Nasleđe i savremeni dizajn
Multimedijalnom izložbom La Journee Blanche (Beli dan) u Kulturnom centru Srbije u Parizu, francuskoj stručnoj i široj javnosti predstavljen je istoimeni projekat primenjeno-umetničkog udruženja BFW dizajn kolektiv iz Beograda, koji obuhvata radove četiri dizajnerke – Sonje Krstić, Ane Trošić Trajković, Aleksandre Lalić i Nevene Ivanović.
Program izložbe, održane od 11. do 14. decembra, obuhvatao je i tribinu na kojoj su, pored dizajnerki, govorili i autorka projekta dr Ksenija Marković Božović i francuski istoričar mode Xavier Chaumette, a kao specijalni gosti učestvovali su i fotograf Saša Vatković i dizajneri Tanja Čičanović i Niko Neki, koji žive i rade u Parizu.
Tribinom je i otvorena izložba, a bavila se temom ukrštenih puteva kulturnog nasleđa i savremenog stvaralaštva, sa fokusom na različite originalne stvaralačke pristupe interpretacije nematerijalne baštine kroz modni izraz, nastale tokom rada na projektu Beli dan. U tom kontekstu iskustva učesnika projekta, kao i konkretni ishodi rada na njemu, sagledani su iz perspektive tržišne održivosti modnog koncepta utemeljenog na nacionalnoj tradiciji i baštini, njegove komunikativne dimenzije, kao i sposobnosti da utiče na stvaranje novih estetskih pravaca i potencijala u međunarodnom delovanju – modnom, umetničkom i diplomatskom.
Jedan od značajnijih segmenata rasprave ticao se pitanja da li projekti poput Belog dana mogu ostvariti dodatnu vrednost u smislu kasnije tržišne eksploatacije ili ostaju “zarobljeni” u polju eksperimenta, limitirani isključivo umetničkom vrednošću. Odgovor se kretao u dva pravca: prvi, da projekti ove vrste deluju kao svjevrsna egzotična inspiracija “globalnoj modi” i drugi da – utemeljeni na ličnom, nacionalnom, tradionalnom i usko-specifičnom, oni zapravo oponiraju njenom svetskom, univerzalnom i emancipatorskom karakteru.
U drugom delu razgovora okupljeni primenjeni umetnici razmenili su iskustva u pogledu korišćenja tradicije u ličnom radu, a izložili su dijametralno različite stavove. Tako su stvaraoci koji rade u inostranstvu, a poreklom su iz bivših jugoslovenskih republika, mahom govorili o eksplicitnoj kosmopolitskoj orijentaciji njihovog rada, naglašavajući da čak i u sadržaju prikazanom na izložbi prepoznaju originalne modne narative, a ne priču o baštini i poreklu. S druge strane, takva inspiracija, smatraju oni, postaje vidljiva zhavaljujući pratećem filmu i usmenom predstavljanju projekta, odnosno načinu njegovog plasiranja.
Opšti zaključak tribine, kao i višednevne izložbe, koja je premijerno predstavljena krajem oktobra u Beogradu, može se sumirati ocenom da su predstavljeni modeli “unikatne modne bajke” koje, smeštene u koncept projekta i konkretni izlagački kontekst, pored ličnog pripovedanja govore i o jednom narodu, njegovoj tradiciji i nasleđu.
Mira Kršulj Marković
