Despotovski u Galeriji DOB-a
Izložba instalacija Gorana Despotovskog “To Float” biće otvorena 10. marta u Galeriji Doma omladine Beograda, a predstaviće seriju novih radova usredsređenih na dva povezana egzistencijalna momenta - na "figuru među figurama" koja alegorizuje čoveka u masi i na ubrzanje otuđenja koje postaje vidljivo pojavnošću dela.
Izložba instalacija Gorana Despotovskog “To Float” biće otvorena 10. marta u Galeriji Doma omladine Beograda, a predstaviće seriju novih radova usredsređenih na dva povezana egzistencijalna momenta - na "figuru među figurama" koja alegorizuje čoveka u masi i na ubrzanje otuđenja koje postaje vidljivo pojavnošću dela.
Prema navodima Miška Šuvakovića, Despotovski je uspostavio specifičan model neokonceptualnog istraživanja odnosa objekta i figure, te efekata tela/figure između siromašne umetnosti, performativnosti akcione umetnosti, afektivnosti novih medija i analitike svakodnevice savremenog ljudskog života u kulturalnim studijama.
Despotovski je započeo istraživanja krajem 90-ih u domenu lociranja paradoksalne granice između figurativnog i primarnog slikarstva te, zatim, u području složenih objektnih, figurativnih, telesnih i reprezentativnih instalacija.
Umesto estetsko-umetničkih, odnosno, kulturalnih ili političkih eksplicitnih iskaza, u njegovom delu postoje samo potrošene izbledele predstave, ili u smislu Žaka Deride: brisani tragovi egzistencije, odnosno, ljudskog tela u egzistenciji, naveo je Šuvaković.
Despotovski radi sa figurama koje nisu skulptorski ili slikarski mimezis ljudskog tela, već sa "marionetama" koje su simulakrumi sablasnosti i odsutnosti ljudskog života usred ljudskog života, odnosno usred ljudske društvenosti i time usred politike svakodnevice.
Na jednom mestu zapisuje “Ljudi - figure - lutke su zaustavljene u konfuznom i dementnom stanju u prekinutoj radnji i činu koji iz prošlosti emituje kolektivno upozorenje. Ovi radovi alegorijski i simbolični nagone gledaoca da se sa njima identifikuje i preispita sopstveno mesto u društvu, koje je u permanentnoj krizi na globalnom planu, i čije vrednosti su često izopačene".
Despotovski potencira ulogu, pojavnosti i pre svega čulni haptičko - vidljivu pokaznost otuđenja kao društvenog stanja čoveka u kojem su mu vlastite želje, fantazije, oblici ponašanja, ideologije, religiozna uvjerenja i proizvodi njegovog rada, te sama njegova svakodnevica postali strani i nedokučivi.
Čovek u njegovim radovima više nije samo biološki organizam. Čovek-figura-marioneta u radovima Despotovskog je sistem fragmentarnih odnosa objekata povezanih u regulacijski sistem kontrole, nadzora, egzibicionizma, nestajanja, skrivanja i nemoguće stvarne žive komunikacije.
Novije realizacije Despotovskog ulaze u područje kritičke analitike “relacijske estetike” i provokativnog suočenja sa “sablasnim” i “perverznim" efektima ubrzanog otuđenja ljudskosti: instalacija “Uvreda” (Insult, 2008) realizovana je velikim brojem (gomilom) bačenih “nagih” lutaka (150 komada na hrpi). Lutke čine gomilu koja sugeriše teatralizovani efekat odbačenih ljudskih tela, gomilu leševa, ostatke nakon masovnog zločina…
To su brisane ili izbeljene figure “od” ljudi koji više nemaju identitet, specifični lik i singularni karakter. Kao da se alegorizuje biopolitička zamisao o gubitku i “samog" ili “golog" života. Lutke su u prirodnoj ljudskoj veličini, sačinjene su od bele silikonske mase, te se ukazuju kao dejstvo ostatka ljudskog tela.
Instalacija “Mumlanje” (Mumbled, 2007-2008) izvedena je tako što je deset lutaka bez lica, u prirodnoj ljudskoj veličini, obučeno u svakodnevnu mušku odeću. Lutke su postavljene u pravilan red, jedna iza ili ispred druge. Izveden je red kao “red" za ulazak u autobus, muzej, medicinski pregled, saslušanje, banku, poštu… Red je u nijansi ipak haotičan. Postavljeni red figura je i sasvim apstraktan - mogao bi biti bilo gde i kada, mada je, istovremeno, i konkretan. Figure emituju nerazgovetni govor, neku vrstu mumlanja ili žagora, koji stvara konfuznu situaciju sasvim blisku i sasvim neodređenu koja izmiče svakodnevnom iskustvu, mada podseća na njega.
Instalacija “Plazma” (Plasma, 2008) postavljena je kao neka vrsta stilizovanog plošnog vozila, scenografska barijera koja deli prostor na dva dela. Vozilo/barijera je napravljena korišćenjem zaprljane posteljine, a sa obe strane postavljene su dve figure obučene u crno muško odelo, koje zure u belo platno od koga je vozilo/barijera načinjena.
Zidna instalacija “Civil” (2008) izvedena je sa pet ili pedeset belih zastava na kojima su prikazane plošne figure, crne mrlje koje referiraju ka odelu bez tela. Reč je o siluetama u pokretu. Fantomska tela su „uhvaćena" i postavljena na zastavu kao simbol odsutnog, izgubljenog, onoga što je manjkavo, gotovo, tragično.
Despotovski u većini radova razvija vizuelnu i prostornu dramaturgiju “tragične otuđenosti" koja se retorički pojačava neprisutnošću života u polju vidljivog, telesnog i ljudskog.
Kada je “život prisutan", kao u instalaciji “Varenje” (Boiling, 2007-2008), doveden je do nekakvog mehaničkog grča koji ističe taj “sam ukleti život", sveden na elementarne i trivijalne radnje, situacije, događaje ili odnose. U “Varenju” su dva tela u donjem vešu postavljena da leže na velikom krevetu, gde se “vare" - emituju iz lutaka zvuci mokrenja i ispuštanja gasova.
U video radu “Plutati” (To Float, 2008) prikazan je utopljeni komad tkanine, za koji su vezane končaste uzice koje pomeraju tu platnenu formu. Taj proces ima dramatičan tok plutanja koji je pojačan zvukom zapljuskivanja vode. Platnena forma nalik sakou je čovek kao bez - telesna pojava koja je u stadijumu između, niti gore niti dole, ni živo ni mrtvo, niti utopljeno niti spaseno, ono je samo u stadijumu plutanja.
Reč je o “životu" koji je doveden do događanja marionetskog kretanja biti tu i ne biti tu. Kretati se i oponašati kretanje. Između iluzije prisutnosti i prisutnosti kao da nema razlike, odmaka.
Despotovski je rođen 1972. godine u Vršcu, a diplomirao je i magistrirao slikarstvo na Akademiji umetnosti u Novom Sadu, gde danas radi kao viši stručni saradnik.
Do sada je izlagao više puta u Beogradu i širom Srbije, kao i u Kanadi, Rusiji, Hrvatskoj, Francuskoj, Italiji, Rumuniji...
Izložba će biti otvorena do 22. marta.
