Plastični Isus u Splitu
Zabranjivani film “Plastični Isus” (1971) Lazara Stojanovića, zbog kojeg je taj beogradski scenarista i reditelj svojevremeno završio u zatvoru, biće prikazan 15. februara u Kino klubu Split, u nastavku ciklusa jugoslovenskog crnog talasa. “Plastični Isus”, u kojem se pojavljuju Tomislav Gotovac, Svetlana Gligorijević, Vukica Bilas, Ante Pavelić, Adolf Hitler i Josip Broz Tito, diplomski je rad Stojanovića na beogradskoj Akademiji.
Zabranjivani film “Plastični Isus” (1971) Lazara Stojanovića, zbog kojeg je taj beogradski scenarista i reditelj svojevremeno završio u zatvoru, biće prikazan 15. februara u Kino klubu Split, u nastavku ciklusa jugoslovenskog crnog talasa.
“Plastični Isus”, u kojem se pojavljuju Tomislav Gotovac, Svetlana Gligorijević, Vukica Bilas, Ante Pavelić, Adolf Hitler i Josip Broz Tito, diplomski je rad Stojanovića na beogradskoj Akademiji.
Glavni junak, koga igra Gotovac, Zagrepčanin je koji pokušava da se bavi filmom u Beogradu, a ne veruje ni u koga, ne poštuje ništa, osetljiv je na poredak i silu, na vođe i ideologije i u stalnom je sukobu s poretkom. Iako nema novca za život, preživljava uz žene koje ga prihvataju, a među njima je i jedna čiji je muž u inozemstvu. Kada ga i ona izbaci, on se useli kod sestre njenog muža i ona ga ubija u nastupu ljubomore.
U okviru te naizgled trivijalne radnje, Stojanović je ubacio arhivske snimke Hitlera i Tita, upoređujući njihove režime.
Između ostalog, Stojanović pokazuje zbunjenog Tita samo nekoliko trenutaka pre nego što će održati jedan od svojih “istorijskih” govora i rasturiti studentsku pobunu 1968. godine. Takav prikaz “druga Tita” bio je jeres prve vrste u to vreme i jedan od razlog da “Plastiči Isus” završi u bunkeru, a Stojanović u zatvoru - za primer drugima.
Stojanović je pokrenuo u “Plastičnom Isusu” i tabu teme promiskuiteta i homoseksualnosti, a to je i prvi film jugoslovenski film u kojem se pojavljuje nag muškarac.
Splitski Kino klub ponedeljkom predstavlja filmove crnog talasa, a početkom februara prikazao je i “W.R.: Misterije organizma” Dušana Makavejeva.
Crni talas nastao je kao svojevrstan odgovor amaterizaciji i populizaciji jugoslovenske umetnosti početkom 60-ih, u jeku klime prividne liberalizacije javnog života bivše SFRJ. Najpre u književnosti, a potom i na filmu, pojavile su se tendencije realističnijeg prikazivanja stvarnosti, suočavajući javnost prvi put sa realnim životnim problemima i egzistencijalnom bedom socijalno ugroženih delova stanovništva.
Demistifikacija radničke klase, kritika slabosti komunističkog režima, birokratije i korupcije, postale su glavne teme filmova crnog talasa, čiji su naziv prvi upotrebili komunistički funkcioneri i trebalo je da ima pogrdno značenje.
Petnaest godina nakon što je crni talas stavljen ad acta, Festival filmskog scenarija u Vrnjačkoj Banji je 1987. godine, na inicijativu direktora Jugoslovenske kinoteke Radoslava Zelenovića, pokrenuo akciju vraćanja legitimiteta tim filmovima i njihovim autorima, koja je završena zahtevom da se skine zabrana sa jedinog sudski zabranjenog filma u tadašnjoj zemlji - omnibusa “Grad” (1963) Vojislava Kokana Rakonjca, Marka Babca i Živojina Pavlovića, u produkciji “Sutjeska filma” iz Sarajeva.
Sud u Sarajevu to je i učinio 1990. godine - “Grad” je oslobođen, a SFRJ je, tako, postala zemlja bez sudski zabranjenih filmova, ali se i ubrzo raspala.
Iako je, prema navodima autora dokumentarnog filma “Zabranjeni bez zabrane” Milana Nikodijevića i Dinka Tucakovića, u SFRJ do 1973. proizveden 431 film, a zvanično, sudski, zabranjen samo jedan, postojalo je još tridesetak filmova koji su po raznim osnovama, ali uvek bez zvanične zabrane, ostali van očiju gledalaca.
Partijski komesari svrstali su te filmove, nastale u razdoblju između 1963. i 1973. godine, u crni talas, kumujući nesvesno umetnički najsnažnijem razdoblju jugoslovenskog filma.
Sajt Kino-kluba Split je www.kinoklubsplit.hr
(SEEcult.org)
