Pretpremijera filma o Kišu
Film “Danilo Kiš, uspomene, sećanja”, režisera i scenariste Dragomira Zupanca, biće pretpremijerno prikazan 14. oktobra u Biblioteci grada Beograda, samo dan uoči navršene dve decenije od smrti tog svetski uglednog srpskog pisca. Podnevnoj projekciji u Rimskoj dvorani prethodiće razgovor o filmu i samom Kišu, u kojem će učestvovati autor Dragomir Zupanc i književnik Filip David, a odlomke iz Kišove proze čitaće glumac Miki Manojlović.
Film “Danilo Kiš, uspomene, sećanja”, režisera i scenariste Dragomira Zupanca, biće pretpremijerno prikazan 14. oktobra u Biblioteci grada Beograda, samo dan uoči navršene dve decenije od smrti tog svetski uglednog srpskog pisca.
Podnevnoj projekciji u Rimskoj dvorani prethodiće razgovor o filmu i samom Kišu, u kojem će učestvovati autor Dragomir Zupanc i književnik Filip David, a odlomke iz Kišove proze čitaće glumac Miki Manojlović.
Odsek za kulturne programe i projekte BGB pozvao je na taj događaj citatom vrsnog pisca Borislava Pekića: “U poslednjim, za žive vidljivim, časovima verni je prijatelj upitao Danila boli li ga šta. ’Da’, rekao je. ’Šta?’, upitao je prijatelj. ’Život’, odgovorio je Danilo” - preuzetim iz časopisa “Vidici” (1990).
Prema navodima BGB, taj projekat posvećen je spomenu na pisca, povodom 20-godišnjice njegove smrti, kojim se iz sadašnje vremenske perspektive u televizijskom filmu o Danilu Kišu čini pokušaj da se iz jednog novog ugla sagleda život i ostvaština za srpsku i jugoslovensku književnost jednog od najznačajnijih stvaralaca druge polovine 20. veka, u čemu su posebno pomogle dve Kišu najbliskije osobe: Mirjana Miočinović i Paskal Delpeš.
Osnovicu tog filma čine iskazi prijatelja, savremenika, poznavaoca njegovih dela iz raznih generacija, pisci sa kojima se Kiš susretao prilikom boravka u Francuskoj, na putovanjima i prigodnim manifestacijama, izdavači i prevodioci.
U beogradski i novosadski krug Kišovih prijatelja i poznavaoca spadaju: Predrag Čudić, Filip David, Ibrahim Hadžić, Božo Koprivica, Aleksandar Mandić, Miloš i Vukašin Stambolić, Oto Tolnaj, Laslo Vegel, Vida Ognjenović. Sa Mirom Glavurtićem i Mirkom Kovačem, zajedno sa Pekićem i Davidom, osnovali su grupu istomišljenika, o kom vremenu svedoče Kovač i Filip David.
Kišovi francuski prijatelji i poštovaoci su Stanko Cerović, bračni par Termačić, Dado Đurić, Ljuba Popović, Jagoda Bujić, Vladimir Veličković, Bernar Anri Levi, Antonjin Lim, Gi Skarpeta, a tu su i mađarski pisci: Peter Esterhazi, Đerđ Konrad, čije izjave su dobijene zahvaljujući Laslu Vegelu i TV stanici “Dunav” iz Budimpešte.
Dostupne su bile i Kajoko Jamasaki i Ajaku Oko, koje su na japanski jezik prevele njegove knjige “Bašta, pepeo” i “Peščanik”, a film je protkan odlomcima iz proze Danila Kiša, koje izgovara glumac Miki Manojlović - jedan za srpsku i isti taj za francusku verziju teksta.
Iskazima i odlomcima iz intervjua sa piscem, sačuvanim u Programskom arhivu Radio-televizije Srbije “Teleskopija” Bore Krivokapića, uveden je “živ” pisac u film, a insertom iz “Golog života” prikazan je poslednji Kišov medijski nastup, u tom filmu Aleksandra Mandića.
Sačuvani su i iskazi Suzan Sontag i Josifa Brodskog, kao i mlađih pisaca iz više evropskih zemalja, okupljenih na Simpozijumu posvećenom Kišu u beogradskom Centru za kulturnu dekontaminaciju (CZKD) 2005. godine.
Film je nastao u proizvodnji Redakcije Dramskog i igranog serijskog programa Kulturno-obrazovnog programa RTS-a i traje oko 62 minute, producent je Dobrivoje Ilić, direktor fotografije Zoran Sinđelić, a odgovorni urednik je Vladimir Arsić.
Plodotvorni pisac Danilo Kiš rođen je u Subotici, 22. februara 1935. godine, od oca Eduarda Kiša, mađarskog Jevrejina koji je promenio izvorno prezime Kon, i majke Milice Dragićević, Crnogorke, a umro je u Parizu 15. oktobra 1989. godine i po pravoslavnom obredu sahranjen u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.
Sabrana dela Danila Kiša u 14 tomova i sa 19 naslova objavljena su 1995. godine i prevedena na sve značajnije svetske jezike, a “Spomenicu Danila Kiša - povodom sedamdesetogodišnjice rođenja”, koju je uredio akademik Predrag Palavestra, izdala je Srpska akademija nauka i umetnosti (SANU) 2005. godine. O Kišu su pisali i Jovan Delić, Mihajlo Pantić, Viktorija Rodič (s mađarskog jezika preveo Marko Čudić), Boško Krstić i drugi.
Bista Danila Kiša, rad Eržebet Vajl, postavljena je u njegovoj rodnoj Subotici, koja nema ulicu s njegovim imenom - prema navodima srpske Vikipedije, za razliku od dvadesetak gradova u Srbiji i jednog u Crnoj Gori (Bar).
Sajt Biblioteke grada Beograda je www.bgb.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
Dimitrije Stefanović
