FIAT - nova čitanja klasika
Festival internacionalnog alternativnog teatra (FIAT) u Podgorici, posvećen ove godine savremenom i eksperimentalnom čitanju dramskih klasika, nudi od 5. do 15. septembra desetak predstava iz Crne Gore, Srbije, Slovenije, Rusije, Makedonije i Mađarske, uz poseban program “Montenegro art gerila” koji je tematski fokusiran na kreativne industrije.
Za otvaranje FIAT-a odabrana je crnogorska predstava “Tri sestre” Antona Pavloviča Čehova, u adaptaciji i režiji Ane Vukotić i Slobodana Milatovića i koreografiji Sonje Vukićević iz Beograda, koja je van konkurencije za nagrade. Reč je o FIAT-ovoj koprodukciji sa festivalom Grad teatar u Budvi i JU Zahumlje iz Nikšića koja, osim teme ljubavi, istražuje i društvene odnose, posledice krupnih političkih promena i urušivanja nasleđenih sistema vrednosti.
Budući da se programska koncepcija FIAT-a ove godine odnosi na novo čitanje klasika, program obuhvata i predstave kao što u “Opasne veze”, “Kralj Ibi”, “Hamlet”, “Gorski vijenac”, “Don Žuan”…
“Opasne veze” izvešće ruski Dramski teatar “Vera Komisarzevskaja” iz Sankt Peterburga, u režiji Dejana Projkovskog, koji potpisuje i režiju “Hamleta” Dramskog teatra iz Skoplja.
Opasne veze
“Kralja Ibija” izvešće mađarski Maladype teatar iz Budimpešte, u režiji Zoltána Balázsa, a “Gorski vijenac” Petra Petrovića Njegoša igra Crnogorsko narodno pozorište iz Podgorice, u režiji Diega de Brea. Na zatvaranju će biti izvedena predstava “Don Žuan” – koprodukcija Grada teatra iz Budve, Bitef teatra iz Beograda, riječkog HNK Ivan pl. Zajca, Festivala “Riječke ljetne noći” i Nezavisne produkcije Maše Kolar, koja potpisuje i režiju te drame.
Ostatak selekcije donosi pozorišna istraživanja van klasika dramske umetnosti, pa će publika videti i “Merlinkinu ispovest” Gej lejzbejskog info centra, Doma omladine Beograda, Prvog prigradskog pozorišta Leskovac i Plus teatra iz Beograda, u režiji Stevana Bodrože, nezavisnu crnogorsku produkciju “Kralj magnovenja” iz Nikšića, u režiji Nikole Vasiljevića, slovenačku predstavu “Druga sloboda” ljubljanskog Bunkera, koju potpisuju Leja Jurišić i Teja Reba, “Pare su…*” Makedonskog narodnog teatra iz Skoplja, u režiji Bojana Trifunovskog, te predstavu “Liferanti” Gledališča Glej iz Ljubljane i SNG iz Nove Gorice, čiju režiju potpisuje Miha Nemec.
Merlinkina ispovest
Festivalski program “Montenegro Art Guerilla”, posvećen kreativnim industrijama, obuhvata promocije, tribine, koncerte, filmske projekcije i poseban segment “Portret”, u okviru kojeg će se predstaviti crnogorski reditelj Branko Baletić i makedonski pisac Jordan Plevneš, čiji je roman “Osmo svetsko čudo” objavio OFK Cetinje.
Između ostalog, biće predstavljena izdavačka kuća “Žuta kornjača”, a za 7. septembar najavljena je tribina o ulozi umetnosti i kulture u poromociji ljudskih prava LGBT populacije, organizovana u saradnji sa Queer Montenegro, u okviru projekta “LGBTIQ vidljivost protiv homofobije”.
Muzički program obuhvata in memoriam nedavno preminulom crnogorskom violončelisti Igoru Peraziću, te završni koncert na kojem će 15. septembra u KIC “Budo Tomović” nastupiti Rundek Cargo Trio popularnog hrvatskog muzičara Darka Rundeka.
Počeci FIAT-a sežu u 80-te godine 20. veka, kada je pokrenut Festival jugoslovenskog alternativnog teatra - FJAT, u okviru aktivnosti prve alternativne pozorišne scene u Crnoj Gori – DODEST (Dom omladine Dramski eksperimentalni studio Titograd), nastale 70-ih u sklopu tadašnjeg Doma omladine “Budo Tomović”. FJAT je održavan do 1991. godine, kao jedna od poslednjih kulturnih manifestacija u bivšoj SFRJ.
Osnivač DODEST-a, reditelj Slobodan Milatović, danas je predsednik Umetničkog saveta FIAT-a, koji je pokrenut 1996. godine kao internacionalni festival alternativnog teatra.
Dizajn prvog FIAT-a radila je beogradska grupa Škart, a obeležen je predstavom “Muzej biciklističkog ustanka u Crnoj Gori” koju je, prema tekstu Zorana Kopitovića, režirao Slobodan Milatović. Legendarna Elen Stjuart, osnivačica njujorškog teatra La Mama, otvorila je FIAT 1997. godine, a 1998. u fokusu je bio italijanski alternativni teatar. Naredna, 1999. godina protekla je u znaku NATO bombardovanja, kampanje “Debalkanizacija Balkana” i akcija solidarnosti u gradovima u regionu i Evropi. To je bila i poslednja FIAT-a uoči duže pauze, koja je potrajala do 2005. i novog obnavljanja tog festivala.
FIAT je ove godine organizovan uz podršku podgoričkih vlasti i Ministarstva kulture Crne Gore, a generalni sponzor je Crnogorski Telekom.
Festivalski sajt je http://fiat-montenegro.org, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
