Muzej umetnosti - 30.000 godina stvaralaštva u jednoj knjizi

Monumentalna knjiga “Muzej umetnosti”, jedno od najvećih i najsveobuhvatnijih izdanja te vrste u svetu, doživela je izdanje i na srpskom jeziku – na gotovo hiljadu strana velikog formata, sa više od 2.700 najznačajnijih umetničkih dela, to kapitalno izdanje, koje je objavila kuća Data status iz Beograda uoči 62. Sajma knjiga, donosi pregled ljudskog stvaralaštva na svim kontinentima, od praistorije do do danas.

Reč je o prevodu knjige koju je, poput realne muzejske postavke, objavio “Fejdon pres” (Phaidom press), u kojoj se nalaze reprodukcije više od 2.700 reprezentativnih umetničkih dela iz 650 zemalja, stvaranih od kamenog doba do kraja prve decenije ovog veka. S obzirom na to da su eksponati dostupni svima i u svako doba dana i noći, knjiga Muzej umetnosti postala je lični, virtualni muzej.

Izdavačka kuća “Fejdon pres” je najveći svetski izdavač knjiga o umetnosti, sa sedištem u Londonu i Njujorku, a prema mišljenju kritičara, “Muzej umetnosti” je njihovo najambicioznije izdanje. Radovi uvršteni u “Muzej umetnosti” nalaze se u muzejima, velikim i malim, i u privatnim galerijama i kolekcijama.

Gotovo stotinu stručnjaka različitih oblasti umetnosti i arheologa iz sveta, više od deset godina istraživalo je i vršilo selekciju dela s namerom da stvore idealnu umetničku postavku celog sveta tokom tri milenijuma. Izabrana dela su fotografisana u visokoj rezoluciji da bi čitaoci, odnosno posetioci “Muzeja umetnosti”, mogli da uživaju u svakom detalju, koje čak ni uživo ne mogu da se vide tako jasno kao na stranicama te knjige. Rad je bio studiozan i mukotrpan, jer je bilo neophodno da se obiđu različite lokacije širom sveta da bi se potpunije dokumentovalo sveukupno stvaralaštvo. Rezultat toga je ekskluzivnost: čitaoci “Muzeja umetnosti” su jedini koji mogu videti, na primer, delove oltarske slike Maesta iz 14. veka italijanskog umetnika Duča, ili jednu sliku Žorža Braka, čija je vlasnica nakon dugogodišnjih pregovora sa izdavačem pristala da je prvi put javno izloži upravo u “Muzeju umetnosti”.

Iz Srbije su u “Muzeju umetnosti” izložena dva dela: skulptura Praroditeljka iz Lepenskog vira i fotografski zapis performansa Ritam 5 Marine Abramović.

Umetnost na kamenu - lovci i plen

U toj knjizi objedinjeni su na jednom mestu praistorijska kultura, umetnost drevnog Bliskog istora i Egipta, antička grčka i rimska umetnost,  rana italijanska i etrurska umetnost, umetnost Centralne Azije, Kine, Koreje, Japana, vizantijska, islamska i srednjovekovna umetnost Evrope, italijanska umetnost i renesansna na Severu Evrope, umetnost Južne i Jugoistočne Azije, prekolumbovske Amerike, barok i rokoko, neoklasicizam, umetnost 19. veka, afrička, umetnost Australije i Okeanije, umetnost 20. veka i prve desenije 21. veka. Svo to umetničko bogatstvo podeljeno je u knjizi kao u pravom muzeju na odeljenja – ima ih 25, i na njihove 452 galerije. Takođe kao i u realnom muzeju, uz svaki eksponat nalazi se legenda na kojoj su naznačeni mesto i vreme njegovog nastanka, i podaci o dimenzijama i tehnici u kojoj je delo izvedeno. Kratak tekst određuje mesto svakog reprodukovanog dela u odnosu na ostala dela iz epohe u kojoj je ono nastalo.

Persijsko carstvo

Kao i u svakom muzeju, i u “Muzeju umetnosti” vizuelni deo dominira nad tekstualnim, ali ne samo prostorom koji zauzima u toj knjizi, već pre svega kvalitetom, ističe izdavač. Reprodukcije velikog formata objavljene su u vrhunskoj štampi koja stvara utisak prostora kod posmatrača, utisak da se nalazi u  pravom muzeju, dok izdvojeni i uveličani karakteristični detalji reprodukovanih radova olakšavaju njihovo proučavanje. Zato su reprodukcije, prema navodima izdavača, najvažniji element te knjige o umetnosti, ono što “Muzej umetnosti” čini izuzetnim i jedinstvenim izdavačkim poduhvatom.

“Muzej umetnosti” je i retko velika i obimna knjiga - među najvećima na svetu. Ima 978 strana, teška je oko 10 kilograma, njena visina je 42, širina 32,5, a debljina 6 santimetara.

Helenistička skulptura

Mikelanđelove skulpture

Izdavač “Muzeja umetnosti” na srpskom jeziku, kuća Data status, radila je na objavljivanju tog kapitalnog izdanja skoro tri godine.

Prema navodima izdavača, posebno su bili zahtevni i dugotrajni pregovori sa vlasnikom licence, jer je “Fejdon pres”, kao svetski lider u toj oblasti izdavaštva izuzetno zahtevan i selektivan pri izboru partnera. između ostalog, bilo je potrebno angažovanje velikog broja muzejskih stručnjaka, prevodilaca, lektora, konsultanata, saradnika raznih profesija…

Umetnost van umetničkih škola

Prema oceni svetske stručne javnosti, “Muzej umetnosti” je najveći ikada realizovali izdavački poduhvat u toj oblasti, a njegov globalni značaj ogleda se u uspehu da poveže stvaraoce različitih epoha i međusobno udaljenih krajeva sveta, i da tako ispriča priču o razvoju i životu umetnosti na Zemlji.

Pikasove žene

Kako je u recenziji napisala istoričarka umetnosti dr Dijana Metlić, docent na Katedri za teorijsko-stručne predmete Akademije umetnosti u Novom Sadu, ta knjiga “uspeva da realizuje nerealizovano: u njegovim galerijama konačno su objedinjeni veliki i mali muzeji, zvanične institucije kulture i privatne zbirke, poznate i nepoznate kolekcije koje zbog izmena u stalnim postavkama nikada ne bivaju do kraja istražene i najčešće ostaju nedostupne široj javnosti”.

Dijana Metlić ističe da je značaj tog izdanja u “uspelom pokušaju da približi najrazličitije epohe, poveže međusobno udaljene krajeve sveta i skrene pažnju na stvaralaštvo velikog broja umetnika”.

“Ono zapravo nudi ‘uputstvo za upotrebu; umetnosti, s ciljem sticanja generalnog pogleda na to kako se ona razvijala u različitim vremenima, kako se menjala u zavisnosti od društvenih okolnosti, i kako će, eventualno, izgledati u narednim decenijama. Dragocenost ‘Muzeja umetnosti’ nalazi se u činjenici da on uspeva da realizuje nerealizovano: u njegovim galerijama konačno su objedinjeni veliki i mali muzeji, zvanične institucije kulture i privatne zbirke, poznate i nepoznate kolekcije, koje zbog izmena u stalnim postavkama nikada ne bivaju do kraja istražene i najčešće ostaju nedostupne široj javnosti. Njegova posebna vrednost jeste u rasplamsavanju mašte i želje za budućim stvarnim putovanjima ka delima koja će čitalac poželeti da vidi u originalu, nakon što ih je otkrio unutar korica ovog luksuznog izdanja. Rađen s ciljem da bude kolekcionarski primerak koji će se čuvati u bibliotekama ljubitelja umetnosti i poštovalaca knjiga, ‘Muzej umetnosti’ i dalje čini živim debate o značaju analognih izdanja u digitalnoj eri, ukazujući na neophodnost njihove uporedne egzistencije”, navela je Dijana Metlić.

Autoportret 20. veka

Bodi art i performans

Knjiga “Muzej umetnosti”, prema navodima iz recenzije mr Tijane Stanković Pešterac, pomoćnice direktora Muzeja Vojvodine, predstavlja u svakom smislu monumentalno, izdanje, pružajući “izvanredno muzejsko iskustvo”.

“Tekstovi koji prate predmete takođe pokazuju muzeološki pristup, često nas podsećajući na kataloge stalnih postavki. Veoma su informativni, i poput uvodnih – tematskih, ili širih predmetnih legendi na izložbama, daju osnovne podatke o artefaktima, periodu iz kojeg potiču ili geografskim odrednicama na koje se odnose. Pored toga, o svakom predmetu postoje kataloški podaci koji govore o njegovoj veličini, datovanju, autoru (ukoliko je poznat), kao i materijalu od kojeg je načinjen. Ovo su podaci koji se u muzejima mogu naći na muzejskim vitrinama ili pored izloženih predmeta”, navela je ona, dodajući da su poglavlja u knjizi takođe osmišljena na nekonvencionalan način – u okviru njih nalaze se tematske celine čiji naslovi podsećaju na nazive tematskih izložbi.

Pored hronološkog sleda kao vodilje, kako je istakla, nisu zanemarene ni geografske odrednice. “Osim galerija koje su posvećene evropskoj i američkoj umetnosti, postoje i one koje se bave umetnošću Japana, Kine, Koreje, Australije i Azije. Tekst nije opterećen imenima stvarnih muzeja, galerija i zbirki u kojima se čuvaju i sa ponosom izlažu ova remek-dela svetske umetnosti, već se njihov popis nalazi na kraju knjige, sa glosarijem, sadržajem galerija, kao i indeksom”, istakla je Tijana Stanković Pešterac.

Kinesko figurativno slikarstvo posle Kulturne revolucije

Savremena umetnost i popularna kultura

Knjiga "Muzej istorije" biće predstavljena na Sajmu knjiga na štandovima kuće Data status u Hali 1 (dečje knjige, enciklopedije i kapitalna izdanja) i u Hali 2 (stručna literatura, kapitalna izdanja, sport).

(SEEcult.org)