Manojlović Slobodanu Tišmi
Nagradu Fonda “Todor Manojlović” za moderni umetnički senzibilitet za 2013. godinu dobio je Slobodan Tišma, umetnik i pisac iz Novog Sada, uz obrazloženje da je ostvario neponovljivo multidisciplinarno umetničko delo, koje karakterišu svežina i raznolikost, i koje je ostvarilo ogroman uticaj na generacije pisaca.
“Slobodan Tišma, prvak u umetničkom višeboju koji je panker postao u tridesetoj, pesnik u pedesetoj, prozaista u šezdesetoj, a sve to vreme bio tiha snaga onog finog Novog Sada, proživeo je svoj umetnički životopis kao sagu o slatkoj suvišnosti, kao povest surovu i nežnu, baš kakav je i život; kao povest razigranu, baš kakva je prava umetnost”, naveo je Upravni odbor Fonda “Todor Manojlović” u sastavu Vladislava Gordić Petković (predsednica), Radovan Živankić, Predrag Miki Manojlović, Boško Milin, Vladimir Arsenijević, Laslo Vegel i Aleksandar Zograf.
U razuđenoj stvaralačkoj biografiji Tišme, kako je istaknuto, bilo je i ima mesta za više umetničkih vokacija i više ravni kreativnog angažmana.
Urednik književnih programa na novosadskoj “Tribini mladih” u njenim najslavnijim danima i urednik kulturne rubrike studentskog lista “Indeks”, bavio se konceptualnom umetnošću tokom prve polovine 70-ih godina kao član umetničkih grupa Kôd (1970) i E-Kôd (1971- 1973), poezijom i rok muzikom tokom kasnih 70-ih i 80-ih godina kada je kao pevač, gitarista i tekstopisac stvarao istoriju novog talasa sa grupama La Strada i Luna, da bi se od 90-ih potpuno posvetio književnosti. Prvu knjigu poezije, “Marinizmi”, objavio je 1995. godine, a potom su usledili “Vrt kao to” (1997), “Blues diary” (2001), “Urvidek”(2005), “Quattro staggioni” (2009) i “Bernardijeva soba” (2011), za koju je dobio NIN-ovu nagradu.
Tišmina proza je, kako je istaknuto, mikrobiografsko beleženje svih onih damara i udara svakodnevice na varljivo zaštićeni svet umetnika čija potraga za idealnom izolacijom ne prestaje.
“Tišma nije samo dobrovoljni zatočenik kule od slonovače koji ispreda setnu priču o turobnom samovanju svima suvišnog umetnika, već i tvorac satiričnih skica umišljenih i izmišljenih veličina imaginarnih rodnih gradova Urideka i Đurvideka, u kojima se neprestano sudaraju čista umetnost i prljava politika, katkad s fatalnim a katkad s komičnim ishodom. Kao mudrac u stanju neodraslosti, svaki piščev prozni alter ego ispisuje antiherojsku sagu o izopštenosti kao racionalnom životnom izboru onoga ko služi umetnosti. Slobodan Tišma je neformalni propovednik životnih veština koji neprestano menja filozofiju života i pokušava da zametne tragove na mikroskopski malom prostoru; on je odmetnik stegnutog srca koji zna da ne sme voleti ono što žrtvuje, niti dozvoliti da mu nedostaje ono što ostavlja”, istakao je u obrazloženju UO Fonda "Todor Manojlović" Narodne biblioteke "Žarko Zrenjanin" iz Zrenjanina koji postoji 22 godine.
Prošlogodišnji dobitnik nagrade za moderni umetnički senzibilitet bio je Laslo Vegel, a prethodni dobitnici su Saša Rakezić (Aleksandar Zograf), Mileta Prodanović, Želimir Žilnik, Milena Marković...
Prvi dobitnik nagrade Fonda Todor Manojlović bio je Miodrag Pavlović (za 1992), a dobitnici su i Milorad Pavić, Miodrag B. Protić, Đorđe Balašević, Dušan Kovačević, Marina Abramović, Miroljub Todorović, Momo Kapor, Pavle Ugrinov, Jovan Hristić, Jovica Aćin, Vida Ognjenović, Miroslav Josić Višnjić, Radovan Vučković, Oto Tolnai i Muharem Pervić.
Nagrada se sastoji od novčanog iznosa, povelje i objavljivanja knjige laureata nagrade u ediciji "Feniks" Gradske narodne biblioteke "Žarko Zrenjanin".
Fond “Todor Manojlović” otpočeo je rad i angažman 1991. godine, u cilju prikupljanja književne zaostavštine, proučavanja, objavljivanja, popularisanja dela i čuvanja imena Todora Manojlovića (1883-1968), stvaraoca koji je po postignućima i uticaju daleko nadmašio lokalne okvire, a godinama je bio zanemaren u književnosti i kritici.
Manojlović, pesnik, dramski pisac, esejista, književni i likovni kritičar i prevodilac, ostavio je za sobom značajnu, ali nedovoljno istraženu zaostavštinu. Rođeni Bečkerečanin, a po opredeljenju građanin Evrope, svojom zrelošću i širinom poznavanja moderne književnosti i umetnosti, uticao je na obnovu srpske poezije još u vreme Prvog svetskog rata.
Učestvovao je u zamahu koji je modernistički pokret dobio u posleratnom periodu. Pojava prve drame Todora Manojlovića "Centrifugalni igrač“ (1930) smatra se početkom moderne srpske drame. Pored Stanislava Vinavera, bio je najobrazovaniji pisac 20. veka koji je pisao na nekoliko svetskih jezika. Jedini je autor istorije moderne evropske i svetske književnosti (pre Huga Fridriha) i teoretičar koji je pre T. S. Eliota uspostavio osnove modernog shvatanja književne tradicije.
(SEEcult.org)
