Okrugli sto 51. Majske izložbe

Sekcija za kritiku, istoriju i teoriju umetnosti Udruženja likovnih umetnika primenjenih umetnosti i dizajnera Srbije (ULUPUDS) organizuje 21. i 22. juna, u okviru 51. Majske izložbe u Beogradu, niz prezentacija širokog raspona tema - od sveta nakita, preko razvoja muzičke notacije kao vizuelnog fenomena, mesta vazduha u alegorijskim kompozicijama, te inovacija u vizantijskom slikarstvu, refleksija o duhovnosti u umetnosti i likovnih dela koja sadrže miris do graditeljskih opusa arhitekata Nikole Šercera i Vere Ćirković, te osvrta na nekoliko izložbi i na stanje u savremenoj umetnosti uopšte.

Okrugli sto na temu “(U)dah”, na kojoj je zasnovan i koncept 51. Majske izložbe, počeće u ambijentu te tradicionalne manifestacije ULUPUDS-a u Izložbenom salonu na Andrićevom vencu izlaganjem Tijane Stojiljković na temu “Svet nakita: ‘Kako je čuvenom Tifani dijamantu udahnut novi život’”, odnosno pričom o istorijski značajnim momentima svetski poznatog brenda nakita Tifani, istorijom dijamanata i njihovim osnovnim karakteristikama po kojima se cene, najupečatljivijim kolekcijama i dizajnerima koji su obeležili tu juvelirsku kuću. Poseban akcenat, kako je najavljeno, biće na izuzetno retkom žutom “Tifani dijamantu” neprocenjive vrednosti od čak 128,54 karata kojem je udahnut novi život, a predstavlja dizajnersku inovaciju u svetu nakita.

Dr Čedomila Marinković održaće predavanje “Nihil est in intellectu quod non prius fuerit in sensu: razvoj muzičke notacije od crteža ka pismu” o razvoju zapadnoevropske muzičke notacije kao vizuelnog fenomena. Polazeći od pretpostavke da je prvi korak u razvoju te vrste pisma bio mimetički, te da se situacija promenila uvođenjem prve linije, ukazaće na strukturalne promene unutar vizuelnog polja, kao i na uticaj na organizovanje muzickog materijala. Taj razvoj imao je i određene šire kulturne implikacije koje se mogu povezati sa razvojem alfabeta u Grčkoj i sa prelazom sa oralne na pisanu tradiciju. Predavanje će stoga ukazati da ni jedna intelektualna stvar nije nastala kao misaona tvorevina, a da najpre nije bila senzualni fenomen.

Ana Samardžić će predavanjem “Udah-dah-duh-vazduh: personifikacije vazduha u evropskoj umetnosti Novog veka” ukazati na mesto vazduha, kao jednog od osnovna četiri elementa, među amblemima i alegorijskim kompozicijama u umetnosti XV-XIX veka. Alegorijske kompozicije su određenim univerzalnim motivima i simbolima imale za cilj da posmatraču približe apstraktnu ideju koja bi neretko bila dovođena i u vezu sa poručiocem umetničkog dela, njegovom privatnošću, zanimanjem, a ponekad i samim umetnikom. Stoga se iz relacije udah-dah-duh-vazduh, kako je navela, mogu izvući različita tumačenja, poput vetra kao kretanja vazduha ili spone između duha i duše, koja se dalje mogu dovesti u vezu sa karakterom pojedinca ili opštim simboličkim, mitološkim, religijskim, spiritualnim i astrološkim kontekstom u okviru evropske humanističke teorije.

Dr Mirjana Gligorijević Maksimović govoriće na temu “Inovacije u vizantijskom slikarstvu XIII veka”, ukazujući da u drugoj polovini XIII veka, posle obnove Vizantijskog carstva pod dinastijom Paleologa, započinje i obnavljanje nauke, filozofije, književnosti i različitih grana umetnosti. Osnovu za te korenite i opšte promene činila su dostignuća iz antičke prošlosti. Napredovanje u svim oblastima nauke i umetnosti dostiglo je vrhunske domete i predstavlja izuzetan doprinos ne samo vizantisjkoj umetnosti, već je uticalo i na pojave u susednim oblastima. Te nove tendencije, kako će predočiti predavanjem, dopirale su i do zapadnih zemalja i uslovile su pojavu renesanse.

Ana Mihailović će predavanjem “Dah-duh: refleksije na temu duhovnosti u umetnosti” ukazati, između ostalog, na srednjovekovne kineske tekstove (7-18 vek) koji predstavljaju svojevrsne beleške razmišljanja teoretičara i slikara o umetnosti slikarstva. One su odraz kosmogonije koja umetnost doživljava kao deo sveopšteg postojanja. U taoizmu postojanje je večita promena u neprekidnom procesu stvaranja sveta. Slikar na tom putu svojim delom, gestom – tragom svoje četke na svili ili pirinčanom papiru učestvuje u sveopštom stvaranju. Potezi četke su odraz ritma daha slikara i sveopšteg ritma kojim pulsira živi svet, deo svekolikog vremena koje nastavlja svoju prisutnost u slikarskoj predstavi.

Izlaganje će vizuelno biti praćeno ciklusom fotografija umetnice Sonje Žugić koja je osmislila temu 51. Majske izložbe.

U završnici prvog dana okruglog stola, dr Zoja Bojić održaće predavanje “Dah i miris umetničkog dela”, polazeći od koncepta antičkog istoriografa umetnosti Filostrata Starijeg (2. vek naše ere) koji je u svojim spisima slike opisao kao likovna dela koja emituju miris. Prezentacija će biti usmerena u tom kontekstu na jedan aspekt savremene umetničke prakse - likovna dela koja u sebi sadrže kvalitet mirisa ili koja su u potpunosti predstavljena kao olfaktorna umetnička dela.

Za 22. jun najavljena je prezentacija Ivana R. Markovića “Udah zaboravljenim graditeljima” koja se odnosi na najznačajnija graditeljska ostvarenja arhitektonskog tima Nikole Šercera i Vere Ćirković u Beogradu i Jugoslaviji tokom druge polovine XX veka. Suština izlaganja se odnosi na misiju procesa istoriografskog proučavanja, ukidanja vela zaborava i afirmacija struke. Valorizacija biografija i graditeljskih opusa arhitekata Nikole Šercera i Vere Ćirković u domaćem graditeljskom miljeu uzeta je kao samo jedan segment u popunjavanju istoriografskog mozaika koji se gradi istraživačkim procesom, kritikom i diskusijom.

Marina Martić održaće prezentaciju “Konceptulizacija izložbe Safe European home u kontekstu neomarksističke/poststrukturalističe teorije” o izložbi Sigurni evropski dom, održanoj u novembru 2012. godine u Galeriji Kulturnog centra Beograda, a inspirisanoj tezom Slavoja Žižeka da brutalni raspad Jugoslavije ne predstavlja prošlost Evrope, već njenu budućnost. U vreme kada je ideja o izložbi nastala, evropske integracije predstavljene su od političkih elita kao instant rešenje brojnih društvenih i ekonomskih problema. Istovremeno je otpočela erozija evropskog projekta, koja i dalje traje. Umetnike koje je Marina Martić pozvala na saradnju na tom projektu odabrala je na osnovu idejne i ideološke bliskosti, kao i na osnovu dobrog poznavanja njihovih radova, te sigurnosti da mogu da odgovore na temu.

Jelena Pavićević osvrnuće se prezentacijom o izložbi “Porno disonanca” Mirze Dedaća kao na satiričan spoj masovne kulture i umetnosti. Pitanja moralnog subjekta i određivanja etičke sadržine kroz ispostavljanje “vlasti” kapitalizma nad genealogijom, kako je navela, svakako vode ka promišljanju o oslobađanju čovekove misli od onoga čemu ona zapravo teži. Uspostavljanjem etičkih modela ponašanja, ljudsko biće problematizuje ono što ono zapravo jeste, postavljajući sebe u okvire ideoloških standarda društva. Insceniranjem društveno problematizovanih ljudskih aktivnosti, kapitalizam redefiniše pitanja morala i dekonstruiše tok ustanovljenih vrednosti (kroz pornografiju). Kroz projekat “Porno disonanca” umetnik Mirza Dedać preispituje teleologiju moralnog subjekta, ističući važnost asocijativnih vrednosti kod posmatrača. Na taj način video rad koegzistira na granicama moralnog, koherentnog i satiričnog odnosa prema ustanovljenim modelima društva.

Za završnicu skupa najavljena je prezentacija Katarine Radulović metaforičnog naziva “Šta danas dišemo?” Budući da su pojedini radovi na 51. Majskoj izložbi akcentovani u svetlu današnjih prilika na savremenoj sceni, to je i povod za razmišljanje u dva smera: prvi - do koje mere je došlo do interdisciplinarne komunikacije među medijima tako da primenjene umetnosti pokazuju svoju poziciju u svetu multimedijalne umetnosti zajedno sa drugim umetničkim i tehničkim sredstvima i rešenjima i drugi smer - aktiviranje pitanja: šta danas dišemo odnosi se na poziciju šta je sve danas umetnost ili kakav je karakter umetnosti kao posledica delovanja makrokulturne globalne ekonomije? Da li nas izvesna ekonomija umetnosti lišava pojave estetski visoko kvalitetnih radova pa smo na taj način primorani na obitavanje u parametrima raznih estetizacija popularne kulture unutar kojih se disanje svodi na retke pojedinačne udisaje - jedno je od pitanja koja otvara prezentacija Katarine Radulović.

Prezentacija oba dana počinju u 17 časova.

(SEEcult.org)