Darivanje i zadužbinarstvo

Centralna proslava Dana evropske baštine u Srbiji biće održana 22. septembra u Kraljevu, a temom “Darivanje i zadužbinarstvo” skreće pažnju na pomalo zapostavljeno tradicionalno nasleđe i baštinjenje u Srbiji - davanje za dobrobit države i naroda.

Kraljevo je odabrano za centralnu proslavu te manifestacije koja se obeležava širom Evrope kao grad u čijoj okolini se nalaze koreni zadužbinarstva u Srbiji.

Upravo blizina najstarijih zadužbina, manastir Studenica iz 1190. godine Stefana Nemanje, Gradac i Žiča, odredili su Kraljevo za mesto održavanja centralne proslave Dana evropske baštine u Srbiji, saopštilo je Ministarstvo kulture i informisanja.

Kraljevo će, kako je istaknuto, predstaviti bogatu tradiciju zadužbinarstva u tom kraju od srednjovekovnih spomenika izuzetne duhovne, istorijske, arhitektonske i umetničke vrednosti, preko zadužbina 19. i početka 20. veka, do najnovijih primera donatorstva - Legata Olivere Radojković Čolović, koja zaveštanjem svoje kolekcije slika i porodične kuće pokazuje da se tradicija plemenitog darivanja nastavlja.

Od nastanka srpske države krajem 12. veka do danas, zadužbinarstvo je kroz istoriju imalo veliki značaj za očuvanje kulturnog i duhovnog identiteta naroda i kroz njega se može jasno videti njegova ekonomska snaga i kulturna, obrazovna i sveukupna duhovna moć. Shvatanje kulture kao zajedničkog imenitelja u procesima formulisanja i integrisanja etničkog, državnog i nacionalnog sadržaja, bilo je tipično za epohu prosvetiteljstva. Ono je bilo sastavni element dugotrajnih procesa koji su vodili ka uobličavanju zajednica u moderne evropske države sa definisanim nacionalnim identitetom, onako kako ih je videla građanska kultura u 18. i 19. veku.

Darodavci, zadužbinari i dobrotvori su darujući vrlo jasno ukazivali da su u svesti pojedinca, kultura, obrazovanje i prosveta, važna ishodišta države i naroda.

Donošenjem Zakona o zadužbinama i fondacijama, država danas nastoji da podstakne i ohrabri pojedince da Srbiji podare nešto za buduća vremena, što bi tako postalo deo domaćeg, ali i evropskog nasleđa, navelo je Ministarstvo kulture, ističući da nastavljanje tradicije darivanja i zadužbinarstva doprinosi predstavljanju, širenju i očuvanju nacionalnih kulturnih vrednosti, razvoju srpske kulture u Evropi.

Program centralne proslave Dana evropske baštine u Kraljevu počinje obilaskom manastira Studenica sa igumanom Tihonom, te prezentacijom rezultata arheoloških istraživanja i kontervatorsko-restauratorskih radova u okviru manastirskog kompleksa i obilaskom manastirske riznice.

Predviđen je i obilazak manastira Žiča, uz svečani doček gostiju i pozdravnu reč episkopa Žičkog Hrizostoma, te obilazak manastira.

U Kraljevu je planiran oblilazak zadužbina Anđelka Savića i Petra Bogavca, kao i zgrade Crvenog krsta i Legata Olivere Radojković-Čolović, kao najnovijeg primera donatorstva.

Predviđene su i dečje radionice na temu zadužbinarstva (likovna i pesnička) u Narodnoj biblioteci Kraljevo, a u Narodnom muzeju biće otvorena izložbe: “Zadužbine i zadužbinarstvo u tradiciji srpskog naroda” autorke Gordane Gordić, “Legat Olivere Radojković Čolović u Narodnom muzeju Kraljevo”, dečja izložba “Mladi zadužbinari” i izložba “Put zadužbinarstva” na trgu ispred Narodnog muzeja.

Centralna proslava na Trgu svetog Save, uz obraćanje gradonačelnika Dragana Jovanovića i ministra kulture Bratislava Petkovića, obuhvata nastup mladih talenata Nikole i Bojane Peković iz Kraljeva, nastup članova Udruženje guslara Žiča, koji će otpevati izbor iz Vukovog korpusa, te Srednje muzičke škole “Stevan Mokranjac” i Dečjeg hora “Abrašević” iz Kraljeva, koji će izvesti “Stani, stani Ibar vodo”. Glumci Kraljevačkog pozorišta Milomir Nedeljković i Biljana Konstantinović predstaviće zadužbinarstvo Nemanjića, a u završnici programa biće dodeljene diplome “Mladi zadužbinari” Kola srpskih sestara.

Dani evropske baštine biće obeleženi i u drugim gradovima u Srbiji, kao i širom Evrope, kao zajednički program SE i Evropske komisije, čiji je cilj da se širokoj javnosti približi i učini dostupnim kulturno nasleđe i da se istakne jedinstvo raznolikosti zajedničkog nasleđa, kao jednog od najkarakterističnijih činilaca evropskog identiteta.

Prošle godine centralna proslava Dana evropske baštine u Srbiji održana je u Sremskim Karlovcima, na temu “Riznica nasleđa Evrope - integrativna zaštita kulturnog i prirodnog nasleđa”, a 2010. godine u Zaječaru, na temu “Kulturna baština i održivi razvoj”.

(SEEcult.org)