Marijin dvor, priča o jednoj ljubavi
Vijekovima su se na ovim prostorima smjenjivali različiti uticaji, velikih, moćnih sila. Naravno to nije moglo proći tek tako, bez tragova, zaostavštine, koja se naročito dobro vidi u arhitekturi jedne sredine. Austrougarska okupacija Bosne i Hercegovine 1878. dovodi u Sarajevo, iz austrijske pokrajine Tirol, privrednika Augusta Brauna, koji osniva preduzeće za igradnju i građevinski materijal, između ostalog i ciglanu, po kojoj se taj, danas takozvani elitni dio grada, tako i zove, zatim još jednu u Velešićima. Pored toga imao je i svoj kamenolom, pilanu, proizvodio je stolariju. Moglo bi se slobodno reći da je stekao monopol nad izgradnjom Sarajeva, koje u to vrijeme, postaje ozbiljnija gradska sredina, i samim tim povećavaju se građevinski radovi, sve više se grade kuće, zgrade, poslovni objekti... Jednostavno, skoro da je bilo nezamislivo bilo šta izgraditi u gradu bez njegovih proizvoda.
Nesporna je činjenica da je, bar po mom mišljenju austrougarska arhitektura prelijepa, nebitno ko stanuje ili ko je stanovao u stambenim objektima, šta se radilo u poslovnim prostorima, ta arhitektura odiše elegancijom, otmenošću, emancipacijom i gospodstvom.
August je htio i ostavio svoj pečat, u jednoj do tada prilično trivijalnoj sredini, u arhitektonskom smislu, naravno uz pomoć vrsnih arhitekata i građevinskih radnika.
U Sarajevo nije došao sam, naprotiv, sa njim je došla Marija, njegova supruga. Iz ljubavi prema Mariji i Augustovim građevinskim ambicijama, izgrađen je Marijin dvor (Marienhof), jedna velelepna palata, projektovana od strane češkog arhitekte Karla Paržika, u neposrednoj blizini džamije Magribije, na području današnje opštine Centar. Izgradnja je trajala od 1885. do 1899. godine. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika 2007. godine donijela je odluku kojom se Marijin dvor proglašava nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.
Progres u arhitekturi
O samom značaju Marijinog dvora ili kako većina danas kaže Marindvora, zbog lakoće i jednostavnosti izgovora, saznao sam od profesorice Arhitektonskog fakulteta u Sarajevu Nasihe Pozder: "Marijin dvor je jedan od primjera austrougarske gradnje na prostoru naše zemlje, koji je svojim dimenzijama i postavkom imao veći značaj i impakt, nego drugi stambeni objekti tog perioda".
Naravno na sam izgled tadašnjeg Sarajeva, današnjeg Starog grada, veliki uticaj imala je Osmanska imperija, te je sam prelazak na drugačiji stil gradnje značio i veliki progres, o čemu nam i govori profesorica Pozder: "Prelazak sa usitnjene stambene gradnje, individualne kuće iz osmanskog perioda, kuće izmještene van gradskog centra u zasebne stambene četvrti, svakako je imao naznake značajnih promjena. Austrougarski blokovi, kakav je i Marijin dvor su preteče današnjih, kolektivnih stambenih objekata, često sa poslovnim prostorima u prizemlju, te se iz tog ugla potpune promjene koncepta stanovanja u gradu, ovaj objekat može smatrati progresivnim i promišljenim u arhitekturi“.
Foto: Sarajevo travel
Dvorišta, zelene oaze, nesumnjivo su nešto što život u centru grada, kojim dominira beton, čini lakšim, ljepšim i podnošljivijim. Ne samo zbog zelenila, drveća kao izvora kiseonika koji gradu omogućava da diše, nego i sa aspekta urbane sociologije, o čemu profesorica govori kao o mjestima za socijalizaciju, ali i o činjenici da većina unutrašnjih dvorišta u Sarajevu, uključujući i dvorište Marijinog dvora, danas izgledaju veoma otužno i zapušteno.
August je bez ikakve sumnje mnogo volio svoju suprugu Mariju, o čemu svjedoči ne samo izgradnja i naziv zgrade, odnosno dvora, nego i jedna veoma zanimljiva, romantična činjenica, o kojoj sam saznao od profesorice Pozder: "Dosta je romantiziranog ispričano o Marijinom dvoru. Ono što je meni najljepše od svega jeste podatak, koji sam još za vrijeme studiranja čula od profesora Nedžada Kurte. Naime, August je na svaku opeku ugravirao A+M, čime je dodatno zapečatio njegovu privrženost Mariji. Ako ništa, zbog uspomene na ovu veliku ljubavnu priču, Marijin dvor zaslužuje više pažnje“.
Zahvaljujući ovoj prelijepoj građevini, kraj koje dnevno prođe bezbroj, pješaka, automobila, autobusa, svakih par minuta "zatresu'' je tramvaji, s obzirom da se nalazi neposredno uz tramvajske šine, cijelo naselje je dobilo naziv Marindvor.
Marindvor danas nije samo sinonim za samu zgradu, nego za centralni i jedan od najljepših dijelova Sarajeva, u kojem se nalaze mnoge bitne institucije i ustanove, kao što su Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu, Zemaljski muzej, brojne organizacije smještene u Unisovim tornjevima, zgradama, poznatijim kao stakleni blizanci "Momo i Uzeir", čuveni hotel Holiday Inn, doduše danas sa drugim imenom...
Vidak Klisara
