Jubilej Selimovića u Srbiji

Stogodišnjica rođenja književnika Meše Selimovića (1910-1982), autora čuvenih romana “Derviš i smrt” i “Tvrđava”, biće obeležena tokom 2010. godine u Srbiji, najavilo je Ministarstvo kulture.

Stogodišnjica rođenja književnika Meše Selimovića (1910-1982), autora čuvenih romana “Derviš i smrt” i “Tvrđava”, biće obeležena tokom 2010. godine u Srbiji, najavilo je Ministarstvo kulture.

Odbor za obeležavanje stogodišnjice od rođenja Selimovića formiran je 2. februara odlukom ministra kulture Nebojše Bradića, koji će i predsedavati tim telom, zaduženim da osmisli i realizuje aktivnosti u vezi tog jubileja.

Članovi Odbora su specijalni savetnik ministra kulture Zoran Hamović, akademik Predrag Palavestra, direktorka drame Narodnog pozorišta Ivana Dimić, direktorka Muzeja pozorišne umetnosti Ksenija Radulović, direktor “Večernjih novosti” Manojlo Vukotić i direktor televizijskog programa RTS-a Nikola Mirkov, saopštilo je Ministarstvo kulture.

Selimović, jedan od najvećih pisaca sa prostora bivše Jugoslavije, redovni član akademija nauka BiH i Srbije, rođen je 26. aprila 1910. godine u Tuzli, a preminuo je 1982. godine u Beogradu.

U Tuzli je završio osnovnu školu i gimnaziju, a 1930. upisao je srpskohrvatski jezik i jugoslovensku književnost na Filozofskom fakultetu u Beogradu, gde je diplomirao 1934. Potom je radio kao profesor Građanske škole, a nakon toga u Realnoj gimnaziji u Tuzli.

U rodnom gradu proveo je prve dve godine rata i bio uhapšen zbog saradnje sa partizanima, a u maju 1943. prešao je na oslobođenu teritoriju, postao član KPJ i Agitprop-a za istočnu Bosnu, a potom i politički komesar Tuzlanskog odreda. U partizanima se i oženio Desom Đorđić.

Njegov brat Šefkija streljan je 1944. godine, posle čega je Selimović premešten u Beograd, kao načelnik Odeljenja za publikacije komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača. U junu 1945. rodila mu se ćerka Slobodanka, ali je Selimović tog leta napustio ženu zbog Dragoslave Darke Božić, kćerke generala bivše jugoslovenske vojske Živorada Božića, sa kojom se kasnije oženio i dobio dve ćerke Mašu i Jasenku.

Međutim, kažnjen je isključenjem iz Partije.

Selimović je svojevremeno izjavio da ga je kazna “zbog neiskrenosti prema Partiji i povrede proleterskog morala”, kako mu je saopšteno, mnogo pogodila, ali mu je i pomogla da se reši mnogih nedostataka.

Premešten je 1947. iz Beograda u Sarajevo, gde je radio kao profesor Više pedagoške škole, a izdavačka kuća “Svjetlost” objavila mu je prvu knjigu “Uvrijeđeni čovjek”.

Selimović je postao član Udruženja književnika BiH 1949. godine, a ponovo je primljen u Partiju u junu 1949.

Kasnije je dobio i nagrade AVNOJ-a, Šestoaprilsku nagradu, Orden republike sa zlatnim vencem...

Dopisni član SANU postao je 1968. godine, a redovni 1974.

Prvi roman, “Tišine”, objavio je 1961. godine, a potom je postao i glavni urednik “Svjetlost”, a onda i predsednik Udruženja književnika BiH.

Slavni roman “Derviš i smrt”, za koji je dobio niz nagrada (NIN-ova 1966, Negoševa 1969, Goranova 1967...), objavio je 1966. godine, kao rezultat dugogodišnje okupacije smrću brata Šefkije, ali i kao reakciju na režim koji se obračunavao sa političkim osuđenicima.

Nakon “Derviša”, čija se radnja događa u 18. veku, Selimović je napisao roman “Tvrđava” (1970), a autor je, između ostalog, i “Ostrva” (1974) i posthumno objavljenog “Kruga” (1983), te autobiografskog dela “Sećanja”.

“Bosna-film”, čiji je jedno vreme bio i direktor, snimila je prema njegovim scenarijima filmove “Kuća na obali” i “Palma u snijegu”.

Selimović je, između ostalog, dobio specijalnu diplomu Pulskog festivala za humanističku sadržinu scenarija za film “Tuđa zemlja” koji je prema njegovoj pripoveci režirao slovenački režiser Jože Gale.

Bio je i direktor Drame Narodnog pozorišta u Sarajevu od 1957. godine, a krajem 50-ih je sa Vladom Jablanom režirao i Tolstojev “Rat i mir”.

Njegov roman “Derviš i smrt” doživeo je niz scenskih postavki, a u dramatizaciji Borislava Mihajlovića Mihiza i režiji i adaptaciji Egona Savina, istoimena drama premijerno je izvedena krajem decembra 2008. godine u Narodnom pozorištu u Beogradu, sa makedonskim glumcem Nikolom Ristanovskim u glavnoj ulozi Ahmeda Nurudina.

Ristanovski je za ulogu u toj predstavi, koja je obeležila sezonu 2008/2009. godine Narodnog pozorišta dobio nagradu “Raša Plaović”.

Selimovićevim imenom nazvane su dve književne nagrade - za najbolji roman na području Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Crne Gore, koju dodeljuje Tuzla i nagrada koju dodeljuju “Večernje novosti” na osnovu glasanja književnih kritičara.

Tuzlanska nagrada jedina je na prostoru bivše Jugoslavije koja ravnopravno tretira dela nastala na jezicima proizašlim iz nekadašnjeg zajedničkog jezika, a prošle godine dobio ju je Bekim Sejranović za debitantski roman “Nigđe, niotkuda”.

Nagradu “Večernjih novosti” prošle godine dobili su Vladimir Kecmanović za roman “Top je bio vreo” i Petar Sarić za delo “Sara”, a dodeljuje se od 1988. godine, kada ju je dobila Dubravka Ugrešić za “Forsiranje romana rijeke”.

(SEEcult.org)