Omaž Matjažu Vipotniku
Omaž veče posvećeno slovenačkom grafičkom dizajneru Matjažu Vipotniku (1944-2016) biće održano 7. juna u Centru za kulturnu dekontaminaciju u Beogradu, uz učešće Dunje Blažević, Boruta Vilda i Borke Pavićević, te prikazivanje “TV galerije” RTB-a iz 1985.
Omaž veče posvećeno slovenačkom grafičkom dizajneru Matjažu Vipotniku (1944-2016) biće održano 7. juna u Centru za kulturnu dekontaminaciju u Beogradu, uz učešće Dunje Blažević, Boruta Vilda i Borke Pavićević, te prikazivanje “TV galerije” RTB-a iz 1985.
Vipotnik je svojim dizajnom proširio je vizualnu komunikaciju iz pozorišta u društveno okruženje i time uspostavio sematintički relevantan, atraktivnan i aktivan, višesmerni i višeslojni prostor u kojem komuniciraju ljudi sa različiitim interesovanjima i pripadnostima.
Studirao je na milanskoj Akademiji Brera, gde je 1972. diplomirao slikarstvo, paralelno se školujući na Visokoj školi industrijskog dizajna Castello Sforzesco. U Milanu je delovao u nekoliko umetničkih grupa, a u Ljubljani u Studiju MSSV, gde je kasnije osnovao i sopstveni dizajn studio.
Autor je plakata za kulturne događaje, pozorišne predstave i filmske projekte, uključujući scenografije, knjige, korporativne vizuale i drugi grafički dizajn.
Vipotnik je dobio nekoliko međunarodnih nagrada, kao i Prešernovu nagradu za životno delo 2012.
U emisiji “TV Dnevnik” iz 1985. godine, koja će biti prikazana, Vipotnik govori o afirmaciji izgubljene istorijske memorije, o filozofiji grafičkog koncepta i njegovog delovanja na ozdravljenje društva, te o oblikovanju kao kulturnom činu, o radikalnom otporu prema prenebregavanju istorijskih činjenica. I angažovanom pozorištu kao načinu života, što u krajnjem iskodištu vodi poboljšanju kvaliteta života ljudi, navela je Borka Pavićević u tekstu “Oblikovanje, Matjaž Vipotnik” u Danasu, podsećajući da se u njegovom studiju, odmah iza drame Slovenskog narodnog gledališča, raspravljalo, studiralo i timski kreiralo oblikovanje “prekog naloga duha vremena”.
Vipotnik je, kako je istakla, bio tvorac u svakom smislu revolucionarnog plakata “Mikssa in Minor”, Mladinskog gledališča, Danila Kiša i Ljubiše Ristića (1980), na kome je Leonardov čovek u krugu, pokreće krug upisan i u crvenu zvezdu, ideje renesanse upisane su u “permanentnu revoluciju” stvaranja uvek novog sveta.
“Svakodnevno gledajući u ovaj plakat, i odmeravajući stvarnost u kojoj se preživljavanje iskupljuje po cenu obespamećenja i uništenja istorijskih činjenica i sećanja, mislim o ljudskom naporu iskazanom na ovom plakatu, da svet i svoj ulog u njemu održi u ravnoteži, neprekidnim naporom kretanja u budućnost, uprkos smrtnosti”, navela je Borka Pavićević, dodajući da je ta oda kreaciji, naslonjena na renesansu i sve revolucije potom, dizajnerska politika i poetika Matjaža Vipotnika.
Podsetila je i na Vipotnikov bedž “133”, rađen 80-ih u prilog borbe protiv institucije verbalnog delikta, čuvene stotridesettrojke…Takođe, na njegov “Marks na biciklu” (1983), sa crvenim šalom koji za njim ide, koji je načinio za stogodišnjicu Marksove smrti povodom kolokvijuma Marksističkog centra Univerziteta u Mariboru, a postao je zaštitni znak italijanske “Unite” i Mladinsko gledačišče pronelo ga je na svojim gostovanjima širom sveta.
“Matjaž Vipotnik oblikovao je, danas se kaže ‘imidž’, samo što je on to činio iznutra, iz smisla i iz realnosti produkcije, a ne ilustrativno i ‘propagandno’, već suštinski – Drame SNG-a, Mladinskog gledališča (i danas je njegov dizajn monografije o ovom istraživačkom pozorištu, kao i svi Vipotnikovi dizajnerski radovi nastali kao inovativni u vreme produkcije, danas su tradicionalni, tradicija moderne). Oblikovao je Gleja, jedno od prvih samoorganizovanih pozorišta u Jugoslaviji, ali drukčije od revolucionarne Pekarne, i to je jasno i iz oblikovanja, te KPGT-a… Vipotnik je učestvovao i u životu jedne sasvim specifične pozorišne zajednice ‘Teatra u gostima’ Relje Bašića. Zastupajući dizajnom nove oblike pozorišnog rada i udruživanja, u estetskom, političkom i organizacionom smislu, rad Matjaža Vipotnika neizostavni je deo avangardnog prodora jugoslovenskog i slovenačkog teatra, te i njegove istorije”, istakla je Borka Pavićević, podećajući i da je, dolaskom Georgija Para na čelo Sterijinog pozorja, 1972.godine, Jugoslovenskih pozorišnih igara u Novom Sadu, Matjaž Vipotnik stvarao oblikovanje tog festivala, te institucije, u okviru koje je održana i izložba njegovih radova o kojoj je reč u “Galeriji” Dunje Blažević.
“Njegovo nasleđe, kao i predavanja koja je držao mladim kolegama, ne bi li preneo tanku nit značaja ideja i društvenog opredeljenja, humanizma, u područje dizajna, danas je pravo blago pod udarom komercijalnog, zabavnog, oportunističkog. Sa Vipotnikom dizajn je misija. Ali uvek ima nekog ko gleda i uči, kao i Miran Mohor, jedan od pokretača Neue Sloweniche Kunsta i grupe Irwin koga sam srela u Matjaževom studiju, kao i nas koji na Vipotnika sa uvažavanjem i ljubavlju mislimo”, dodala je Borka Pavićević.
(SEEcult.org)
