Omaž hroničaru Denešu
Jugoslovenska kinoteka prikazuje 4. novembra kratke filmove iz 50-ih i 60-ih godina nedavno preminulog reditelja Ota Deneša (1926-2010), kao i “Stepenice hrabrosti” (1962) sa Dušicom Žegarac i Aleksandrom Gavrićem.
Jugoslovenska kinoteka prikazuje 4. novembra kratke filmove iz 50-ih i 60-ih godina nedavno preminulog reditelja Ota Deneša (1926-2010), kao i “Stepenice hrabrosti” (1962) sa Dušicom Žegarac i Aleksandrom Gavrićem.
Prema navodima upravnika Muzeja Jugoslovenske kinoteke Dinka Tucakovića, iako Deneš nije pripadao baš kreativnom vrhu domaće kinematografije, ostavio je impozantnu filmografiju kratkometražnih filmova, koji obuhvataju sve žanrove - od namenskih, preko dokumentarnih filmova do reportaža. Bio je pomalo u senci kinematografskih tokova, ali je imao jak partijski autoritet, što nije bilo za potcenjivanje u prvih dvadesetak godina posle Drugog svetskog rata.
Želimir Žilnik jednom prilikom pomenuo je ime Ota Deneša kao čoveka koga se pitalo u delikatnim situacijama, naveo je Tucaković, dodajući da će drug Oto ostati upamćen ipak i kao filmadžija, čije delo kumulativno daje jednu moguću sliku one Jugoslavije za koju su njeni vodeći ljudi mislili da će večno da traje. Bili su tu i zapisi o omiljenom drugu, ali Deneš nije osećao potrebu da veliča nego da beleži, a kao “verujući” u ideologiju kojoj je pripadao, patos je nekako dolazio sam od sebe.
Nekada su ga filmski zadaci vodili i van granica zemlje. Radio je i za Armiju - onu vrstu filmova koja je odslužila kadrovski rok u tada zvaničnoj armadi JNA (Jugoslovenska narodna armija) koja ga pamti sa predavanja i titravih slika na projekcijama sa 16mm trake sa zvukom neprepoznatljivim do distorzije.
Pripadao je generaciji domaćih filmadžija koji su se našli u nečemu što su obavljali savesno, ali ne i sa onom strašću i koncentracijom koja bi ih pomerila u smeru autora. Kasniji dokumentaristi, a naročito autori “crnog talasa” počeće najpre da uviđaju, a zatim da demaskiraju “pukotine Raja”, dok je kod Deneša to prisutno samo u naznakama.
Opus Deneša bitan je pre svega za istoričare filma, jer govori o stanju kinematografije u vreme u kojem je stvarao i načinima na koje je tada vladajuća ideologija koristila film. Za sociologe je interesantan zbog izvora o modusima života, a za etnologe o registrovanim svedočanstvima.., što sve pokazuje kako i hroničari dobijaju zapaženo i zasluženo mesto.
Sajt Jugoslovenske kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
