Kopije fresaka manastira Bođani u Sentandreji
Izložba “Kopije zidnog slikarstva manastira Bođana” iz kolekcije Galerije Matice srpske u Novom Sadu otvorena je u Srpskom crkvenom muzeju u Sentandreji, a predstavlja 39 odabranih kopija, čiji su autori slikari kopisti jeromonah Naum (Lazar) Andrić, Zdenka Živković i Stanislav Čavić.
Izložba “Kopije zidnog slikarstva manastira Bođana” iz kolekcije Galerije Matice srpske u Novom Sadu otvorena je u Srpskom crkvenom muzeju u Sentandreji, a predstavlja 39 odabranih kopija, čiji su autori slikari kopisti jeromonah Naum (Lazar) Andrić, Zdenka Živković i Stanislav Čavić.
Kopije su deo Zbirke kopija zidnog slikarstva XVIII veka Galerije Matice srpske, čije je formiranje započeto 1956. godine, u nameri da se što celovitije predstavi nacionalna umetnost novog doba i da se prikažu značajni spomenici srpskog zidnog slikarstva sa područja Karlovačke mitropolije.
Zidnom slikarstvu manastira Bođana pripada značajno mesto u korpusu srpskog zidnog slikarstva XVIII veka, jer je njime započela reforma srpskog zidnog slikarstva u oblasti Karlovačke mitropolije i otvoreno novo poglavlje u istoriji srpske likovne kulture. Oslikavanje crkve Vavedenja Bogorodice manastira Bođana 1737. godine povereno je Hristiforu Žefaroviću (Dojran, kraj XVII veka - Moskva, 1753) svestranom umetniki - slikaru bakrorescu, izdavaču, kaligrafu i primenjenom umetniku, koji je bio u službi vladika Karlovačke arhiepiskopije i mitropolije. Oslikavanje Bođana poverio mu je vladika bački Visarion Pavlović, a platila je Despina, udovica Mihaila Temišvarlije, čijim je prilogom i podignuta nova crkva 1722. godine.
Sistem unutrašnje dekoracije svih zidova u crkvi odgovara tradicionalnom načinu ukrašavanja crkve, ali zidne slike u Bođanima ikonografskim i stilskim novinama - po sadržaju, duhu izvođenja i tematici, predstavljaju veliku novinu u slikarstvu toga vremena. Žefarović je sa anonimnim saradnicima naslikao više od stotinu kompozicija, pojedinačnih figura i likova.
Pažnju privlače nove teme uvedene posredstvom zapadnoevropskih bakroreznih predložaka u ciklusima Geneze, scenama zemaljskog stradanja Hristovog, u ilustracijama jevanđeoskih parabola i u kompoziciji Krunisanja Bogorodice. U donjim zonama hrama Žefarović je sa družinom prikazao srpske vladare i svetitelje, svete prepodobne žene i svete ratnike, branioci vere i crkve.
Pored potpisnih i tekstualnih legendi na srpskom, mađarskom i engleskom jeziku, koji posetiocima ukazuju na značaj i mesto bođanskog živopisa u okviru centralnoevropske umetnosti XVIII veka, izložba je upotpunjena i novim medijima - virtuelnom posetom manastirskoj crkvi, koja pruža uvid u prostor naosa i daje vizuelni kontekst izloženim eksponatima.
Otvaranju izložbe 29. aprila prisustvovali su episkop budimski Lukijan, gradonačlenik Sentandreje Ferenc Dic, ambasador Srbije u Mađarskoj Dejan Šahović, upravnica Galerije Matice srpske Tijana Palkovljević, pokrajinski sekretar za kulturu i javno informisanje Milorad Đurić i državna sekretarka Ministarstva kulture, informisanja i informacionog društva Srbije Snežana Stojanović Plavšić, kao i direktor Fonda “Evropski poslovi” AP Vojvodine Predrag Novikov, koji je izložbu zvanično otvorio.
Galerija Matice srpske priredila je tu izložbu u saradnji sa Muzejom Srpske pravoslavne eparhije budimske u Sentandreji, povodom otvaranja novog muzejskog prostora u zgradi nekadašnje Preparandije. Saradnja te dve institucije traje već više decenija, a novi zamah dobila je krajem 2009. godine početkom realizacije projekta “Zaštita i prezentacija kulturnog nasleđa Srba u Mađarskoj (2009–2012)”, u okviru kojeg se trenutno restaurira odabrana zbirka ikona iz sentandrejskog muzeja. Ta zbirka će biti deo nove postavke muzeja posle 2012. godine, u zgradi Preparandije koja je u oktobru 2010. godine vraćena u vlasništvo Budimskoj eparhiji.
Saradnja Galerije Matice srpske i sentandrejskog muzeja dovela je i do ideje da se taj prostor odmah stavi u muzejsku funkciju u onom delu u kojem za to postoje uslovi, a to je prvi sprat starog dela zgrade.
Kustos izložbe je Dragojla Živanov koja je izvršila odabir eksponata i koja je autor teksta flajera i legendi.
Pokrovitelji izložbe su Ministarstvo kulture, informisanja i informacionog društva Srbije i Pokrajinski sekretarijat za kulturu Vojvodine, a realizaciju je pomogla i Samouprava Srba u Mađarskoj.
Izložba je otvorena do novembra.
(SEEcult.org)
