Ples, otpor, (ne)rad

Izložba “Ples, otpor, (ne)rad. Kulturni, politički i umetnički aspekti plesa za vreme i nakon Jugoslavije” biće otvorena 20. novembra u Muzeju savremene umetnosti u Zagrebu, a predstavlja napore da se savremeni ples na prostoru Jugoslavije posmatra kao zajednički kulturni prostor koji, uprkos svim političkim lomovima, i dalje opstaje u dinamičnim i jedinstvenim manifestacijama.

Izložba je nastala nakon četiri godine zajedničkog rada u okviru projekta (Non)Aligned Movements, u organizaciji regionalne plesne mreže Nomad Dance Academy.

Postavka obuhvata materijale koji svedoče o radu i delovanju više od sto umetnika i umetničkih kolektiva, kao i teoretičara i mislilaca, koji su beležili društvene, kulturne, umetničke i političke transformacije plesnog tela i plesnog rada.

Izložba predstavlja i dugoročno istraživanje i stvaranje digitalne arhive savremenog plesa i izvođačkih umetnosti u ovom delu Evrope.

Prema navodima organizatora, izložba nije napravljena kao finalni akt kroz prikazani materijal, već kao još jedan korak na putu izgradnje i artikulacije odnosa koji se uspostavljaju kroz odabrane artefakte. Čitav taj process predstavlja se kao (ne)radni material, kao prostor za istraživanje sa svojim raznorodnim potencijalima.

Kroz nekoliko celina, izložba se fokusira na prakse, ličnosti, epizode i formacije koje, kroz niz decenija, prikazuju savremeni ples kao društvenu, kulturnu i umetničku praksu iz koje se čitaju sva bogatstva plesnog i koreografskog jezika na ovim prostorima. Teme feminizma, pitanja roda i želje, formacije, odnosi i samoorganizacija, prelaženje granica i transgresija plesnog rada, mogu se pratiti kroz fotografije, video materijale, dokumente, članke i kataloge sakupljene i sačuvane za buduća istraživanja i tumačenja.

Pored estetske strane, savremeni ples posmatra se i kao polje rada koje je solidarno, polje zajedništva koje se širi, uključuje i provocira. Zato izložba predstavlja primere proširenog značenja plesa i koreografije koji se bave i radnim uslovima za stvaranje, konstrukcijom, produkcijom i prezentacijom različitih prisustva, odsustva i reprezentacije ljudskog tela, njegovih akcija i tragova.

Marta Pulin – Brina pleše pred borcima Rabske brigade, 23.9.1943, foto: Jože Petek

Tim istraživača koji je radio na izložbi čine: Slavčo Dimitrov, Milica Ivić, Tea Kantoci, Igor Koruga, Iva Nerina Sibila, Biljana Tanurovska-Kjulavkovski, Rok Vevar i Jasmina Založnik. Glavni kustosi su Biljana Tanurovska-Kjulavkovski i Rok Vevar, uz podršku Jasne Jakšić. Producentkinja je Marijana Cvetković, a izvršna producentkinja Ana Letunić. Dizajn izložbe je uradio umetnik Siniša Ilić, a vizuelni identitet Andrej Dolinka.

U okviru izložbe biće zvanično predstavljen i otvoren digitalin plesni arhiv NADA – (Non)Aligned Dance Archive koji će prvi put ponuditi mogućnost istraživanja, pretraživanja i korišćenja arhivskog materijala iz istorije savremenog plesa na prostoru nekadašnje Jugoslavije i njenih naslednica.

Mira Sanjina pleše na II zasedanju AVNOJ-a, 1943, foto: Žika Spasić

Deo projekta je i knjiga koja prati rad na arhivu i izložbi “Bodies of Dance: Aspects of Dance as Cultural, Political, and Art Work in Yugoslavia and After” koju su uredile Nika Arhar i Jasmina Založnik, a objavljena je u izdanju Stanice Servisa za savemeni ples u saradnji sa partnerima iz NDA mreže.

Knjiga istorijsko-teorijskom pozicijom pruža politički, kulturni i umetnički okvir u kojem se pojavljuje moderni i savremeni ples u Sloveniji, Hrvatskoj, Srbiji i Makedoniji. Ona artikuliše jedan broj važnih karakteristika koje su obrađene ili se pojavljuju u i kroz plesne prakse, i ocrtavaju moguću polaznu tačku za širok opseg plesnih radova koji se protežu tokom celog jednog veka.

Projekat je još jedan primer zajedničkog delovanja mreže Nomad Dance Academy koja 2025. obeležava 20 godina rada na prostoru bivše Jugoslavije, zasnovanog na saradnji, samoorganizaciji, solidarnosti, međusobnoj podršci i otporu nacionalizmu, šovinizmu i neoliberalnim transformacijama kulture i društva.

Jelena Šantić, foto: Goranka Matić

Mrežu NDA čine Stanica Servis za savremeni ples, Lokomotiva, Nomad Dance Academy Slovenija, Nomad Dance Academy Hrvatska, Objekt plesa, Garage Collective i Tanzfabrik Berlin.

Izložba i plesni arhiv su deo projekta “(Non)Aligned Movements”, koji se realzuje uz podršku programa Kreativna Evropa Evropske unije, te programa “Kultura za demokratiju” Švajcarske agencije za razvoj i saradnju koji sprovodi Hartefakt.

*Naslovna fotografija: Ivana Kocevska. Women On the Verge Of Nerveus Breakdown (Irena Mila)

(SEEcult.org)