Nova Kultura

Časopis “Kultura” Zavoda za proučavanje kulturnog razvitka posvećen je u novom broju sudbini likovnih umetnosti u savremenom društvu spektakla i društvenih mreža, kao i položajem žene u savremenoj kulturi, odnosno mapiranjem ženskog kreativnog angažmana, koje daje prilično sumorne rezultate.

Časopis “Kultura” Zavoda za proučavanje kulturnog razvitka posvećen je u novom broju sudbini likovnih umetnosti u savremenom društvu spektakla i društvenih mreža, kao i položajem žene u savremenoj kulturi, odnosno mapiranjem ženskog kreativnog angažmana, koje daje prilično sumorne rezultate.

S obzirom da je likovna umetnost nekada bila prenosilac informacija - poput savremenih masovnih medija, dok danas postaje deo svakodnevnog života, novi, 131. broj “Kulture” pokušava da odgovori na pitanje kakva je sudbina likovnih umetnosti u savremenom društvu i da li je svako od nas danas umetnik kada, uz pomoć slika, fotografija, video zapisa “izlaže svoj život” na Fejsbuku?

Na pitanje “Pravi li Fejsbuk od nas umetnike?” pokušaće na promociji novog broja “Kulture”, 12. septembra u ZAPROKUL-u, da odgovore urednice tog časopisa Angelina Milosavljević i Vladislava Gordić Petković, te Divna Vuksanović sa beogradskog Fakulteta dramskih umetnosti i Nada Torlak sa Fakulteta za kulturu i medije u Beogradu.

Prema navodima Angeline Milosavljević u uvodnom tekstu temata “Likovna umetnost kao medij masovne komunikacije”, u tom pomalo rogobatnom naslovu krije se želja da se likovna umetnost predstavi kao fenomen koji nije samo refleksija estetičkih načela vremena kada nastaje, potreba i želja naručilaca ili ličnih težnji samih umetnika, već je moćan prenosilac i promoter ideja kojima je tokom istorije živo učestvovala, a učestvuje i danas, u kreiranju aktuelne stvarnosti.

U 131. broju “Kulture” moguće je saznati i kako su likovnu umetnost upotrebljavali vladari i crkva za prenošenje informacija, kako je služila austrougarskoj propagandi na Balkanu, a kako Titu, kao i to kakve veze ima likovna umetnost sa istorijom džeza i njegovom magijom, da li je slike dovoljno gledati, ili ih treba i čitati...

Temat sadrži i tekstove “Na Fejsbuku su svi kreativci” Divne Vuksanović, “Danas je svako umetnik - izlaže sopstveni život” Milene Popov, “Performans je neodvojivi deo beogradskog klabinga” Olivere Erić, “Estetika, komunikacija i teorije recepcije” Nikole Dedića, “Likovna umetnost u vremenu novih medija” Vlatka Ilića, “Tematizacija društvenih pitanja u digitalnoj umetnosti” Dragana Ćalovića, “Tehnološki napredak i zastarelost” Divne Vuksanović, “Slika je uzdigla džez” Milje Stojiljković...

“Kultura” se u novom broju bavi i položajem žene u savremenoj kulturi, ukazujući, između ostalog, i da je Univerzitet u Beogradu za 106 godina postojanja imao samo jednu rektorku, te da su od ukupnog broja nastavnika samo 30 odsto žene.

Od 19 pozorišta u Beogradu, samo njih šest ima na čelu ženu, a od 35 direktora beogradskih muzeja svega je devet direktorki.

Temat “Ženski ekspertski potencijal u kulturnim delatnostima”, koji je priredila Vladislava Gordić Petković, sadrži osam tekstova koji afirmišu partnerstvo (tri su koautorski rad) i multidisciplinarnost, a teme se kreću od analize ekspertskog potencijala u institucijama kulture do kritičke studije novinskog diskursa, istraživanja uloge žena u reaktualizovanju muzičke tradicije i uticaja novih tehnologija na ženski aktivizam.

Statistički podaci, kako ukazuje Nada Torlak u tekstu “Prećutkivanje, opstrukcija, marginalizacija: prepreke na putu ženskog ekspertskog delovanja”, jasno pokazuju da žena još uvek nema tamo gde se stvarno odlučuje, a za isti posao su manje plaćene nego muškarci, ali ih zato ima mnogo više nego muškaraca u nevladinim organizacijama, koje najčešće podrazumevaju više volonterskog, neplaćenog i manje uticajnog rada.

Ženska deca se pritom od najranijeg detinjstva vaspitavaju kroz porodično okruženje za profesionalni neuspeh, za strah od karijere i za postizanje smisla života isključivo unutar porodice.

Početkom 20. veka samo 17 odsto devojaka u Srbiji je pohađalo školu, a u ukupnoj populaciji žena pismenih je bilo svega 7,4 odsto (u populaciji muškaraca 15 odsto). Devojke iz Srbije studirale su na evropskim univerzitetima - 1912. godine u Nemačkoj je studiralo 119 devojaka sa Balkana, od kojih 19 iz Srbije. Posle Drugog svetskog rata, kada su stekle i pravo glasa, žene su činile više od polovine ukupnog broja upisanih i diplomiranih studenata na univerzitetima u Srbiji, najviše na fakultetima za nastavnička zanimanja, do 60 odsto. Od 1947. do 2001. godine, međutim, žena je među magistrima nauka bilo ispod jedne trećine, a među doktorima nauka tek 22 odsto. Iako su ti procenti bili znatno iznad proseka za mnoge od država Zapadne Evrope, u Srbiji je 1991. godine čak 19,2 odsto žena bilo bez potpune osnovne škole (prema pet odsto muškaraca).

Prema podacima Zavoda za statistiku Srbije, broj učenika upisanih u osnovno i srednje obrazovanje prema polu se od 1991. do 2002. nije značajno promenio, pa je 2002. godine u osnovnom, srednjem, višem i visokom obrazovanju procenat ženske dece iznosio do 53 odsto. Međutim, iako je broj žena koje su 2002. diplomirale na fakultetima u Srbiji iznosio i do 65 odsto, među magistrima nauka bilo ih je svega 33, a među doktorima nauka tek 30 odsto.

Situaciju o položaju žena u kulturi u zemljama Evropske unije predstavile su u novom broju “Kulture” Mira Vidaković i Vesna Šćepanović sa Fakulteta za menadžment u Novom Sadu, navodeći da se, prema velikom istraživanju EU sprovedenom početkom 21. veka, procenat žena zaposlenih u kreativnoj industriji kreće od 49% u Finskoj do 32% u Italiji. Taj trend visokog procenta u kreativnoj industriji zastupljenih žena prenosi se i na radna mesta vezana za biblioteke i muzeje. Ipak, zastupljenost žena u oblastima fotografije, arhitekture i muzike je mala.

Temat o ženskim ekspertima u kulturi sadrži i tekstove o rodnoj perspektivi izvora informacija u vodećoj dnevnoj štampi u Srbiji (Dubravka Valić Nedeljković), kao i o novim medijskim tehnologijama i ženskom aktivizmu (Dragana Dardić).

Novi broj “Kulture” sadrži i prikaze profesorke Milene Dragićević Šešić “Građani Srbije, kulturna politika i kulturne prakse” i Miroslava Vićentijevića “Knjiga je živ glas”.

Sajt ZAPROKUL-a je www.zaprokul.org.rs

(SEEcult.org)