Mač u Kinoteci
Jugoslovenska kinoteka započinje 2011. godinu programom filmova posvećenih maču kao jednoj od večitih filmskih inspiracija.
Jugoslovenska kinoteka započinje 2011. godinu programom filmova posvećenih maču kao jednoj od večitih filmskih inspiracija.
Ceo januarski program Muzeja Jugoslovenske kinoteke posvećen je tematici mača i mačete, a obuhvata nekoliko ciklusa - “Sveti mačevalac”, “Mač kao lala”, “Mač i kruna”, “Mač i (po)nos”, “Mač i magija”, “Otac i sin”, “Mač bogova”, “Sirotinjski mač(eta)”, “Sveti mač”, “Piratski mač”, “Samurajski mač”, “Mač vampira”, “Kineski mač”, “Skara-mač”, “Post-mač”, “Mač i maska” i “Mačevalac”.
Publika ima priliku da vidi 3. i 4. januara četiri nastavka filma “Gorštak”, sa Kristoferom Lamberom (Christopher Lambert) u naslovnoj ulozi, od kojih je prva dva (1986. i 1991.) režirao Rasel Malkehi (Russell Mulcahy), a treći (1994) je delo Andreja Morana (Andrew Morahan) i četvrti (2000) Daglasa Arniokoskija (Douglas Aarniokoski).
Tematsku celinu “Mač kao lala” predstavljaju dva nastavka “Fanfan lale”, u režiji Kristijana Žaka (Christian-Jaque) 1952. godine, odnosno Žerara Kravzika (Gérard Krawczyk) iz 2003, a nakon božićne pauze 6. i 7. januara, program se nastavlja celinom “Mač i kruna” koju čine “Makbet” (1971) Romana Polanskog i “Vetar i lav” Džona Milijusa (John Milius) sa Šonom Konerijem (Sean Connery) i Kendis Bergen (Candice).
Na programu su i dva nastavka “Sirana de Beržeraka” - verzija iz 1950. godine Majkla Gordona (Michael) sa Hozeom Fererom (José Ferrer) i iz 1990. Žan-Pola Rapana (Jean-Paul Rappeneau) sa Žerarom Deparđeom (Gérard Depardieu), An Brošet (Anne Brochet) i Vinsentom Perezom (Vincent).
Temat “Mač i magija” obuhvata filmove “Gospodar prstenova” Pitera Džeksona (Peter Jackson), a celinu “Otac i sin” čine “Nebesko kraljevstvo” (2005) Ridlija Skota (Ridley Scott) i “Konan varvarin” (1982) Džona Milijusa (John Milius).
“Mač bogova” dočaraće filmovi “Misija” (1986) Rolanda Džofea (Roland Joffé) i “Dogma” (1999) Kevina Smita (Smith), te krajem januara oba nastavka filma “Nibelunzi” Frica Langa (Fritz) - “Zigrfid” (1924) i “Krimhildina osveta” (1924).
Kubanski film “Prvi juriš s mačetama” (1969) Manuela Oktavija Gomeza (Manuel Octavio Gómez) i “Mačete” (2010) Itana Manikisa (Ethan Maniquis) i Roberta Rodrigeza (Rodriguez) čine tematsku celinu “Sitorinjski mač(eta)”.
Gomezovo remek-delo “Prvi juriš s mačetama”, kako je podsetio Vladimir Ćuk u programu Kinoteke, nastalo je 1969. godine u okviru ciklusa posvećenog proslavi stogodišnjici ustanka protiv španske kolonijalne vlasti na Kubi.
Snimljen u crno-beloj tehnici, osmišljen je tako da deluje kao da je bio moguć i 1868. godine, kada se ustanak desio. Osvetljenje i ručna kamera koja je uvek u pokretu i prati sva dešavanja, bilo da su to intervjui boraca ili uletanje u samo srce bitke, dočaravaju ga kao televizijski dokumentarac. Visoki kontrast crne i bele boje podseća na stare reportažne snimke i time dočarava još više dokumentarnost tog filma. Istovremeno, taj kontrast ima i metaforički značaj, jer ga reditelj Gomez koristi kako bi prikazao krajnost i bezizlaznost situacije u kojoj je bilo kakav kompromis nemoguć.
Ta upotreba jakih kontrasta, kojom su Kubanci predstavljeni, stavljena je nasuprot sivim tonovima kojim su predstavljeni španski zvaničnici, simbolišući na taj način laž i prevaru. Kako bi bio što stvarniji, a s obzirom da su kubanski i španski arhivi u kojima su bili pohranjeni materijali u vezi tog ustanka uništeni, Gomez je morao detaljno da istraži, nađe i prouči fotografije, dokumentaciju, knjige, govor, pisma i anegdote iz tog doba. Insistirao je da se i glumci potpuno udube u materijal kako bi rekonstrukcija događaja bila što vernija. Kritike i sa Kube i iz ostatka sveta izjasnile su se veoma povoljno prema tom delu, mada je bilo i onih koji su mu zamerali suviše ekspresionistički vizuelni pristup, stalno “drmanje” kamere, kao i grubost i nasilje u filmu.
Gledaoci Kinoteke upoznaće i “sveti mač” kroz filmove “Legenda o Zelenom vitezu” (1984) Stefana Viksa (Stephen Weeks) i “Eskalibur - mač kralja Artura” (1981) Džona Bormana (John Boorman), dok “piratski mač” predstavljaju “Gusari Zelenog ostrva” (1970) Ferdinanda Baldija (Ferdinando Baldi), “Crni gusar” (1976) Serđa Solime (Sergio Sollima) i “Crveni pirat” (1952) Roberta Sodmaka (Robert Siodmak).
“Samurajski mač” predstaviće u tri nastavka filmovi “Sanđuro” (1962) i “Skrivena tvrđava” (1958) Akire Kurosave (Akira Kurosawa), te “Harakiri” (1962) Masakija Kobajašija (Masaki Kobayashi), a krajem meseca i Kurosavina “Telesna straža” (1961), “Put samuraja” (1999) Džima Džarmuša (Jim Jarmusch), “Zatoiči” (2003) Takešija Kitana (Takeshi Kitano), te “Samuraj pirat” (1963) Senkičija Tanigučija (Senkići Taniguchi), “Crveno sunce” (1971) Terensa Janga (Terence Young) i Kobajašijeva “Pobuna” (1967).
Celinu posvećenu vampirskom maču čine “Blejd III” (2004) Dejvida S. Gojera (David S. Goyer), “Dvoboj do istrebljenja” (1977) Ridlija Skota, “Kazanova” (1955) Stefana Vancine (Stefano Vanzina) i “Felinijev Kazanova” (1976) Federika Felinija (Federico Fellini) sa Donaldom Saterlandom (Donald Sutherland) u glavnoj ulozi.
Nakon pauze od 21. do 23. januara, odnosno programa rezervisanog za holandski film, u Kinoteci će biti predstavljen i “kineski mač” - filmovima “Jednoruki mačevalac” (1971) Čea Čanga (Cheh Chang), “Kuća letećih bodeža” (2004) Jimoua Zanga (Yimou Zhang) i “Pritajeni tigar, skriveni zmaj” (2000) Anga Lija (Ang Lee).
Tematsku celinu “Skara-mač” čine filmovi “”Skaramuš” (1952) Džordža Sidnija (George Sidney), “Osvetnik s mačem” (1963) Antonija Isasi-Isasmendija (Antonio Isasi-Isasmendi) i “Skaramuš u ratu i ljubavi” (1976) Enca G. Kasteralija (Enzo G. Castellari), koji je snimljen u italijansko-zapadnonemačko-jugoslovenskoj koprodukciji.
Celinu “Post-mač” čine filmovi “Don Kihot” (1957) Grigorija Kozinceva, “Konjanik na krovu” (1995) Žan-Pola Rapanua i “Don Kihot” (1933) Džordža Vilhema Pabsta (Georg Wilhelm Pabst), dok će u sklopu celine “Mač i maska” biti prikazani “Lagarderova osveta” (1997) Filipa de Broke (Philippe de Broca) i “Legenda o Zorou” (2005) Martina Kembela (Campbell).
“Mačevalac” će biti predstavljen na samom kraju januara - filmovima “”Korzikanska braća” (1941) Gregorija Retofa (Gregory Ratoff), “Na oštrici mača” (1952) Karla Ludoviča Bragalje (Carlo Ludovico Bragaglia) i “Čovek sa mačem” (1948) Džozefa H. Luisa (Joseph H. Lewis).
Sajt Kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
