Ekranizacije velikih dela
Filmovima “Ifigenija”, “Mandragola” i “Romeo i Julija”, 8. marta u Muzeju Jugoslovenske kinoteke počinje ciklus posvećen ekranizacijama velikih dela, koje su uvek izazivale kontroverze - pozorišni ljudi žale se da prepoznaju original, dramski pisci beže iz Holivuda, dok filmski umetnici u dramama traže eterični kvalitet bajki - još je Bertran Tavernije (Bertran Tavernier) utvrdio da su “filmovi za 20. vek ono što su bajke braće Grim bile za prethodni”.
Filmovima “Ifigenija”, “Mandragola” i “Romeo i Julija”, 8. marta u Muzeju Jugoslovenske kinoteke počinje ciklus posvećen ekranizacijama velikih dela, koje su uvek izazivale kontroverze - pozorišni ljudi žale se da prepoznaju original, dramski pisci beže iz Holivuda, dok filmski umetnici u dramama traže eterični kvalitet bajki - još je Bertran Tavernije (Bertran Tavernier) utvrdio da su “filmovi za 20. vek ono što su bajke braće Grim bile za prethodni”.
Optužujući film da je sinkretička umetnost, njegovi rani kritičari s punim pravom su konstatovali da su filmadžije suviše lako posezale za sižeima ili kompletnim dramskim tekstovima. I prvi glumci su regrutovani iz teatra, a istorija beleži i period takozvanog “snimljenog pozorišta” (film d’art), naveo je upravnik Muzeja Jugoslovenske kinoteke Dinko Tucaković u najavi tog ciklusa, koji će biti nastavljen od 12. do 16. marta.
Filmski autori su vremenom beskompromisnije ulazili u klasike, a u tom konktekstu, kako je naveo Tucaković, moguće je racionalizovati dva osnovna pristupa - ekranizacije koje ostaju verne tekstu i one koje suštinu dramskog dela prebacuju u neku drugu epohu ili savremeno vreme.
Napominjući da je Sara Bernar (Sarah Bernhardt) bila prvi ženski “Hamlet” - što je možda i indirektan odgovor na vremena kada su u antičkom pozorištu sve uloge igrali muškarci, Tucaković je dodao da bi same ekranizacije Šekspirove večne drame o mladom danskom kraljeviću, poslovično prepune izmišljenih likova i istorijskih grešaka, bile više nego dovoljna demonstracija tog fenomena.
“Neostrašćenom i ponekad neupućenom posetiocu bioskopa, odnosno konzumentu filma na nekom drugom nosaču, hiljadu puta ispričana priča biće potpuno novo iskustvo, i kako je to jednom u svom jedinstvenom stilu ustvrdio Bogdan Tirnanić ‘kako je zavidio publici Titanika’, koja nije znala da je brod potonuo. Skeptici će da kažu nije tu bio Brus Vilis (Bruce Willis) da to spreči”, naveo je Tucaković, dodajući da je i kinematografija jedno vreme prilježno radila ekranizacije tekstova, uglavnom robujući originalu.
Prema navodima Tucakovića, zato je velika obaveza najskupljeg srpskog filma “u novom milenijumu” - “Sveti Georgije ubiva aždahu” prema tekstu Dušana Kovačevića, u režiji Srđana Dragojevića, da stvari pomeri u neku novu perspektivu.
U okviru ciklusa “Ekranizacije velikhi dela”, posetioci Kinoteke imaće priliku da pogledaju i filmsku verziju Kovačevićevog “Profesionalca” (2003), u režiji samog autora, sa Borom Todorovićem i Branislavom Lečićem u glavnim ulogama, kao i film “Sumnjivo lice” (1954) koji su Soja Jovanović i Predrag Dinulović režirali prema klasiku Branislava Nušića, sa Batom Paskaljevićem i Radetom Markovićem u glavnim ulogama.
Ciklus počinje 8. marta grčkim filmom “Ifigenija” (1977) Mihalisa Kakogijanisa (Michalis Kakogiannis), sa Irenom Papas (Eirene) u naslovnoj ulozi.
Biće potom prikazana i “Mandragola” Alberta Latuade (Lattuada), u kojoj igraju Rozana Skjafino (Rosanna Schiaffino) i Filip Leroj (Philippe Leroy), a potom britansko - italijanska verzija Šekspirove tragedije “Romeo i Julija” (1968), s Leonardom Vitingom (Leonard Whiting) i Olivijom Hasi (Olivia Hussey), u režiji Franka Zefirelija (Franco Zeffirelli).
Ciklus će biti nastavljen 12. marta francuskim filmom “Volpone” (1941) Morisa Turnera (Maurice Tourner), a najavljeni su i filmovi “Nora - kuća lutaka” (1973) Džozefa Louzija (Joseph Losey), s Džejn Fondom (Jane) i Edvardom Foksom (Edward Fox), “Gospođica Julija” (1950) Alfa Sjeberga (Sjoberg), sa Anitom Bjork (Anita Bjork) i Ulfom Palmeom (Ulf Palme), kao i filmove Entonija Eskvita (Anthony Asquith) “Važno je zvati se Ernest” (1952) i “Pigmalion” (1938).
Biće prikazan i američki film “Hotel Raj” (1966) Pitera Glenvila (Peter Glenville), u kojem igraju Alek Ginis (Alec Guinness) i Đina Lolobriđida (Gina Lollobrigida), “Sirano de Beržerak” (1950) Majkla Gordona (Michael), “Prosjačka opera” (1931) Georga Vilhelma Pabsta (Wilhelm), “Male lisice” (1941) Vilijama Vajlera (William Wyler) sa legendarnom Bet Dejvis (Bette Davis).
Najavljeni su i “Mačka na usijanom limenom krovu” (1958) Ričarda Bruksa (Richard Brooks) sa Elizabet Tejlor (Elizabeth Taylor) i Polom Njumenom (Paul Newman), “Smrt trgovačkog putnika” (1951) Lasla Benedeka, “Ko se boji Virdžinije Vulf” (1966) sa Tejlorovom i Ričardom Bartonom (Richard Burton), u režiji Majka Nikolsa (Mike Nichols), te “Garderober” (1983) Pitera Jejtsa (Peter Yates), sa Albertom Finijem (Albert Finney) i Tomom Kortnijem (Tom Courtenay) u glavnim ulogama.
Sajt Kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org
