Jubilarni, 20. Salon stripa

Međunarodni salon stripa u Beogradu, koji već dve decenije organizuje Srećna galerija Studentskog kulturnog centra (SKC) kao svoj najobimniji i najznačajniji program, biće održan jubilarni, 20. put od 28. septembra do 1. oktobra, a predstaviće dva reprezentativna umetnička projekta - “Grafičko sazvežđe” mladih španskih autorki avangardnog stripa i “Izvan kvadrata - pogled na umetničke radove stripskih autora iz Srbije”.

Redakcija Srećne galerije SKC-a osmislila je 2001. godine strategiju revitalizacije stripa kao devete umetnosti i njegovog redovnog godišnjeg predstavljanja publici. Imajući u vidu karakter programa redakcije, prevashodno vezanog za likovnu umetnost, na početku je i tematika u vezi sa stripom bila orijentisana ka izložbenim koncepcijama, ali su ubrzo usledili i govorni programi tribina i predavanja, te promocije autora i strip izdavaštva. Preteča Salona stripa, kako podseća povodom jubileja urednik te manifestacije Miki Pješčić, bila je Fanzinijada, održana početkom 2001. godine kao festival alternativnog, andergraund i autorskog stripa. Ubrzo su se stekli uslovi da Srećna galerija oformi i edukativne radionice za alternativne i klasične crtačke izraze i školu stripa za najmlađe polaznike.

Iako tada usamljeni na domaćoj kulturnoj sceni, ali ipak ohrabreni interesovanjem umetnika i publike, redakcija Srećne galerije pokrenula je u septembru 2003. godine Međunarodni salon stripa mladih, temeljno ispitujući preduslove za realizaciju zamišljenog velikog festivala koji je u međuvremenu postao najveći i najmasovniji strip događaj u ovom delu Evrope, profilisan za autore svih uzrasta iz svih zemalja sveta.

Salon stripa predstavio je u proteklih 20 godina beogradskoj publici više od 80 najeminentnijih strip autora iz sveta, Srbije i okruženja, a u takmičarskom delu programa oko 2.500 strip autora iz 60 zemalja, od kojih je čak hiljadu bilo uzrasta do 15 godina. Uvažavajući činjenicu da je strip pre svega književno delo, specifičnost Salona stripa ostao je izlagački segment strip stvaralaštva i eksplikacija najvirtuoznijih ostvarenja u domenu postignute likovnosti u stripu. Između ostalog, Salon svih ovih godina biva koncepcijski zasnovan i na revalorizaciji domaćeg strip stvaralaštva, afirmaciji mladih autora i domaćeg strip izdavaštva.

Program jubilarnog, 20. Salona stripa obuhvata i dva reprezentativna umetnička projekta. Prvi od njih - Grafičko sazvežđe, kroz dve reprezentativne izložbe i programe prezentacija, predstavlja devet mladih španskih autorki avangardnog stripa (Bàrbara Alca, Marta Cartu, Genie Espinosa, Ana Galvañ, Nadia Hafid, Conxita Herrero, María Medem, Miriampersand, Roberta Vázquez, Jordi Costa), a realizovan je u saradnji sa ambasadom Španije u Beogradu.

Grafičko sazvežđe / Graphic Constellation

Eksperimentišući stilom i jezikom, umetnice ruše konvencije stripa i dele kritički pogled na svet, oscilirajući između poetskog i humornog. Autorke se kritički osvrću na teme milenijumske egzistencije, poput ekonomske i radne nesigurnosti, nestanka stabilnosti, ambivalentnosti prema tehnologiji, snage sestrinstva i fluidnih ljubavnih odnosa u eri Tindera. Izložba predstavlja i poziv da se otkrije kako je mreža samizdat sajmova, malih izdavačkih kuća i štamparija učvrstila alternativnu scenu na kojoj se devet umetnica kreće i uči. Takođe, ističe na koji način stripovski jezik može da izađe iz papira i oživi u drugim umetničkim medijima.

Izložba “Grafičko sazvežđe”, čiji je kustos Jordi Costa, premijerno je održana 2022/23. u Centru za savremenu kulturu Barselone, a imala je za cilj da ponudi inovativnu perspektivu na strip, dopuštajući strip-kaišima i njihovim likovima da preuzmu galerijski prostor. Izložba koja stiže u Beograd putujući je arhiv materijala prikazanih u Barseloni.

Grafičko sazvežđe / Graphic Constellation, Maria Medem

Grafičko sazvežđe / Graphic Constellation, Nadia Hafid

Drugi reprezentativan projekat 20. Salona stripa odnosi se na domaću scenu. Izvan kvadrata - pogled na umetničke radove stripskih autora iz Srbije, takođe podeljen na dve izložbe, okuplja 27 najeminentnijih domaćih strip autora, a delo je stripskog kritičara i istoričara Živojina Tamburića iz Londona (Modesty Comics) i strip teoretičara, scenariste i urednika Marka Stojanovića, direktora festivala Balkanska smotra mladih strip autora u Leskovcu koji  traje već 25 godina.

Osim Tamburića i Stojanovića, na izložbi su zastupljeni i: Aleksa Gajić, Aleksandar Zograf, Boban Savić Geto, Branislav Bane Kerac, Branko Đukić, Danilo Milošev Wostok, Darko Perović, Dejan Nenadov, Đorđe Milović, Dragan Paunović, Dragana Kuprešanin, Dragana Radanović, Dražen Kovačević, Ivana Filipović, Jana Adamović Yana, Jovan Ukropina, Marko Nikolić, Milorad Vicanović Maza, Miroljub Milutinović Brada, Rajko Milošević Gera, Saša Jovanović, Saša Jovanović Fafner, Siniša Banović, Stevan Subić, Tihomir Čelanović, Toni Fejzula i Zvonimir Vidić.

Izvan kvadrata

Srpski autori, osim po stripovima, poznati su i po istraživanju različitih umetničkih formi. Neki se bave ilustracijom, a neki vajarstvom, slikanjem, sviranjem ili kreiranjem omota za muzičke albume. Ima umetničkih direktora, profesora, filmskih direktora, multimedijalnih umetnika... Cilj izložbe je da predstavi bogatstva i različitosti njihovih umetničkih ostvarenja, pokazujući ujedno i kako njihova šira umetnička interesovanja utiču na njihove stripove.

Gost jubilarnog Salona strupa biće novinar, izdavač i istoričar stripa Veljko Krulčić iz Hrvatske, koji će predstaviti knjigu “Maurović: Od mula do mula”, kao i Ljubišu Gvoića – autora prvog diplomskog rada o stripu u SFRJ.

Krulčić je bio kustos mnogih velikih retrospektivnih izložbi, pokretač je i urednik više strip-biblioteka, autor značajnih strip-monografija, te priređivač i urednik brojnih albuma i knjiga stripa, uključujući i publikovana dela Andrije Maurovića. Između ostalog, inicijator je i nagrade za životno delo u području hrvatskog stripa “Andrija Maurović”, koju od 2009. dodeljuje udruženje Art 9.

Posebna autorska dokumentarna izložba u galeriji “Cirkus” posvećena je Darku Peroviću (1965), dobitniku specijalnog priznanja za doprinos srpskom stripu za 2023. godinu.

Perović je počeo da se bavi stripom nakon što je završio Grafičku školu na Novom Beogradu 1983. Njegova prva duga priča “Brek” nagrađena je priznanjem lista “Polet” kao najbolji jugoslovenski strip 1987. godine, a 1990. objavljen je broširani album. Dve decenije kasnije, u izdanju kuće Komiko, objavljena je i u tvrdom povezu, a 2018. u Francuskoj, u izdanju Inukšuka. Na Salonu stripa u Vinkovcima 1988. godine Perović je osvojio nagradu za scenario pričom “Azra, Alaraph...” Jedno vreme radio je na animiranim filmovima u studiju crtanog filma FRZ Beograd, na storibordovima, animiranim reklamama i kratkim filmovima, a početkom 90-ih preselio se u Španiju. Radio je na kratkim pričama sa scenaristom Sančezom Abulijem, na kratkom serijalu prema sopstvenom scenariju  “Duboko i hladno”, na storibordovima i reklamama. Već godinama sarađuje sa italijanskom kućom Serđo Boneli Editore na serijalu “Magični vetar”, kao i na mini-serijalima “Šangaj Devil” i “Adam Vajld”. Paralelno sa radom za SBE, započeo je i saradnju sa francuskim izdavačem Soleil. Prema scenariju Novija, 2010. crta album “Tajne sveske Vatikana”, sa Olivijeom Dobremelom stvara diptih “Alamo” 2011, a sa Stefanom Betbederom diptih “Dr Votson” 2014.

Priznanje za najboljeg izdavača domaćeg stripa 2022-2023. godine nije dodeljeno, a za najboljeg izdavača inostranih strip izdanja proglašena je “Čarobna knjiga”.

Urednik Salona stripa Miki Pješčić dobitnik je nagrade izdavačke kuće “Dečje novine Dositej” i opštine Gornji Milanovac “Srećko Jovanović”, a autor je postavki “Laureati Salona” u Maloj sali SKC-a, kao i “Gran pri Salona” sa pobedničkim radovima sa dosadašnjih međunarodnih konkursa Salona stripa, koja će biti otvorena u Galeriji SKC na Novom Beogradu.

U okviru svečane ceremonije otvaranja 28. septembra, nakon dodele nagrada, u Velikoj sali biće održan plesni performans “Wegsittudrflik” (Katarina Bućić, Tijana Ostojić), autorski projekat Mojce Majcen (Balkan Dance Project) u koreografiji Alexsandre Madsen i produkciji Instituta za umetničku igru.

Program jubilarnog Salona stripa, između ostalog, obuhvata tradicionalnu Berzu stripa u Klubu SKC-a, promocije novih izdanja i razgovore sa umetnicima, okrugli sto sa španskim umetnicima, te u završnici predavanje “Jubileji srpskog stripa u 2023. godini” Slobodana Ivkova, dobitnika specijalnog priznanja za doprinos domaćem stripu 2022.

Program 20. Salona stripa nalazi se u Kalendaru portala SEEcult.org

(SEEcult.org)