platnu) proizvod su teškog rada i sve su drugo do masovni proizvodi. One ne nude mogućnost racionalizovanog, odnosno optimalizovanog rada i ne mogu se ‘prevesti’ u nazive proizvoda i njihove cene. One, međutim, sadrže nešto drugo: kratke citate iz pornografske literature, kao i citate o politici i bankarstvu – to je svet moći, tlačenja i ugnjetavanja. Na bočnoj strani svakog platna odštampan je i barkod u ‘normalnoj’ veličini, kao skrivena opaska na mogućnost komodifikacije umetnosti”, naveo je Štegmajer u tekstu u monografiji, u kojoj se posebno osvrće i na Markovićeve Transfigurativne radove, odnosno cikluse Karminke, Samobrijanja i Tekst portreti.
Boris Buden ukazuje na političko u umetnosti Destila Markovića koje se ogleda u tome što on čini vidljivim ono što je društveno nedovoljno predstavljeno, to jest ono što su dati odnosi snaga učinili nevidljivim. Destil Marković, kako je naveo Buden, nikada ne seče pupčanu vrpcu koja njegovo umetničko delo povezuje sa autonomnom sferom umetnosti, ali ne zato što se boji da će se njegova umetnost utopiti u politici i tako izgubiti svoj umetnički identitet. “Naprotiv. On insistira na organskoj vezi svojih umetničkih dela sa izdvojenom sferom umetnosti zato što su njegovo shvatanje umetnosti, a samim tim i njegova umetnička dela, zaista politički. Razumeti ovo znači, pre svega, prevazići nešto što se može nazvati fetišizmom sadržaja, drugim rečima, verovanje da politizacija umetnosti leži u njenoj – da upotrebim staromodni izraz – tendenciji, to jest u onome što ona želi postići u svojoj društvenoj i političkoj realnosti”, naveo je Buden, posebno pominjući projekat “Beskućnici”, koji je predstavljen u vidu nekoliko radova i na izložbi u KCB-u, i to kao čistu umetnost koja je upravo kao takva i politička.
Portret Dragana Stankića, Beskucnici Beograd, baner, 40 x 8,90 m, Palata Albanija, Terazije, Beograd, 2003.
Bojana Pejić se u tekstu “Rad na licu” osvrće na Transfigurativne radove Destila Markovića, koji su pritom portreti koji ne prikazuju lica. “Za Markovića reč transfigurativno ima dvostruko značenje. Taj termin sugeriše, prvo, da se njegovo portretisanje nalazi izvan ili s druge strane figurativnog. Njegovi ženski i muški portreti su likovne reprezentacije u kojima on neprestano testira ono što se krije iza mogućnosti ikonizacije. Pojam transfigurativnog ne može se u potpunosti razumeti ako zanemarimo kulturne i umetničke tradicije koje iza njega stoje: nasleđe apstrakcije 20. veka i postkubistički slikovni prostor, koji su, prema modernističkim teoretičarima, uspeli da prevladaju ‘teror reprezentativnog’, koji je trajao stotinama godina”, navela je Bojana Pejić.
Miroljub Mima Marjanović u tekstu “Žestoki prostori duhovnosti” podseća na početke karijere Destila Markovića i specifičnosti likovne scene prve polovine 80-ih u Beogradu kojima je ključno doprinela grupa Žestoki, koju su 1981. godine formirali Marković i Vlastimir Volcano Mikić, predstavnici nove slike (uz grupu Alter Imago i druge umetnike). Žestoki su bili ujedno i akteri i inicijatori brojnih gradskih dešavanja, uključujući i pokretanje kultnog kluba „Akademija” 1982. u podrumu Fakulteta likovnih umetnosti, na kojem su studirali. Četiri decenije kasnije, specifičnost beogradskih osamdesetih, prema navodima Marjanovića, prekrivena je velom misterije i mita, još uvek nije suštinski istorizovana, a neretko se nađe i pod senkom sumnje. Marjanovićev osvrt u monografiji Destila Markovića, pisan iz ugla svedoka i jednog od aktera tih umetničkih “dešavanja”, stoga je mali doprinos podsećanju na duhovno zajedništvo autentičnih i samosvesnih pojedinaca i njihovih brojnih pratilaca na izložbama, koncertima, žurkama i drugim događajima tokom prve polovine 80-ih, kada su „Zlatni papagaj”, kafana „Manjež” i Manješki park, „Stupica”, kafana „Lovac”, SKC i „Akademija”, bili nezaobilazna mesta svake večeri, čineći život tadašnje generacije.
“Podrazumevalo se da se pre svih tih dešavanja išlo na izložbe. Pričalo se svuda o umetnosti. Umetnost, umetnost i samo umetnost (i zezanje – provod)!”, naveo je Marjanović, konstatujući da se Destil Marković od početka 80-ih bori za prostore duhovnosti, odnosno umetnosti – između ostalog i novim ciklusom slika zasnovanih na barkodu, prepoznatljivom simbolu materijalnog sveta i surovog neoliberalnog kapitalizma.
Destil Marković i Mima Marjanović
Marković je izlagao na brojnim samostalnim i grupnim izložbama širom sveta, među kojima su 42. i 46. Venecijansko bijenale, 4. Istanbulsko bijenale, 6. Trijenale u Nju Delhiju, 5. Cetinjsko bijenale, 19. Bijenale u Sao Paolu... Izlagao je u Muzeju savremene umetnosti Kumamoto u Japanu, MoMA P.S.1 Centru za savremenu umetnost u Njujorku, Nišido galeriji savremene umetnosti u Tokiju, u Muzeju moderne umetnosti u Stokholmu, Ludvig muzeju savremene umetnosti u Budimpešti, Muzeju savremene umetnosti u Ljubljani, kao i u muzejima i galerijama u Berlinu, Lođu, Pragu, Gracu, Istanbulu, Šangaju, Diseldorfu, Hamburgu...
Dobitnik je, između ostalog, i nagrade 24. Oktobarskog salona u Beogradu (1983), nagrade za mladog umetnika Grada Beograda (1984), nagrade 19. Memorijala Nadežde Petrović u Čačku (1996), nagrade Pollock-Krasner fondacije u Njujorku (2000), kao i brojnih nagrada u Nemačkoj.
Markovićevi radovi nalaze se u muzejima u Berlinu, Kumamotu, Beogradu, Diseldorfu, Lođu, Duizburgu, Gracu, Prijepolju… kao i u brojnim privatnim kolekcijama.
Izložba u Likovnoj galeriji KCB-a biće otvorena do 28. novembra.
Monografija Destila Markovića objavljena je uz podršku Ministarstva prosvete i kulture Republike Srpske, Ministarstva kulture i informisanja Srbije i Sekreterijata za kulturu Grada Beograda.
*Foto: Bojan Kovačević - SEEcult (naslovna fotografija: Jelena Todorović)
(SEEcult.org)
