Preminuo Raša Todosijević
Dragoljub Raša Todosijević, jedan od međunarodno najuglednijih savremenih umetnika iz Srbije, preminuo je 3. decembra u Beogradu u 79. godini posle duže bolesti.
"Jutros je moja velika LJUBAV otišla u večnost", objavila je na Fejsbuku Todosijevićeva supruga Marinela Koželj, učesnica nekih od njegovih ključnih radova sa početka 70-ih godina.
Todosijeviću je ranije ove godine uručena nagrada Udruženja likovnih umetnika Srbije (ULUS) za životno delo, kojom se odaje najveće priznanje za celokupno profesionalno stvaralaštvo u oblasti likovne umetnosti.
Dobitnik je još niz nagrada, među kojima su Unicredit nagrada na 54. Bijenalu u Veneciji za izložbu “Svetlost i tama simbola” (2011), kao i nagrada stokholmskog Muzeja moderne umetnosti, IASPIS Residential Award AWARD (2001), zatim nagrada ArtsLink za 2004. godinu i nagrada Emili Harvi fondacije iz Njujorka (2006), koja se dodeljuje umetnicima povezanim sa pokretom Fluksus. Dobitnik je nagrade "Ivan Tabaković" Srpske akademije nauka i umetnosti (2023), nagrade za životno delo 50. Okobarskog salona u Beogradu (2009), Nagrade Grada Beograda (2003), nagrade Memorijala “Nadežde Petrović” u Čačku (1998), nagrade “Sava Šumanović” (2008) i drugih.
Rođen 2. septembra 1945. godine u Beogradu, Todosijević se bavio performansom, video umetnošću, instalacijama i slikarstvom. Diplomirao je na Likovnoj akademiji u Beogradu 1969. godine, a sa Marinom Abramović, Erom Milivojevićem, Zoranom Popovićem, Nešom Paripovićem i Gergeljem Urkomom činio je neformalnu grupu šestoro umetnika, okupljenih oko Studentskog kulturnog centra u Beogradu. Bio je jedan od prvih umetnika koji je 1970-ih odina uveo konceptualnu umetnost – novu umetničku praksu i nove medije na tadašnju jugoslovensku scenu. Njegovi najpoznatiji radovi – "Šta je umetnost?“ (Was ist Kunst?), "Bog voli Srbe" (Gott liebt die Serben) i mnogi drugi, obezbedili su mu svetsku reputaciju. Samostalno izlaže od 1969. godine, a od 1970. godine učestvovao na brojnim grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu. Todosijevićevi radovi nalaze se u stalnim postavkama mnogih svetskih muzeja.
Bio je član ULUS-a od 1971.
Objavljivao je i kritike i priče od 1973. godine.
Todosijevićevi radovi otkupljeni su za Muzej savremene umetnosti u Beogradu, Muzej moderne umetnosti u Ljubljani, Centar Žorž Pompidu – Bobur u Parizu, stokholmski Muzej moderne umetnosti, Tejt muzej u Londonu.
Video njegovog kultnog performansa iz 1976. godine "Was ist Kunst" uključen je 2014. godine u kolekciju Tejt muzeja u Londonu, koji je otkupio 2019. godine i deo njegovih radova iz čuvene serije “Nulla dies sine linea” iz sredine 70-ih godina.
Todosijević je održao oko 40 samostalnih i učestvovao na više od 200 grupnih izložbi počev od ranih 70-ih: Edinburg Art Festival (1973), Spans 73 (Zagreb, 1973), Aprilski susreti (Beograd, 1973-1975), 10 European Artists (Hillyer Gallery, Northampton, Mass, SAD, 1975), Pariski bijenale mladih (1977), New Art Practice 1966-1978 (Zagreb, 1978), European Dialogue, 3rd Sidney Biennial (Australija, 1979), Krakow Encounters (1981), 16th Biennale in Sao Paolo (1982), Photographs by Artists (Crown Point Gallery, Okland, SAD, 1982), Private Symbols as a Social Metaphor (5th Sidney Biennial, 1984), Fra-Yu-Cult (Gallery 369, Edinburg, 1990), Photography among the Serbs 1839-1989 (Beograd,1991), Cetinjsko bijenale (1991), Slav Athens (Ljubljana, 1991), Privatno-javno (Podgorica, Belograd, Novi Sad, 1992-1993), Europaer (Grac, 1993). Project for Europe- Europe Rediscovered (Kopenhagen, 1994.) Edinburgh Arts Festival (Edinburg 1994), II International Biennial Invitational (Los Anđeles, 1994), Aeropagitica, 28 freie Seiten, Museum G.A.M.E.S of Art (1997), Out of Action; Between performance and the Object (1949 -1979): Museum of Contemporary Art (Los Anđeles 1997); Österreichisches Museum fur Angewandte Kunst (Beč, 1998); Museum d’Art Contemporani (Barselona, 1998-1999); Museum of Contemporary Art (Tokio, 1999), Body and the East, Museum of Modern Art (Ljubljana, 1998) Focus Belgrade, Galeria IFA (Berlin, 1998).
Poslednju izložbu, “Velika fantazija”, imao je u septembru u galeriji X Vitamin, a obuhvatala je kolaže i akvarele malih formata koji su nastajali mahom 90-ih godina za umetnikovim kuhinjskim stolom.
Todosijević je 2015. godine ostao bez ateljea na Starom sajmištu u Beogradu. Tim povodom, govorio je u intervjuu za SEEcult.org o situaciji u umetnosti nekad i sad, kulturnoj politici, umetničkom obrazovanju, nepostojanju sistema vrednosti i interesovanja za umetnost, te o šansama mladih umetnika, kojima savetuje da odu negde van. Smatrao je da vlastima ne treba kultura, jer okuplja brojčano malu populaciju koja je u smislu glasačke mašine bezvredna.
(SEEcult.org)
